วันทวี บุณยเกตุ : 3 พฤศจิกายน
"... การศึกษาของชาติหาได้อยู่ที่มีโครงการที่ดีเท่านั้นไม่ แต่เราต้องมีครูด้วย คือต้องได้ครูที่มีความสามารถในอันที่จะสอนเด็กทั้งในด้านวิชาการ
และในทางอบรมจิตใจ ซึ่งประการหลังนี้ถือว่าสำคัญที่สุด ..."
ประวัติส่วนตัวและการศึกษา
นายทวี บุณยเกตุ เกิดเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน 2447 เกิดที่อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง เป็นบุตรของพระยารณชัยชาญยุทธ (ถนอม บุณยเกตุ) และคุณหญิงทับทิม (สกุลเดิม ศรีเพ็ญ) ในช่วงเวลานี้บิดารับราชการ ในกระทรวงมหาดไทย มีหน้าที่บริหารการปกครองส่วนภูมิภาค เมื่อยังเยาว์นายทวี บุณยเกตุ ต้องติดตามบิดามารดาตามหัวเมืองที่บิดาท่านย้ายไปรับราชการ
นายทวี บุณยเกตุ เริ่มเรียนหนังสือที่โรงเรียนเบญจมราชูทิศจันทบุรี เมื่อครั้งบิดาดำรงตำแหน่งเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดจันทบุรี (เจ้าเมืองจันทบุรี) ซึ่งเรียนเบื้องต้นอยู่ที่นั่นประมาณ 5 ปี
ต่อมาใน พ.ศ. 2457 พระยารณชัยชาญยุทธได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เป็นสมุหเทศาภิบาล สำเร็จราชการมณฑลร้อยเอ็ด แต่ท่านมิได้ย้ายตามบิดาไป แต่ได้อาศัยไปอยู่กับลุงและป้าที่กรุงเทพมหานคร โดยในช่วง พ.ศ. 2457 - 2460 นายทวีได้เข้าเรียน ณ โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย หลังจากนั้นได้ย้ายไปเรียนที่โรงเรียนราชวิทยาลัยจนจบมัธยมปีที่ 7
หลังนายทวี บุณยเกตุ ออกจากโรงเรียนราชวิทยาลัยแล้วบิดาของท่านได้ส่งไปศึกษาวิชาต่อ ณ ประเทศอังกฤษ ตามรายงานของผู้ดูแลนักเรียนไทยปรากฏว่า นายทวี บุณยเกตุ ประสงค์จะเรียนวิชาวิศวกรรมเหมืองแร่ ในชั้นแรกระหว่าง พ.ศ. 2464 ถึง 2466 เรียนวิชาสามัญที่โรงเรียนอองการ แกรมมาร์ (Ongar Grammar School) ซึ่งเป็นโรงเรียนแบบ Public School ในมณฑลเอสเซ็ก (Essex) ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือใกล้กรุงลอนดอน ก่อนย้ายไปศึกษาที่วิทยาลัยคิงส์ในกรุงลอนดอน พระยาภรตราชาซึ่งเป็นผู้ดูแลนักเรียนรัฐบาลไทยประจําประเทศอังกฤษในเวลานั้นได้เขียนชมเชยนายทวี บุณยเกตุ ไว้เป็นรายงานประจําปี 2466 ว่า
“... ที่วิทยาลัยคิงส์เขาเรียนได้ผลอย่างงดงามและข้าพเจ้าพอใจ เป็นพิเศษ ที่พบว่าเขามีความรู้ภาษาอังกฤษและฝรั่งเศส อย่างถูกต้องมาก พร้อมกับมีความถนัดทางภาษาอย่างเห็นได้ชัด ข้อสอบของภาษาทั้งสองนี้ในชั้นแมตริคิวเรชั่นแห่งมหาวิทยาลัยลอนดอนยากมาก และการที่เขาเข้าใจวิชาดังกล่าวจะเป็นสมบัติอันมีค่ายิ่งแก่เขาเมื่อเวลาสอบมาถึง นายทวี บุณยเกตุ เล่นกีฬาต่าง ๆ ของโรงเรียนอย่างเต็มที่ และได้แสดงว่าเด่นในกีฬาฟุตบอล โดยเฉพาะ เขาเล่นกีฬานี้อย่างฉลาดและหนัก และรู้สึกว่าจะต้องระมัดระวังให้ตรงไปตรงมาและใช้ทั้งสมองและเท้าให้เป็นประโยชน์แก่ฝ่ายเขา เขามีอุปนิสัยเป็นคนตรง และได้ทําตัวเองให้เป็นที่ น่ารักแก่บรรดาผู้ที่รู้จักเขา ...”
เดือนตุลาคม พ.ศ. 2467 ท่านย้ายไปศึกษาที่วิทยาลัยกวดวิชา เมืองแมนเซสเตอร์ (Manchester Tutorial College) เพื่อเรียนวิชาภาษา อังกฤษ ฟิสิกส์ และกลศาสตร์ให้ได้ผลดียิ่งขึ้น ต่อมา พ.ศ. 2469 นายทวี บุณยเกตุ ได้ย้ายไปศึกษาวิชาวิชาเกษตรกรรม ณ ประเทศฝรั่งเศส ระหว่าง พ.ศ. 2469 ถึง 2471 เป็นนักศึกษา ณ วิทยาลัยเกษตร กรรมและการปลูกองุ่น ชั้นสูงแห่งเมืองอังแยร์ (Ecole Suprieure d Agriculture et de Viticulture d' Anger) และสอบได้ประกาศนียบัตรวิชาเกษตรกรรม เมื่อ พ.ศ. 2471 เมื่อสำเร็จการศึกษาแล้ว นายทวี บุณยเกตุ ได้เดินทางกลับเมืองไทย
ประวัติการทำงาน
งานราชการและการดำรงตำแหน่งต่าง ๆ
1 ธันวาคม 2471 ได้รับตำแหน่งพนักงานบำรุงสัตว์ ชั้น 2 กระทรวงเกษตราธิการ
1 ตุลาคม 2473 ได้รับตำแหน่งพนักงานบำรุงสัตว์ ชั้น 1 กระทรวงเกษตราธิการ
1 มีนาคม 2474 ได้รับตำแหน่งผู้ช่วยผู้อำนวยการบำรุงพันธ์ุสัตว์ท่าพระ จังหวัดขอนแก่น
1 กันยายน 2475 ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ช่วยหัวหน้าชั้น 1 กรมสหกรณ์
1 มกราคม 2476 ได้รับแต่งตั้งเป็นเลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการ
5 มีนาคม 2477 ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ช่วยอธิบดีกรมเกษตรและการประมง
1 สิงหาคม 2482 ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ช่วยเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
7 ตุลาคม 2482 ได้รับแต่งตั้งเป็นรองเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
25 พฤษภาคม 2483 ได้รับแต่งตั้งเป็นเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
ราชการ และ การเมือง
28 มิถุนายน 2471 ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้แทนราษฎรชั่วคราว
9 ธันวาคม 2476 - 9 พฤษภาคม 2489 ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้แทนราษฎร
25 กุมภาพันธ์ 2485 - 17 กุมภาพันธ์ 2486 ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีในคณะรัฐบาล จอมพล ป. พิบูลสงคราม
2 สิงหาคม 2487 ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการในคณะรัฐบาลพันตรีควง อภัยวงศ์
3 สิงหาคม 2487 ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้สั่งราชการแทนนายกรัฐมนตรี
31 สิงหาคม 2488 ได้รับแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรี
1 กันยายน 2488 ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงเกษตราธิการ กระทรวงสาธารณสุข และกระทรวงศึกษาธิการ
19 กันยายน 2488 - 15 ตุลาคม 2488 ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรธิการในคณะรัฐบาล ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช
11 มีนาคม 2449 - 21 สิงหาคม 2489 ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการ ในคณะรัฐบาล นายปรีดี พนมยงค์
3 กุมภาพันธ์ 2502 ได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ
6 กุมภาพันธ์ 2502 ได้รับแต่งตั้งเป็นรองประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ
2 พฤษภาคม 2511 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ
บทความ
“งานของ ฯพณฯ ทวี บุณยเกตุ ในเรื่องการกำเนิดคุรุสภา”
โดย นายเยื้อ วิชัยดิษฐ
บทความตีพิมพ์ในหนังสือ "คำบรรยายและบทความบางเรื่องของนายทวี บุณยเกตุ"
คุรุสภาจัดพิมพ์เป็นบรรณาการในงานพระราชทานเพลิงศพนายทวี บุณยเกตุ (พ.ศ.2518)
ที่มา : ทวี บุณยเกตุ. (2515). คำบรรยายและบทความบางเรื่อง. ม.ป.ท.: คุรุสภา. สืบค้นเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2566. เข้าถึงได้จาก https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:3975.

ปูชนียจารย์ของวงการศึกษาไทย
นายทวี บุณยเกตุ ผู้ประสาธน์การคุรุสภา
สภาครูและบุคลากรทางการศึกษาไทย