น้ำพริกแกงบ้านย่านยาว

ประวัติความเป็นมา เมื่อประมาณต้นปี พ.ศ.2541 กลุ่มแม่บ้านบ้านย่านยาวได้มีโอกาสไปปิดทองฝังลูกนิมิตที่วัดในเขตอำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก ได้เห็นแม่ครัวในโรงครัวของวัดทำน้ำพริกแกงสำหรับประกอบอาหารเองโดยใช้ เครื่องบดน้ำพริก ซึ่งสามารถบดได้ทีละจำนวนมาก จึงมีความสนใจเนื่องจากในปลายปี 2541 ทางวัดบ้านย่านยาวจะมีการจัดงานปิดทองฝังลูกนิมิต จำนวน 10 วัน จำเป็นต้องใช้น้ำพริกแกงจำนวนมากในการประกอบอาหารในโรงทานของวัด จึงสอบถามกรรมวิธีและสูตรทำน้ำพริกแกงซึ่งในตอนนั้นแม่ครัวของวัดได้บอกวิธี การบดน้ำพริกให้โดยใช้การกะปริมาณเครื่องแกงต่าง ๆเอาเอง และเมื่อทางวัดย่านยาวได้จัดงานฝังลูกนิมิตขึ้น จำนวน 9 วัน 9 คืน ทางคณะกรรมการวัดจึงได้หารือกันในการทำอาหารเลี้ยงผู้มีจิตศรัทธา ซึ่งจำเป็นต้องใช้พริกแกงจำนวนมากต้องทำน้ำพริกเองจะประหยัดงบประมาณได้จำนวนมาก ประกอบกับได้มีผู้มีจิตศรัทธารายหนึ่งซื้อเครื่องบดน้ำพริกมาถวายวัดจำนวน 1 เครื่อง กลุ่มแม่บ้านบ้านย่านยาวจึงได้นำวัตถุดิบที่มีในหมู่บ้านมาปรุงเป็นน้ำพริกเลี้ยงคณะกรรมการวัดและผู้มาทำบุญปิดทองฝังลูกนิมิตวัดย่านยาว และเมื่อเสร็จงานแล้วยังมีวัตถุดิบเหลืออยู่จำนวนมาก ทางกลุ่มแม่บ้านจึงได้บดน้ำพริกจำหน่าย นำเงินรายได้สมทบทำบุญให้วัดย่านยาวได้จำนวน 4,000 บาท ซึ่งกลุ่ม ฯ ได้เริ่มดำเนินกิจกรรมตั้งแต่นั้นมา โดยได้เช่าเครื่องบดน้ำพริกจากทางวัดมาใช้ก่อน โดยมีสมาชิกเริ่มต้นจำนวน 8 คน ซึ่งต่อมาน้ำพริกแกงบ้านย่านยาวเริ่มมีคนรู้จักแพร่หลายมากขึ้น ทางกลุ่มฯ จึงได้มีมติซื้อเครื่องบดน้ำพริกมาใช้เองจำนวน 1 เครื่อง เป็นเงิน 5,000 บาท โดยสมทบเงินคนละ 625 บาท

ต่อมา ในปี พ.ศ.2542 ทางองค์การบริหารส่วนตำบลโคกสลุด ได้สนับสนุนเงินงบประมาณให้กลุ่ม ฯ จำนวน 10,000 บาท ซึ่งกลุ่ม ฯ ได้นำเงินซื้อวัสดุอุปกรณ์และเครื่องบดน้ำพริกแกงเพิ่ม จำนวน 1 เครื่อง และต่อมาจึงได้จัดตั้งกลุ่ม ฯ ขึ้นใหม่เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2543 และเริ่มมีหน่วยงาน / ส่วนราชการต่าง ๆ ทั้งภาครัฐและภาคเอกชนให้การสนับสนุนงบประมาณและวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ เรื่อยมา เป็นต้นว่า ในปี 2546 ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีประจำตำบลโคกสลุด สนับสนุนงบ ฯ 20,000 บาท ส.ส.สุชน ชามพูนท จำนวน 20,000 บาท งบกระตุ้นเศรษฐกิจผ่านทาง อบต.โคกสลุด จำนวน 185,047 บาท โดยนำเงินซื้อวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ และสร้างโรงเรือนให้มีมาตรฐาน งบจากสวัสดิการสหกรณ์จังหวัดพิษณุโลก 40,000 บาท และอีกหลายหน่วยงาน ในปีต่อๆ มา

จุดเด่นของน้ำพริกแกงบ้านย่านยาว จะเป็นการคัดเลือกวัตถุดิบที่มีคุณภาพในการผลิต และล้างทุกอย่างให้สะอาด ไม่ว่าจะเป็น พริกแห้ง คัดเลือกเม็ดพริกที่มีคุณภาพ ไม่มีจุดด่างหรือเชื้อรา ข่าใช้ข่าแก่อายุสามปีขึ้นไป ตัดล้างให้สะอาด ตะไคร้ ลอกกาบใบออกล้างให้สะอาด กระเทียมและหอมแดงปอกแล้วล้างผึ่งให้แห้ง ผิวมะกรูด คัดเลือกมะกรูดที่แก่จัด จะได้น้ำพริกแกงที่มีกลิ่นหอม ไม่ขม เมื่อได้วัตถุดิบที่มีคุณภาพแล้ว ก็จะได้ที่มีคุณภาพเช่นกัน เครื่องปรุงทุกอย่างใช้การชั่งตวง น้ำพริกแกงเผ็ดบ้านย่านยาว จึงมีมาตรฐานการผลิตที่คงที่ ทั้งรสชาติและความสะอาด เป็นที่ยอมรับของบุคคลทั่วไป

มาตรฐานและรางวัลที่ได้รับ

ปี 2547 ได้รับการคัดสรรเป็น OTOP 3 ดาวระดับประเทศ

ปี 2548 ได้รับอนุญาตให้ใช้เตรื่องหมายมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน

มาตรฐานเลขที่มผช.129/2546

ปี 2548 ได้รับการจดทะเบียนวิสาหกิจชุมชน ตาม พ.ร.บ.วิสาหกิจชุมชน พ.ศ.2548

ปี 2549 ได้รับการคัดสรรเป็น OTOP 4 ดาวระดับประเทศ

ความสัมพันธ์กับชุมชน

น้ำพริกแกงเผ็ดบ้านย่านยาว จะใช้วัตถุดิบหลักในการผลิตจากสมาชิกกลุ่มในหมู่บ้าน และผลผลิตของหมู่บ้านและหมู่บ้านใกล้เคียงเป็นหลัก ไม่ว่าจะเป็น ข่า ตะไคร้ มะกรูด พริก จึงทำให้คนในชุมชนมีรายได้เสริมจากการจำหน่ายวัตถุดิบให้แก่กลุ่ม ฯ ตลอดปีนอกเหนือจากการทำนา นอกจากนี้ ยังทำให้สมาชิกกลุ่มมีรายได้จากการทำงานให้กับกลุ่ม ฯ และยังเป็นการรวมกลุ่มทำงานกัน มีการบริหารจัดการกลุ่มโดยแบ่งหน้าที่กันทำตามความถนัด เป็นการสร้างความสามัคคีภายในหมู่คณะและชุมชน