Khoa Dược - Bệnh Celiac

Bệnh Celiac

Bệnh Celiac là gì?

Bệnh Celiac là một rối loạn tự miễn xảy ra khi bạn ăn gluten, một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và các loại ngũ cốc khác. Tình trạng này còn gọi là bệnh Celiac sprue, bệnh nontropical sprue hoặc bệnh ruột nhạy cảm với gluten.

Khi một người mắc bệnh celiac ăn hoặc uống thứ gì đó có chứa gluten, cơ thể họ sẽ phản ứng thái quá với protein này dẫn đến làm hỏng các nhung mao của thành ruột non. Khi các nhung mao bị tổn thương, ruột non không thể hấp thụ chất dinh dưỡng một cách bình thường.

Hầu hết những người mắc bệnh celiac không biết họ mắc bệnh. Chỉ khoảng 20% số người mắc bệnh được chẩn đoán. Tổn thương ở ruột diễn ra rất chậm và các triệu chứng rất khác nhau ở mỗi người.

Triệu chứng bệnh celiac

Các triệu chứng của bệnh Celiac thường liên quan đến ruột và hệ tiêu hóa, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể. Một số người không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào. Trẻ em và người lớn có xu hướng có các triệu chứng khác nhau.

Triệu chứng ở người lớn

Bạn có thể nhận thấy các triệu chứng tiêu hóa ngay sau khi ăn hoặc uống thứ gì đó có chứa gluten. Những triệu chứng này có thể bao gồm:

Đau bụng
Đầy hơi hoặc cảm giác no
Táo bón
Tiêu chảy
Ợ nóng
Buồn nôn
Phân có màu nhạt, có mùi đặc biệt khó chịu hoặc nổi (phân mỡ)

Bạn có thể có các triệu chứng khác theo thời gian vì cơ thể bạn không nhận đủ chất dinh dưỡng, chẳng hạn:

Thiếu máu
Đau xương hoặc khớp
Phát ban ngứa, phồng rộp (viêm da dạng herpes)
Đau đầu
Mệt mỏi
Xương yếu
Thay đổi tâm trạng
Loét miệng và các vấn đề về răng
Các vấn đề về hệ thần kinh, chẳng hạn tê hoặc ngứa ran ở tay hoặc chân, các vấn đề về thăng bằng hoặc thay đổi nhận thức.
Giảm cân

Triệu chứng bệnh Celiac ở trẻ em

Trẻ em mắc bệnh Celiac có nhiều khả năng mắc các vấn đề về đường ruột hơn người lớn, bao gồm:

Đầy hơi hoặc chướng bụng
Táo bón
Tiêu chảy
Phân màu nhạt, có mùi hôi
Đau bụng hoặc nôn mửa
Giảm cân

Nếu bệnh celiac khiến cơ thể trẻ không hấp thụ được các chất dinh dưỡng cần thiết, trẻ có thể gặp các vấn đề bao gồm:

Thiếu máu
Men răng bị hư hỏng
Tuổi dậy thì muộn
Ở trẻ sơ sinh, không phát triển được
Cáu kỉnh hoặc thay đổi tâm trạng
Các vấn đề về thần kinh như khuyết tật học tập và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)
Thấp gầy, tăng trưởng chậm

Phát ban do bệnh celiac (viêm da dạng herpes)

Khoảng 1 tròn 4 người mắc bệnh celiac bị phát ban ngứa, phồng rộp. Bệnh này xảy ra nhiều hơn ở người lớn so với trẻ em và ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Các ban thường xuất hiện ở mông, khuỷu tay, đầu gối, da đầu, lưng dưới.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh Celiac

Nguyên nhân

Bệnh Celiac là do phản ứng bất thường của hệ thống miễn dịch với gluten. Điều này gây ra tình trạng sưng viêm ruột, làm hỏng nhung mao và dẫn đến các triệu chứng của bệnh celiac.

Không hoàn toàn rõ ràng tại sao phản ứng này lại xảy ra. Các nhà khoa học tin rằng bệnh celiac chủ yếu ảnh hưởng đến những người có một số đột biến gen nhất định. Nhưng không phải tất cả những người có đột biến đều mắc bệnh.

Các bác sĩ cho rằng bệnh celiac có thể khởi phát bởi những yếu tố gây căng thẳng cho cơ thể và hệ thống miễn dịch, chẳng hạn như nhiễm virus, phẫu thuật, mang thai hoặc chấn thương tâm lý.

Các yếu tố nguy cơ

Bệnh Celiac có xu hướng phổ biến hơn ở những người có:

Có thành viên gia đình mắc bệnh celiac hoặc viêm da dạng herpes.
Bệnh tiểu đường loại 1.
Hội chứng Down, hội chứng William hoặc hội chứng Turner.
Bệnh tuyến giáp tự miễn.
Viêm đại tràng vi thể.
Bệnh Addison.

Bệnh celiac có nghiêm trọng không?

Mặc dù bệnh celiac thường không đe dọa tính mạng, nhưng có thể dẫn đến các biến chứng và triệu chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát. Bệnh celiac không được điều trị cũng làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư.

Biến chứng

Bệnh celiac nếu không được điều trị có thể dẫn đến:

Suy dinh dưỡng. Điều này xảy ra nếu ruột non của bạn không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng. Suy dinh dưỡng có thể dẫn đến thiếu máu và sụt cân. Ở trẻ em, suy dinh dưỡng có thể khiến trẻ chậm phát triển và thấp bé.
Làm yếu xương. Ở trẻ em, tình trạng kém hấp thu canxi và vitamin D có thể dẫn đến xương mềm, được gọi là nhuyễn xương hoặc còi xương. Ở người lớn, tình trạng này có thể dẫn đến mất mật độ xương, được gọi là loãng xương hoặc giảm mật độ xương.
Vô sinh và sảy thai. Sự kém hấp thu canxi và vitamin D có thể gây ra các vấn đề về sinh sản.
Không dung nạp lactose. Tổn thương ruột non có thể gây đau bụng và tiêu chảy sau khi ăn hoặc uống các sản phẩm từ sữa có chứa lactose. Khi ruột đã lành, bạn có thể dung nạp lại các sản phẩm từ sữa.
Ung thư. Những người mắc bệnh celiac không duy trì chế độ ăn không chứa gluten có nguy cơ mắc một số dạng ung thư cao hơn, bao gồm u lympho ruột và ung thư ruột non.
Bệnh lý hệ thần kinh. Một số người mắc bệnh celiac có thể mắc các bệnh lý như co giật hoặc bệnh lý thần kinh ở tay và chân, gọi là bệnh thần kinh ngoại biên.

Điều trị bệnh celiac

Cách quan trọng nhất để điều trị bệnh celiac là tránh các thực phẩm có chứa gluten. Sau khi áp dụng chế độ ăn kiêng trong vài tuần, ruột non của bạn sẽ bắt đầu lành lại và bạn sẽ cảm thấy khỏe hơn. Bạn có thể được bác sĩ kê một số loại thuốc để điều trị triệu chứng.

Những lưu ý về thực phẩm cho người mắc bệnh celiac

Nên tránh các loại thành phần sau: lúa mì (wheat, triticale, bulgar), lúa mạch (barley), lúa mạch đen (rye), bột mì, bột báng, mạch nha,...
Tránh các sản phẩm này trừ khi nhãn ghi “không chứa gluten”: bia, bánh mì, bánh ngọt, bánh nướng, ngũ cốc, kẹo, bánh quy, yến mạch, mì ống,..

Điều quan trọng là bạn cần đọc kỹ thành phần của các thực phẩm hoặc thức uống để đảm bảo rằng trong thành phần không có chứa gluten.

Tóm lại

Bệnh celiac là một bệnh tự miễn trong đó cơ thể phản ứng bất thường với gluten - một loại protein có trong lúa mì và nhiều loại ngũ cốc khác nhau. Thường khó để chẩn đoán vì bệnh có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau hoặc không có triệu chứng. Tuy nhiên bệnh cũng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Phương pháp điều trị chính là tuân theo chế độ ăn không chứa gluten.

Tài liệu tham khảo

Ngày truy cập 22/11/2024