อาชีพของ คนในชุมชน

การทอเสื่อกกและผลิตภัณ์ที่ได้จากเสื่อกก อาชีพของคนในชุมชนอำเภอโนนแดง

ชุมชนบ้านสำพะเนียง อำเภอโนนแดง

เสื่อกกเป็นผลิตภัณฑ์ที่พบเห็นแทบทุกจังหวัดในประเทศไทย ซึ่งแรกเริ่มสมัยบรรพบุรุษจะเป็นการทอเสื่อกกไว้ใช้เองในครัวเรือน โดยใช้กกเหลี่ยมที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในท้องทุ่ง หรือแหล่งน้ำธรรมชาติ นำกกมาตัด ตากให้แห้ง แล้วทอเป็นผืนเสื่อแบบหยาบๆ ไว้ใช้กันเองในครัวเรือนหรือแจกจ่ายในหมู่ญาติ ต่อมามีการพัฒนาเป็นใช้พันธุ์กกกลมเป็นวัสดุในการทอ ที่ปลูกในท้องนาหรือพื้นที่ที่มีความชื้น เช่น บริเวณริมแหล่งน้ำธรรมชาติ เพราะกกกลมจะมีคุณสมบัติที่ดีกว่า คือมีความเหนียวและผิวละเอียดมากกว่ากกสามเหลี่ยม กกกลมเกิดและเจริญเติบโตได้ดีในบริเวณที่มีน้ำท่วมถึง หลังน้ำลด พอกกเจริญเติบโตได้เต็มที่ก็ทำการตัด นำมาตัดแล้วตากให้แห้ง เก็บไว้ทอเสื่อต่อไป

อำเภอโนนแดง ซึ่งมีต้นกกอยู่ในหนองน้ำจำนวนมาก ดังนั้น หลังจากว่างเว้นจากการทำนาซึ่งเป็นอาชีพหลักของชาวบ้านสำพะเนียงมาตั้งแต่สมัยโบราณ ก็หาอาชีพเสริมด้วยทอเสื่อกกลายไทยโบราณ ซึ่งมีการรวมกลุ่มกันเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านสำพะเนียง โดยดัดแปลงมาจากลายผ้าไหมให้มาอยู่ที่ผืนเดียวกัน ซึ่งเป็นจุดเด่นของเสื่อกกทอมือลายไทยโบราณบ้านสำพะเนียง ตำบลสำพะเนียง อำเภอโนนแดง จังหวัดนครราชสีมา เมื่อได้เสื่อกกลายไทยจำนวนมากแล้วก็เกิดความคิดในการที่จะแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้า เช่น กระเป๋า เสื่อพับ อาสนะ กล่องกระดาษทิชชู่ เป็นต้น และส่งเข้าคัดเลือกเป็นผลิตภัณฑ์ OTOP 5 ดาวของจังหวัดนครราชสีมา

นางมะลิ บุญเอก ประธานกลุ่มวิสากิจชุมชนเสื่อกกทอมือลายไทยโบราณบ้านสำพะเนียงย้อนอดีตให้ฟังว่า กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเสื่อกกลายไทยทอมือนั้น เริ่มก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 10 เมษายน 2547 เริ่มจากมีสมาชิกเพียง 37 คน ส่วนใหญ่มีอาชีพหลักคือการทำนา ส่วนการทอเสื่อกกนี้เป็นอาชีพเสริมของชาวบ้านหลังว่างเว้นจากการทำนา โดยทำเพื่อใช้เองในครัวเรือน ซึ่งเป็นอาชีพที่ได้รับการตกทอดมาจากบรรพบุรุษ แต่เมื่อเห็นว่าตลาดมีความต้องการจึงรวมกลุ่มกันทำเป็นกิจจะลักษณะเพื่อเป็นอาชีพเสริมรายได้ของครอบครัวอีกทางหนึ่ง สำหรับวัตถุดิบที่นำมาทำผลิตภัณฑ์นั้น จะหาได้ทั่วไปและมีการปลูกเพิ่มเติมไว้เกือบทุกครัวเรือน จึงไม่ต้องกังวลว่าจะขาดแคลน ส่วนขั้นตอนการผลิตเริ่มจากนำต้นกกหรือที่ชาวบ้านเรียกว่า "หญ้าราชินี" มาตากแดดให้แห้งแล้วรีดให้เรียบ จากนั้นก็นำมาย้อมด้วยสีจากธรรมชาติ ก่อนจะนำมาทอด้วยลวดลายต่างๆ ร่วมกับผ้าไหม ทำให้เป็นผลิตภัณฑ์ที่โดดเด่นดูสะดุดตา

"ที่จริงอาชีพทอเสื่อกกที่นี่มีมานานแล้ว ทำกันมาแต่ปู่ย่าตายาย แต่ไม่สวยงามเหมือนทุกวันนี้ จะทำแบบพื้นๆ ธรรมดาๆ เพื่อใช้กันเองในครัวเรือนมากกว่า นอกจากอาชีพทอเสื่อกกแล้ว เมื่อก่อนที่นี่ยังมีอาชีพทอผ้าไหมด้วย แต่ปัจจุบันไม่มีแล้วส่วนใหญ่จะมายึดอาชีพการทอเสื่อกกแทน แต่เพื่อให้ผ้าไหมยังอยู่จึงนำมาทอผสมอยู่ในเสื่อแทน จึงทำให้เป็นผลิตภัณฑ์ที่น่าสนใจต่างจากเสื่อกกทอมือของที่อื่นๆ"

สื่อกกทอมือลายไทยโบราณบ้านสำพะเนียง นับเป็นผลิตภัณฑ์เด่นแห่งเมืองโคราชที่วันนี้สามารถสร้างอาชีพ สร้างรายได้ให้ชาวบ้านในพื้นที่ได้เป็นอย่างดี

ผู้ให้ข้อมูล นางมะลิ บุญเอก

ผู้เรียบเรียง นางสาวสุพินญา ลอบไธสง