Ideologiya Nədir !!BETTER!!

Flsfi-etik dbiyyatda "ideologiya" anlay yunan sz olub "ideya", "fikir" v "loqos" kimi szlrin birlmsindn ml glrk fikir, ideya v obraz haqqnda tlim mnasn verir. ctimai psixologiya v elmi-nzri urun mxtlif formalar il yana, ideologiya da ictimai urun sas komponentlrindn biri hesab olunur.

deologiya flsfi, siyasi, sosioloji, iqtisadi, xlaqi, dini, bdii v s. grlr sistemi kimi sciyylndirilir. "deologiya" anlay vzin "ideya" anlay iltmyi d tklif ednlr var. Bzi tqdiqatlar Qrbd ilk df olaraq ideologiyann cmiyytd zruri amil olmas fikrinin XVIII sr fransz filosoflar trfindn E.B.Kondilyakn irli srdyn iddia edirlr. El hmin srin sonlarnda nr olunan "Dnmk qabiliyyti haqqnda etdlr" kitabnda fransz filosofu v iqtisads Dostuq de Trasi ilk df olaraq "ideologiya" terminini iltmidir. O, 1796-c ild nr etdirdiyi "deologiya nsrlri" kitabnda bu fikri geni rh etmy alaraq ideologiyaya ideyalar haqqnda, hissi tcrbdn yaranan ideyalarn yaranmas v tkaml haqqnda tlim, insann tarix v cmiyyt dair "fikirlrini tsdiq edn elm" kimi baxmdr. Onun davamlar Kabanis "nsann fiziki v xlaqi tbitinin nisbti", Volney is "xlaqn fiziki prinsiplri" srind onun fikirlrin rik xblar. (246, s.458-459).

Ideologiya Ndir

Download Zip 🔥 https://tlniurl.com/2y4yO0 🔥

Grkmli fransz maarifi filosofu Helvetsi Avropa flsfsind ideologiyann tkmillmsi v qanunlarn kamilliyi ideyasn n plana krk uurlu idaretmd onlar sas amillr hesab edir, frdi maran dvltiliyin tkmillmsind hlledici rol oynadn gstrirdi.

Grkmli hrbi xadim v srkrd Napoleon Bonapart cmiyytd ideologiyann zruriliyini n plana krk ideologiyann inkiaf n Fransa nstitutu kimi bir qurumu da yaratmd.

Avropada ideologiyann inkiafnda klassik alman filosoflar, xsusil Hegel mstsna rol oynamdr. deya, ideologiya v zka msllri Hegelin srlrind sas yerlrdn birini tuturdu. O, ideologiya v mnviyyatn qarlql laqsi problemin d toxunaraq mnvi inqilab hqiqi inqilab hesab edirdi. Hegel mid edirdi ki, almanlar Fransa inqilabnn msbt mzmunundan istifad edrk, onlarn ideologiyalarndak ziddiyytlri aradan qaldraraq mnvi mdniyyti inkiaf etdircklr.

Hegel "Hquq flsfsi" srind dvlti "mnvi ideyann, mnvi ruhun ifadsi" kimi sciyylndirir v bellikl, cmiyytd, dvltd ideologiyann nmli yer tutduunu gstrirdi. Klassik alman filosoflar ideologiyan tarix v flsfnin qovuanda mvcud olan ideyalar sistemi kimi tdqiq edirdilr.

Marksizm flsfsi ideologiyaya v xlaq mslsin znmxsus dar "sinfi", "materialist" mvqedn yanamd. lk vvl K.Marks v F.Engels ideologiyann "iqtisadi sasa" malik gerkliyin obyektiv inikas olduunu gstrirlr. Marksizim banilri ideologiyann maddi zmin sykndiyini, onlara uyun gln xlaq, din formalarnn zahiri mstqilliklrini itirdiyini sbut etdilr: "Onlarda tarix yoxdur, inkiaf yoxdur. z maddi istehsal v z maddi laqlril inkiaf edn insanlar bununla yana, z gerkliklrini, hminin, z tfkkrlrini v z tfkkr mhsullarn da dyiirlr. Hyat ur deyil, hyat uru myyn edir".

Marksizm dini v idealist flsfni gerkliyin thrif olunmu inikas olan ictimai ur formalar hesab edirdi. Marks v Engels "myyn sinif v sosial qruplarn yaratdqlar obyektiv gerkliyin thrif olunmu inikas olan sosial konsepsiyalar" "ideologiya" adlandrr, bu termini ox dar rivd ildirlr. Onlar proletariatn ideologiyasndan baqa btn ideologiyalara, xsusil, burjua ideologiyasna "thrif olunmu ur formalar" kimi baxr, istismar qurulua urlu v qeyri-urlu haqq qazandran btn filosoflar, iqtisadlar, tarixilri "burjua ideoloqlar" adlandrr, burjua ideologiyasn "mcrrdilikd, spekulyativlikd" gnahlandrrdlar.

Marksizmin banilri bzi ideologiyalarda, xsusn, klassik alman flsfsind, o cmldn, Hegel v Feyerbaxda "gerkliyin thrif olunmu inkiaf il yana, elmi nsrlrin d olduunu" qeyd edirdilr. Onlar ingilis klassik siyasi iqtisadnn burjua ideologiyas kimi sciyylndirslr d, bu tlimd, elc d, XVIII srin fransz filosoflarnn tlimlrind "idraknn myyn trqqisini" d grrdlr. "Alman ideologiyas" srind ideologiya geni mnada ilns d, marksist filosoflar ideologiyaya shv olaraq cmiyytd mtrqqi v mrtce ictimai qvvlr arasnda ideya siyasi mbariz formas kimi baxrdlar. Onlar "hakim" v "mhkum", "mtrqqi" v "mrtce" siniflrin ideoloqlarn frqlndirirdilr. ox doru olaraq Qrb filosoflar marksizm-leninizm ideologiyaya dair birtrfli, mhdud mlahizlrini tnqid edirlr. M.A.Lanqe "Marksizm, leninizm, stalinizm" srind marksizm-leninizmi cmiyyt haqqnda qeyri-elmi "ideoloji" tlim hesab edirdi. Q.Meyo da tsdiq edir ki, demokratik cmiyytd he bir ideologiya hakim mvqe tuta bilmz: "Hr bir azad cmiyytin mnvi hyat grnr ki, ideologiyalarn mozaikas v ya etiqadlar sistemidir".

Marksist tdqiqatlar is shv olaraq burjua cmiyytind mxtlif siyasi, flsfi cryanlarn yalnz burjua idelogiyas kimi hakim tutduunu israr edirlr. Marksizm nqteyi-nzrindn ideologiya antaqonist ictimai mnasibtlrin myyn sinfin urunda spesifik inikas formas, eyni zamanda, hmin sinfin zndrki, myyn tarixi raitdn bu sinfin tutduu yerin subyektiv ifadsidir. Marksistlr dvlti ilk ideoloji qvvlrdn hesab edir. Dvltd insan zrind ilk ideoloji qvv kimi meydana xdn bildirir.

F.Engels gstrir ki, dvlt ml gln kimi drhal cmiyyt qar mstqillik ksb edir v myyn bir sinfin orqan olub mhkmlndikc, hmin sinfin hkmranln getdikc daha artq hyata keirmy baladqca, cmiyyt qar mstqilliyi d mhkmlnir... Lakin cmiyyt qar mstqil bir qvv klin ddkdn sonra, dvlt drhal yeni ideologiya dourur. (28, s. 388).

Marksizm hakim burjua ideologiyasn tnqid etdiyi halda cmiyytd bir sinfin - proletariatn hkmranln hyata keirn anti- demokratik, totalitar ideologiya irli srb hyata keirdi.

Sovet dvrnd nr olunmu btn flsfi-etik, ictimai-siyasi dbiyyatda ideologiya sinfi, kommunist (sosialist) ideologiyas kimi sciyylndirilir, shvn sosialist ideologiyasnn praktikaya istiqamtverici nzriyy olduu gstrilirdi.

Hl sovet dvrnd sosialist ideologiyas il "arzu olunan gerklik", nzriyy il praktika, szl i arasnda uurum yarand aydn nzr arprd. Kommunizm quruculuuna bh, inamszlq, ktllrd ruh dknly sosialist ideologiyasnda ehkaml, utopizmi gclndirir, ideologiya il reallq st-st dmrd. Bununla da sosialist ideologiyas hqiqi maddi qvvy evril bilmirdi, nki ktllr onu daxiln qbul etmirdi. Ktllr z praktik faliyytlrind sosialist ideologiyasnn gcszlyn aydn hiss edirdilr. Yalan sz iin reallna, elan olunmu mqsd v ideallara ciddi tsir gstrirdi. Bu ideologiyada ideologiyalq elmiliyi, partiyallq v sinfilik sosial msuliyyti, inzibati-amirlik, ehkamlq, brokratiya humanizm v demokratiyan stldi. Nticd sosialist ideologiyas gerklikdn uzaqlad, sovet gerkliyinin btn problemlrini rt-basdr v birtrfli mdh edn, insanlarn szsz, kor-koran icra etdiklri mifoloji dnyvi, dini elementlri znd ks etdirn ideologiyaya evrildi.

Totalitarizm - ham n mcburi olan ideologiyaya v informasiya vasitlri zrind hkmranla malik qapal sistem, tkpartiyal, iqtisadiyyatda xsusi mlkiyyt yol vermyn ictimai bir qurulu idi.

Msln, D.Luka bel hesab edirdi ki, ideologiyalarda hyatda meydana gln v urlu semni, fal qrar qbul etmni v onun ardcl hyata keirilmsini tlb edn sosial hmiyytli alternativ vziyytlr qeyd alnr, bu v ya digr sosial tbqnin strateji sylri mnasnda sosial ideallar formalar. deologiyada sfrbredici xarakter dayan, ictimai fall idar edn, dyr ynmlri sistemi tsbit olunur. Buna mvafiq olaraq ideologiyada milli urla bal olan dyrlr tcssmn tapr. deologiyalarn xsiyytin siyasi sosiallamasnda byk hmiyyti var. Bu mnada, hr bir ideologiya sosial-siyasi dnyagr kimi d x edir. deologiya insana bir ictimai varlq kimi baxmaqla sfrbredici potensial yaradr.

Mhm cht budur ki, ideologiya sosial varln drkin dyrc istiqamtlnmi spesifik forma kimi sosial qruplarn, etnik mumiliklrin tarixi faliyytin mstqil subyektlrin evrilmsin kmk edir. Buna gr d islahatlar v inqilablar dvrnd siyasi qvvlr zlrinin n vacib vzifsi kimi sosial davrann ynm-motivasiya modeli ola bilck ideoloji konsepsiyalar ilyib hazrlama vacib sayrlar. e24fc04721