Білет №11. Пытанне №2

Источник: Национальный институт развития образования (первоисточник) 

Варыянт 6. Ч.2

1. Пачатак вызвалення тэрыторыі Беларусі

Да сярэдзіны 1944 г. саспелі ўсе неабходныя ўмовы для вызвалення тэрыторыі Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Перамогі пад Сталінградам і на Курскай дузе, вызваленне тэрыторыі Украіны і карэнны пералом у вайне - дазволіў савецкім войскам пачаць падрыхтоўку да вызвалення БССР. Яшчэ ў канцы 1943 г., у выніку наступлення савецкіх войскаў, будуць вызвалены шэраг раёнаў Беларусі. Так, першым раённым цэнтрам, вызваленым савецкімі войскамі, стане населены пункт Камарын. Яго вызваляць 23 верасня 1943 г. 26 лістапада 1944 г. у выніку Гомельска-Рэчыцкай аперацыі будзе вызвалены г. Гомель. У далейшым будуць вызвалены Рэчыца, Мазыр і іншыя гарады і вёскі паўднёва-ўсходняй Беларусі. Да пачатку зімы 1943 г. фронт стабілізуецца.

Да лета 1944 г. тэрыторыя Беларусі будзе ўяўляць сабой выступ на лініі фронту, вядомы як «Беларускі балкон». Утрыманню дадзенага выступу нямецкае камандаванне надавала асаблівае значэнне. Лінію абароны на тэрыторыі Беларусі яны назавуць "Айчына", што падкрэслівала асаблівую важнасць гэтага напрамку.

2. Аперацыя Баграціён

У весну 1944 г. будзе распрацаваны савецкі план наступу пад кодавай назвай "Баграціён". Для яго ажыццяўлення будуць задзейнічаны войскі 1-га, 2-га, 3-га Беларускіх франтоў, 1-ы Прыбалтыйскі фронт, а таксама Дняпроўская флатылія і партызаны. Дзеянні франтоў каардынавалі маршалы А. М. Васілеўскі і Г. К. Жукаў.

План наступлення прадугледжваў прарыў фронту праціўніка на Віцебскім, Аршанскім і Бабруйскіх напрамках, асяроддзе праціўніка ў гэтых рэгіёнах, і наступныя ўдары ў напрамку г. Мінска. Савецкае камандаванне планавала акружыць нямецкія групоўкі ў т. н. «катлах» і поўнасцю вызваліць тэрыторыю Беларусі. Лінія фронту на беларускім участку да пачатку аперацыі «Баграціён» праходзіла на ўсход ад Полацка, Віцебска, Оршы, Магілёва, Жлобіна, на захад ад Мазыра і далей уздоўж ракі Прыпяць да Ковеля. Яна агінала Беларусь з поўначы і поўдня амаль па ўсёй яе тэрыторыі.

Наступ пачаўся раніца 23 чэрвеня 1944 г. Нямецка-фашысцкае камандаванне меркавала, што наступ адбудзецца на тэрыторыі Украіны, аднак савецкія войскі наступалі праз цяжкапраходныя лясы і балоты Беларусі. На трэці дзень савецкага наступу будзе вызвалены Віцебск.

3 ліпеня 1944 г. пачаліся баі за вызваленне г. Мінска. Першымі ўварваліся ў горад танкавы экіпаж пад камандаваннем Дзмітрыя Фролікава. На ўсходзе Мінска было завершана акружэнне 100-тысянай нямецкай групоўкі саперніка. Праціўнік спрабаваў вырвацца з акружэння, аднак 70 тысяч салдат нямецкай арміі было забіта, а больш за 35 тысяч трапілі ў палон.

Да 24 ліпеня будзе поўнасцю вызвалены г. Гродна, а ўжо 28 ліпеня 1944 г. быў вызвалены г. Брэст. Да жніўня 1944 г. нямецкія войскі будуць выгнаны з тэрыторыі Беларусі. Завершыцца перыяд нямецкай акупацыі, які прынёс беларускаму народу нечалавечыя пакуты, зламаныя лёсы цэлых пакаленняў.

У ходзе баёў за вызваленне Беларусі гераізм і мужнасць праявіць вялізную колькасць салдат Чырвонай Арміі. Радавы Юрый Смірноў трапіць у палон да ворага. Яго там будуць катаваць і па-зверску заб'юць, аднак ён не выдасць вайсковай таямніцы. Ён пасмяротна ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза. У баях на тэрыторыі Беларусі гераічна змагаліся лётчыкі французскага авіяпалка "Нармандыя-Нёман". Чатыры французскія лётчыкі будуць удастоены звання Героя Савецкага Саюза.

Актыўны ўдзел у вызваленні Беларусі прымуць і партызаны. За 3 дні да пачатку аперацыі Баграціён партызаны пачнуць 3-ці этап рэйкавай вайны, а падчас правядзенняў аперацыі яны будуць блакаваць многія ўчасткі шасэйных і грунтавых дарог, нападаць на варожыя калоны, зрываць перагрупоўку сіл ворага, парушаць кіраванне войскамі і нават самастойна, яшчэ да падыходу войскаў Чырвонай Арміі, вызваляць населеныя пункты. 16 ліпеня 1944 г., у знак прызнання і павагі ролі партызан у вызваленні Беларусі, у Мінску адбудзецца "партызанскі парад".

У ходзе наступальнай аперацыі Баграціён будзе разгромлена група арміі "Цэнтр". Чырвоная Армія здолела адкінуць праціўніка на захад на 500–600 км, вызваліць тэрыторыю Беларусі, а таксама часткова вызваліць тэрыторыю Літвы і Латвіі. У ходзе Беларускай наступальнай аперацыі савецкія войскі ўступілі на тэрыторыю Польшчы. У выніку паспяховых дзеянняў савецкіх войскаў была разгромлена адна з найбольш баяздольных груповак нямецкіх войскаў. Нямецка-фашысцкія захопнікі страцяць сотні тысяч салдат і афіцэраў.

Звыш 1500 удзельнікаў Беларускай аперацыі ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза, звыш 402 тыс. узнагароджаны ордэнамі і медалямі, 663 злучэнні і часці атрымалі ганаровыя найменні Мінскіх, Віцебскіх, Бабруйскіх, Магілёўскіх і інш.