Мельников Михаил Федорович
Мельников Михаил Федорович, (16.05.1921 – 30.06. 1993) родился в г. Кричеве Могилевской области. Белорусский краевед, музейный работник, заслуженный работник культуры РБ, создатель Кричевского краеведческого музея, научный сотрудник, директор краеведческого музея (1961-1982 гг.)
Михаил Федорович Мельников родился в семье рабочего строителя. В 1939 году окончил 9 классов. Заработал деньги на кирпичном заводе и оставил Кричев. Доехал до Абхазии и устроился там на работу учителем русского языка и литературы в средней школе. В сентябре 1940 г. был призван на военную службу в армию. 16 сентября 1940 за действия, которых он не делал, военный трибунал приговорил его к 5-ти годам лагерей. Когда началась война Мельников сбежал из лагерей Воркуты, чтобы попасть на фронт. Но его настигла лагерная погоня. За побег ему добавили еще 8 лет заключения. 7 октября 1950 г. Мельникова досрочно освобождают. После возвращения домой архив и библиотеки стали его рабочим местом. Шаг за шагом, работая в архивах и библиотеках Ленинграда, Москвы, Минска, Могилева вел поисковую работу, записывал воспоминания старожилов и собирал по каплям историю своего родного края.
15 октября 1961 года открылся краеведческий музей в г. Кричеве. Деятельность краеведа была признана и получила высокую оценку. В 1979 году ему было присвоено почетное звание «Заслуженный работник культуры БССР», награжденный юбилейной медалью «За доблестный труд». Его имя занесено в энциклопедию «Литература и искусство». Михаил Федорович был эрудированным, образованным человеком, имел глубокие знания по истории СССР и в частности по истории Беларуси. Хорошо знал русскую, белорусскую и античные литературы. Ориентировался в вопросах политэкономии, философии, археологии. Усвоив теорию стихосложения, написал много стихов. Талантливый журналист (член Союза журналистов СССР с 1960 г.), нумизмат, филателист. Хорошо разбирался в живописи и скульптуре. Достиг всего этого самообразованием.
30 июня 1993 года Михаил Федорович Мельников закончил свой земной путь. Память о Михаиле Федоровиче увековечено - на здании Кричевского краеведческого музея установлена мемориальная доска в его честь, одна из улиц Кричева носит его имя.
Литература:
1. Агееў, А. Памяці крычаўскага летапісца : [М. Ф. Мельнікава ў Крычаве адбылася рэгіянальная краязнаўчая канферэнцыя "З гісторыі Прысожскага краю"] / А. Агееў // Могилевская правда. – 1996. – 21 мая. – С. 1.
2. Балдоўскі, А. Яго душы багацце : [аб адкрыцці мемарыяльнай дошкі М.Мельнікаву] / А. Балдоўскі // Ленінскі кліч. – 1995. – 17 мая.
4. Бысаў, В. Музей Мельнікава / В. Бысаў // Ленінскі кліч. – 1995. – 19 красавіка.
5. Бысов, В.За историей, как за водой родниковой : [про М. Ф. Мельникова] / В. Бысов // Белорусская нива. – 2005. – 26 ноября. – С. 4.
6. Власенко, М. Слово о мятежном человеке : [М. Ф. Мельникова] / М. Власенко // Зямля i людзi. – 2011. – 18 мая. – С. 14.
7. Гаўрыленка, А. Вуліца імя М. Мельнікава : [свята вуліцы] / А. Гаўрыленка // Ленінскі кліч. – 2006. – 2 чэрвеня. – С. 3.
8. Далецкий, В. Жена, мать, бабушка... : [про Е. В. Мельникову – жену М. Ф. Мелиникова] / В. Далецкий // Ленінскі кліч. – 2009. – 23 верасня. – С. 3.
9. Далецкий, В. Мельников – это сама история родного края / В. Далецкий // Кричевская жизнь. – 2011. – 1 чэрвеня. – С. 3.
10. Домосканова, Н. Певец родной земли : [М. Ф. Мельников] / Н. Домосканова // Кричевская жизнь. – 2011. – 2 верасня. – С. 3.
11. Дынікаў, С. Самаадданасць... : [пра Ефрасінню Васільеўну Мельнікаву – жонку М. Ф. Мельнікава] / С. Дынікаў // Ленінскі кліч. – 2009. – 30 студзеня. – С. 3.
12. Емельянова, О. Писатель, историк, краевед... : [М. Ф. Мельников] / Ольга Емельянова // Кричевская жизнь. – 2019. – 12 чэрвеня. – С. 8.
13. Іваноў, А. Есць такая вуліца : [імя М. Мельнікава – заснавальніка краязнаўчага музея] / А. Іваноў // Ленінскі кліч. – 2001. – 30 мая. – С. 2.
14. Историческое событие : 15 октября 1961 года в нашем городе прошло открытие краеведческого музея // Кричевская жизнь. – 2020. – 21 кастрычніка. – С. 4.
15. Кажамяка, А. Памяці краязнаўцы : [пра былога дырэктара краязнаўчага музея] / А. Кажамяка // Родная ніва. – 1996. – 18 верасня.
16. Качук, Н. Тайна двух комкоров : [упоминается о М. Ф. Мельникове] / Н. Качук // СБ. Беларусь сегодня. – 2017. – 29 июля. – С. 12—13.
17. Кисляк, О. Музей в наследство... : [основатель Кричевского краеведческого музея М. Ф. Мельникове] / О. Кисляк // Советская Белоруссия. – 2006. – 17 октября. – С. 20.
18. Марозава, Н. Жыццё, аддадзенае краязнаўству : [пра Міхаіла Фёдаравіча Мельнікава, стваральніка і першага дырэктара Крычаўскага краязнаўчага музея] / М. Марозава // Ленінскі кліч (Крычаў). – 2006. – 17 мая. – С. 2.
19. Марозава, Н. Крычаўскі летапісец... : [выстава ў краязнаўчым музеі пра Міхаіла Фёдаравіча Мельнікава, стваральніка і першага дырэктара] / Н. Марозава // Ленінскі кліч (Крычаў). – 2001. – 19 мая. – С. 2.
20. Марозава, Н. Падарунак музею : [бюст заснавальніка краязнаўчага музея М. Ф. Мельнікава, зрабіў скульптар А. С. Адашкевіч] / Н. Марозава // Ленінскі кліч (Крычаў). – 1995. – 25 сакавіка.
21. Марозава, Н. Падарункі музею : [новыя экспанаты, матэрыялы з бібліятэкі М. Ф. Мельнікава перададзены краязнаўчаму музею] / Н. Марозава // Ленінскі кліч (Крычаў). – 1998. – 16 снежня.
22. Марозава, Н. “Першая сустрэча” : [з успамінаў пра М.Ф. Мельнікава] / Н. Марозава // Ленінскі кліч. – 2001. – 20 красавіка. – С. 3.
23. Марозава, Н. “Поэзия узников ГУЛАГа”. Антология : [вершы заснавальніка краязнащчага музея М.Ф. Мельнікава ў кнізе] / Н. Марозава // Ленінскі кліч. – 2005. – 3 верасня. – С. 2.
24. Марозава, Н. Стваральнік музея : [пра стваральніка Крычаўскага краязнаўчага музея М. Ф. Мельнікава] / Н. Марозава // Магілёўская даўніна. – 1996. – С. 102—118.
25. Мельнікаў, М. Асобае заданне : [аўтар расказвае пра свайго брата – чэкіста] / М. Мельнікаў // Ленінскі кліч (Крычаў). – 1983. – 9 мая.
26. Мельнікаў Міхаіл Фёдаравіч : [беларускі савецкі краязнавец] // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя : паказальнікі: прадметны, імянны, геаграфічных назваў / рэдкалегія: П. У. Броўка (гал. рэд.). – Мінск : Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. – 1976. – С. 372.
27. Мельнікаў Міхаіл Фёдаравіч : беларускі краязнавец // Культура Беларусі : энцыклапедыя : у 6 т. / галоўны рэдактар В. В. Калістратава. — Мінск : Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі. – 2014. – Т. 5. – С. 459.
28. Мельнікаў Міхаіл Фёдаравіч : беларускі савецкі краязнавец // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкалегія Г. П. Пашков [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1996—2004. – Т. 10 : Малайзія – Мугаджары. – 2000. – С. 278.
29. Мельнікаў Міхаіл Фёдаравіч : беларускі савецкі краязнавец // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.] ; мастак Э. Э. Жакевіч. – Мінск : БелЭн, 1993—2003. – Т. 5 : М – Пуд. – 1999. – С. 110.
30. Мельнікаў Міхаіл Фёдаравіч : беларускі савецкі краязнавец, музейны работнік // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. Т. 3. Карчма – Найгрыш / рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелСЭ. – 1986. – С. 503.
31. Мельнікаў М. Ф. // Бібліяграфічны паказальнік : краязнаўцы і гісторыкі ураджэнцы Магілёўшчыны. – Магілёў. – 1995. – С. 36—38.
32. Мельнікаў Міхаіл Фёдаравіч : [да 75-годдзя краязнаўца і 35-годдзя Крычаўскага музея] // Бібліяграфічны зборнік. – Магілёў. – 1996.
33. Мельников Михаил Федорович : [краевед] // Республика Беларусь : энциклопедия : в 6 т. Т. 4 / редактор Г.П. Пашков. – Минск, 2007. – С. 712.
34. Мельников, М. Июль, 1941 : стихотворение / М. Мельников // Ленінскі клiч. – 2009. – 25 жніўня. – С. 4.
35. Мельников, М. Шёл запевала на расстрел… : стихотворение / М. Мельников // Ленінскі кліч. – 2009. – 11 сакавіка. – С. 3.
36. Мехаў, У. Міхаіл Мельнікаў, шукальнік скарбаў : [краязнаўца з Крычава] / У. Мехаў // Літаратура і мастацтва. – 1965. – 15 чэрвеня.
37. Міхаіл Фёдаравіч Мельнікаў : [аб знакамітым земляку, краязнаўцу] // Ленінскі кліч. – 1993. – 3 ліпеня.
38. Морозова, Н. Кричевский летописец : [М. Ф. Мельников – создатель Кричевского краеведческого музея] / Н. Морозова // Кричевская жизнь. – 2011. – 18 мая. – С. 3.
39. Музей Мельникова" : [о Кричевском краеведческом музее] // Писняк, Г. Истоки духовного возрождения : культура как один из фундаментальных факторов человеческого развития в новейшей истории Беларуси : на примере Могилевской области : документальная хроника : 1991 – 2004 гг. / Г. Н. Писняк. – Могилев : МГУ имени А. А. Кулешова. – 2013. – С. 141.
40. Наши знатные земляки : [М. Ф. Мельников] // Ленінскі кліч (Крычаў). – 2008. – 6 лістапада. – С. 5.
41. Новиков, И. Герои бессмертны : [о том, как краевед Мельников собирал сведения о погибшем герое Н. В. Сиротинине] / И. Новиков // Правда. – 1963. – 13 июня.
42. Палітыка, А. Прэм`ера кнігі : [М. Ф. Мельнікава "Ішоў наш край дарогай стагоддзяў"] / А. Палітыка // Ленінскі кліч (Крычаў). – 1988. – 1 сакавіка.
43. Петров, С. Кричевский краевед : [Михаил Федорович Мельников] / Сергей Петров // Кричевская жизнь. – 2016. – 15 чэрвеня. – С. 8.
44. Светлов, В. Тепло морозного безмолвия / В. Светлов // Рэспубліка. – 2000. – 6 ліпеня. – С. 11.
45. Спадчына : [аб гісторыі Крычаўскага краязнаўчага музея] // Ленінскі кліч. – 2002. – 23 кастрычніка.
46. СССР, Главное управление исправительно-трудовых лагерей, трудовых поселений и мест заключения. Краязнаўства і любасць да Айчыны – сёстры : [Міхаіл Фёдаравіч Мельнікаў з Крычава] / Валер Санько // Наша слова. – 2012. – 16 мая. – С. 7.
47. Трэпет, Л. Слова пра Міхаіла Мельнікава / Л. Трэпет // Ленінскі кліч. – 1999. – 19 мая.
48. Улитенок, А. "Мельников, мир с вами теснее!" : [об основателе Кричевского краеведческого музея] / А. Улитенок // Памяць : гісторыка-дакументальная хроніка Крычаўскага раёна. – Маладзечна : УП Друкарня Перамога. – 2004. – С. 612—613.
49. Улитенок, А. "Мельников, мир с вами теснее!" : [об основателе Кричевского краеведческого музея] / А. Улитенок // Советская культура. – 1986. – 13 марта.
50. Уліценак, А. Тры лісты Міхаіла Мельнікава : [сцэнарый незнятага фільма пра былога дырэктара музея] / А. Уліцёнак // Ленінскі кліч. – 1994. – 13 красавіка.