MIKNATIS KEŞFETÖRÜ
Merhaba elektriksever arkadaşlarım, bugün sizlere bir mıknatıs macerası anlatacağım. Gözlerinizi lemur gibi açıp kulaklarınızı dik pozisyona getirin!
Bundan 888 yıl önce Çin’den Tanzanya’ya doğru giden bir geminin kamarasında üç arkadaş oturuyormuş (Görev: Dünya Haritasını aç hemen! Çin’i ve Tanzanya’yı bul!). Üç arkadaştan ismi Kombilik olan 9 yaşında, ismi Tombut olan 10 yaşında ve ismi Kamil olan 87 yaşındaymış. Gemi dalgalar ile boğuşarak okyanusta ilerlerken onlar aralarında tartışmaya başlamışlar. Tartışmayı Tombut başlatmış.
Tombut: Biz şimdi nereye gidiyoruz?
Kombilik: Tanzanya’ya gidiyoruz.
Tombut: İyi de nasıl gidiyoruz?
Kamil: Gemiyle gidiyoruz.
Tombut: Kamil Dede gemiyle gittiğimizi biliyorum. Tanzanya nerede? Biz Tanzanya’ya gittiğimizi nasıl anlıyoruz?
Kamil: Kaptan yolu biliyor. Sen niye düşünüyorsun ki?
Tombut: Kaptan yolu nasıl biliyor?
Kombilik: Daha önce Tanzanya’ya gitmiştir. Giderken yolu aklında tutmuştur.
Kamil: Çok düşünüyorsunuz. Gemi bu tarafa doğru gittiğine göre Tanzanya oradadır. Yatıp uyuyalım.
Tombut: O taraf nedir? (Görev: Yönleri bir kağıda çizerek yaz dostum!)
Tombut, Kamil’in işaret ettiği yöne doğru bakarak düşüncelere dalmıştır. Kamil ise bir şeker çuvalının üzerinde zeytinli bir poğaça gibi uyuyakalmıştır. Tombut’un sorularını düşünmeye başlayan Kombilik ayağa kalkmış ve Tombut’un omzuna elini koymuş.
Kombilik: Haydi kalk!
Tombut: Eğer sorularımın cevabını bulabileceksem kalkarım.
Kombilik: Birisi haşlanmış patates dağıtıyor. Önce haşlanmış patates alalım. Sonra sorularının cevabını bilen insanın yanına gidelim!
Tombut hem haşlanmış patates yiyeceği hem de sorularının cevabını bulacağı için çok heyecanlanmış. Kombilik ve Tombut patates dağıtan adamdan ikişer tane haşlanmış patates almışlar. Haşlanmış patates dağıtan adam, Kombilik ve Tombut’a haşlanmış patatesin yanında boş bir kap, bir dikiş iğnesi ve ince bir iplik hediye etmiş. Kombilik ve Tombut, haşlanmış patates ile birlikte adamın verdiği hediyeleri kabul etmişler.
Tombut: Kombilik, patatesi kabuğuyla yemeği bırakmalısın.
Kombilik: Ben karpuzu da kabuğuyla yerim.
Tombut: Peki. Esas konumuza gelelim. Sorularımın cevabını bilen insan kim?
Kombilik: Kaptan!!! (Görev: Kaptan soruların cevabını nasıl biliyor olabilir?)
Tombut: Haşlanmış patates senin zihnini açıyor. Bir harikasın dostum.
Kombilik: O senin harikalığın dostum. Haydi gidelim.
Kombilik ve Tombut, kaptan köşküne doğru yürürken büyük bir dalga gemiye çarpmış. Kombilik elindeki haşlanmış patateslerden birisini denize düşürmüş. Çok üzülmüş.
Ağlamak üzereyken Tombut ona kendi haşlanmış patateslerinden birini vermiş. Kombilik, ağlamaktan vazgeçmiş.
Kombilik ve Tombut bir süre daha yürüdükten sonra kaptan köşküne ulaşmışlar. Kaptanın gözlerini ufka diktiğini ve dümeni tuttuğunu görmüşler.
Kombilik: Kaptaaaaaan! Tanzanya’ya ne kadar kaldı!
Kaptan: Eğer rüzgar arkamızda olursa 1 ay veya 2 ay sonra varmış oluruz.
Tombut: Kombilik, konumuz bu değil! Kaptan Amca, size soru sormak istiyoruz.
Kaptan: Ben soruları cevaplarken haşlanmış patates yenmesinden hoşlanmam. Haşlanmış patatesleri yavaşça masaya bırakın sonra soruları sorun.
Kombilik ve Tombut, haşlanmış patateslerini yavaşça masaya bırakmışlar.
Tombut: Kaptan Amca, biz Tanzanya’ya nasıl gidebiliyoruz? Şu an Tanzanya tarafına doğru gittiğimizi nasıl anlıyoruz?
Kaptan: Siz yönleri biliyor musunuz? (Görev: Harita nedir? Öğren!)
Tombut: Hayır.
Kaptan, büyük bir çizim çıkarmış. Kombilik ve Tombut bütün yönleri görmüşler. Kaptan onlara yönleri teker teker anlatmış.
Tombut: Kaptan Hocam, peki biz Kuzey’i nasıl buluruz?
Kaptan: Gündüzleri güneşe bakarak, geceleri ise kutup yıldızına bakarak. (Görev: Kutup yıldızını araştır!)
Tombut: Peki hava kapalıysa ve kutup yıldızı göremezsek nasıl buluruz?
Kaptan: Bu bir sır.
Kombilik: N’ooolur bana bu sırrı verin Kaptan Abi!
Kaptan: Tamam. Gözlerinizi bukalemun gibi açın ve şu sandıktan çıkaracağım alete iyi bakın!
Kaptan, sandığın içerisinden bir alet çıkarmış. Aletin üzerinde yönlerin baş harfleri varmış. Aynı zamanda alette ucu kırmızıya boyanmış bir iğne bulunmaktaymış. (Görev: Pusulayı araştır!)
Tombut: Kaptan bu nedir?
Kaptan: Bu insanlığı keşfe bir pusuladır. Elinizdeki boş kap, iplik ve dikiş iğnesiyle bile yapılabilir.
Tombut: İyi ki varsın Kaptan!
Kombilik: İyi Kaptanımızsın!
Kaptan, Tombut’a ve Kombilik’e birer harita ve pusula hakkında bir kitap hediye etmiş.
Kombilik ve Tombut Kaptan’ın hediyelerini kabul etmişler. Kaptan’ın yanından ayrılıp Kamil’in yanına dönmüşler. Kamil hâlâ uyuyormuş. O uyurken Kombilik ve Tombut, haritayı incelemişler. Kaptan’ın verdiği pusula kitabını okumuşlar.
Sevgili elektriksever arkadaşlarım, onların hikayeleri burada bitti. Siz de görevleri yapın ve kendi pusulanızla hikayenizi yazın!
STATİK KEŞFETÖRÜ
Merhaba Elektrik Kâşifi arkadaşlarım, koşun koşun koşun! Hemen bütün dikkatinizi ve yaratıcı ruhunuzu buraya getirin! Getirirken dökmeyin, onlar bize lazım. Sadece buraya değil, yaratıcı ruhunuzu ve dikkatinizi gittiğiniz her yere götürün. Çünkü bu ikili, zihninizin balkonunda asılı bir çamaşır kadar yer kaplar. Taşırken yorulurum diye korkmayın.
Sizleri beklerken aklıma bir hikaye geldi. Ama bu hikayeyi size değil üst komşunun 2 yaşındaki çocuğunun oyuncağına anlatmayı planlıyorum. Size de anlatmamı ister misiniz? Evet mi? O halde kendisini kırmızıya boyayıp domates kolisinin içerisine saklanmış bir patates gibi beni dinleyin! Okyanusun derinliklerinde bulunan bir gemi enkazının içerisinden bir sandık çıkmış. Sandığın içerisinde bir defter varmış. Bu defterde, bundan iki yüz yıl sonra bir çocuk doğacağından bahsediyormuş. O çocuğun ismi ‘Mantopos’ olacakmış. Mantopos, dünyadaki bütün bilgileri öğrenmek isteyecekmiş. Fakat bu bilgileri sadece kendisine yazılan bilgi mektupları ile öğrenebilecekmiş. Mantopos, kendisi adına yazılan bu bilgi mektuplarını kitapların arasında arayacakmış. Mantopos, bu bilgi mektuplarını bulduğunda o bilgileri kullanarak yemyeşil bir dünya için icatlar yapacakmış (Görev: Hemen bir kitap, bir sayfa ve bir de kalem bul!). Yaptığı icatlar sayesinde Norveç uskumruları, Japon balıkları, sokak kedileri, yumurtlayan tavuklar, geviş getirerek ot yiyen inekler daha binlerce hayvan ve doğa temiz bir hayat yaşayacakmış. Üstelik Mantopos’u anlatan bu mektupta bir de not varmış. Mantopos’tan önce bunların bazıları yapacak bir sürü insan şu an yaşıyormuş! Yoksa bunlardan birisi de siz misiniz? O halde Mantopos’a bilgi mektup yazalım mı? Ben ona ‘Statik Elektrik’ hakkında bazı bilgiler yazacağım. Statik Elektrik hakkında benim yazamadığım ve unuttuğum kısımları kim yazacak veya çizecek? (Görev: Benim Statik Elektrik hakkında yazamadığım bilgileri siz yazabilirsiniz veya çizebilirsiniz!) “Çok Sevgili Mantopos, senden yıllar yıllar önce ben senin bulunduğun bu dünyada yaşadım. Sana yazacağım bilgi mektubum Statik Elektrik hakkında olacak. Sen de dünyada yaşadığına göre dünyanın maddelerden oluştuğunu biliyorsun. Bu maddeler bazen artı (+) yüklü bazen eksi (-) yüklü bazen ise nötr (yüksüz) olabiliyor. Bu yükler ile yüklü bazı maddeler karşılaştığında neler olabiliyor biliyor musun? Artı (+) yüklü bir cisim, artı (+) yüklü başka bir cismi gördüğünde iki cisim de birbirlerini bir itiyorlar bir itiyorlar ki öyle böyle değil. İkisini bir araya getirmek şöyle dursun yan yana bile duramıyorlar. Biri bir tarafa kaçıyor. Diğeri başka bir tarafa kaçıyor. Aynısını eksi (-) yüklü yükler de yapıyor, Mantopos. İki eksi (-) yüklü cismi de yan yana getiremiyoruz. Amaaaaa… Cisimlerden birisi artı (+) yüklü diğeri eksi (-) yüklü ise var yaaa! Bu eksi (-) yüklü cisim ile artı (+) yüklü cisim birbirlerine bir koşuyorlar! Delilercesine koşarak birbirlerine akvaryumun camına yapışmış çöpçü balığı gibi yapışıyorlar! Eğer bu söylediğimi denemek istersen eline bir plastik çubuk al ve saçına 86 kez sür! Sonra da o çubuğu, küçük küçük parçaladığın bir kağıda yaklaştır bakalım neler olacak! Benim sana yazdığım bilgi mektubunun sonuna geldim. Bunu bir kitabın arasında bulacağına eminim!” Elektrik Kaşifi arkadaşlarım benim Mantopos’a bilgi mektubum bu şekildeydi. Sıra siz de! Siz de Mantopos’a bir bilgi mektubu yazın veya çizin bakalım!
Elektrik Devresi Nedir?
Elektrik Devresi Elemanları Nelerdir?
Güç Kaynağı: Bir elektrik devresine gerekli enerjiyi sağlayan elemana güç kaynağı (üreteç) denir. Televizyon kumandasına takılan bir pil, arabaya bağlana akü, fön makinesinin bağlandığı priz birer güç kaynağı olarak değerlendirilebilir. Bir güç kaynağı olan pilin yerleştirildiği devre elemanına ise pil yatağı adı verilir.
Bağlantı Kablosu: Bir devredeki elemanları birbirine bağlayan iletken parçalara bağlantı kablosu denir. Bağlantı kabloları bakır, demir, gümüş altın gibi elektriği ileten maddelerden yapılır.
Anahtar: Devreden akım geçmesini sağlayan veya durduran devre elemanıdır. Evlerimizde ışığı açıp kapamak için kullandığımız anahtar örnek gösterilebilir.
Direnç: Devreden geçen akıma karşı direnç gösteren devre elemanlarıdır. İhtiyaca göre farklı değerlerde olanları bulunmaktadır. Ayrıca, potansiyometre adı verilen devre elemanı ayarlanabilir bir dirençtir. Örneğin, devreye bağlı lambanın parlaklığını kontrol edilmesini sağlayabilir. Ohm yasası doğrultusunda, devredeki direnç arttıkça akım azalır. Ohm yasası ile ilgili daha detaylı bilgiye buradan, dirençler hakkında daha fazla bilgiye ise buradan ulaşabilirsiniz.
Lamba (Ampul): Devredeki elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine çeviren devre elemanıdır. Evlerimizde kullandığımız ampuller örnek gösterilebilir. Ampulün takıldığı devre elemanına ise duy adı verilir.
Kondansatör: Kondansatörler(sığaçlar) ya da diğer ismiyle kapasitörler, elektrik enerjisini elektrik alan olarak depolayan iki uçlu bir devre elemanlarıdır. Temelde iki adet iletken plakanın arasına yalıtkan bir madde koyulması ile elde edilir. Güç kaynağı devrelerinde filtrelemede, rezonans devrelerinde istenilen frekansı üretmede ve güç aktarım hatlarında gerilim düzenlenmesi ve güç akışının kontrolünde kullanılırlar. Kondansatörler hakkında daha detaylı bilgiye buradaki yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Diyot: Diyot, akımın yalnızca bir yönden geçmesini sağlayan bir devre elemanıdır.
LED: LED, Light Emitting Diode (Türkçesi ışık yayan diyot) sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Günlük hayatta, göstergelerde ve ışıklandırmalarda sıklıkla kullanılır. LEDler ile ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızda bulabilirsiniz.
Kaynak : https://maker.robotistan.com/basit-elektrik-devresi-yapimi/
