สบู่แดง

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Jatropha gossypifolia L.

ชื่อวงศ์ : Euphorbiaceae

ชื่ออื่น : ละหุ่งแดง, สบู่เลือด

ลักษณะทั่วไป : ต้นสบู่แดงจัดเป็นไม้พุ่ม มีความสูงประมาณ 1-2 เมตร ลำต้นมีสีเทา แผ่กิ่งก้าน

ใบ : เป็นใบเดี่ยว ออกสลับ กว้าง 12-13 เซนติเมตร ยาว 12-15 เซนติเมตร ชอบใบหยัก ลึก 3-5 แฉก ปลายแฉกแหลม ขอบมีขน ที่ปลายขนเป็นต่อมกลมๆ ขนาดเล็ก เส้นใบออกจากโคนใบ ใบอ่อน
สีแดงม่วง เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเขียวอมแดง ก้านในสีแดง ยาว 5-10 เซนติเมตร

ดอก : สีแดงเข้ม ออกเป็นช่อที่ยอด ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่บนต้นเดียวกัน ก้านช่อยาว 4-5 เซนติเมตร กลีบรองดอก 5 ดอก กลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่ปลายมน ยาว 4-5 มิลลิเมตร เกสรตัวผู้ 10-12 อัน แต่ละช่อย่อยมีดอกเพศเมีย 1 ดอก

ผล : ลักษณะเป็นรูปรียาว มี 3 พู ผลอ่อนมีสีเขียว ส่วนผลแก่มีสีเหลือง เมื่อแก่เต็มที่จะแตกภายในผลมีเมล็ดสีน้ำตาล 3 เมล็ด

นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์ : มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง พบทั่วไปในประเทศ บริเวณเส้นศูนย์สูตรเขตร้อน ในจังหวัดสมุทรสาคร พบตามริมทะเลและริมคันนากุ้ง สันนิษฐานว่าเป็นพืชที่นำเข้ามาปลูกใหม่ในพื้นที่

สรรพคุณทางสมุนไพร : ใบ : ต้มดื่มแก้ปวดท้อง ลดไข้

ข้อควรระวัง : เมล็ดสบู่แดงมีโปรตีนเป็นพิษ คือ เซอร์ซิน (curcin) และน้ำมันจากเมล็ดมีฤทธิ์เป็นยาถ่าย หากรับประทานเข้าไป จะมีผลต่อระบบทางเดินอาหาร ทำให้คลื่นไส้อาเจียน ท้องเดิน ปวดท้อง อ่อนเพลีย จุกเสียด กระหายน้ำ ปวดศีรษะ อาจถ่ายเป็นเลือด ความดันเลือดต่ำ อัมพาต ผิวหนังแดง ชัก ม่านตาขยาย และสั่น น้ำยางมีฤทธิ์ระคายเคืองต่อผิวหนัง ทำให้คัน ปวดแสบปวดร้อน อักเสบบวม พองเป็นตุ่มน้ำใส หากถูกตา จะทำให้ตาอักเสบ อาจทำให้ตาบอดชั่วคราวหรือถาวร

ข้อมูลจาก : รายงานการวิจัย "การศึกษาความหลากหลายและการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรป่าชายเลน เพื่อส่งเสริมสุขภาพชุมชนจังหวัดสมุทรสาคร"
โดย นายกวินท์ พินจำรัส หัวหน้าโครงการและคณะ (วิทยาลัยชุมชนสมุทรสาคร สถาบันวิทยาลัยชุมชน)