ตีนเป็ดทะเล

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cerbera odollam Gaertn.

ชื่อวงศ์ : APOCYNACEAE

ชื่ออื่น : สั่งลา (กระบี่), ตีนเป็ด ตีนเป็ดน้ำ (ภาคกลาง), ตุม (กาญจนบุรี)

ลักษณะทั่วไป : เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูง 6 - 12 เมตร ลำต้นมักแตกกิ่งต่ำ เรือนยอดแผ่กว้าง เปลือกชั้นนอกเรียบมีช่องอากาศกระจายทั่วไป สีเทา

ใบ : เป็นใบเดี่ยว ใบยาวเป็นกระจุก อยู่บนส่วนยอด เรียงเวียนรอบกิ่ง แผ่นใบรูปใบหอกแกมรูปไข่กลับ ขนาด 4 - 8 X 15 - 30 เซนติเมตร ผิวใบเกลี้ยงทั้งสองด้าน ฐานใบสอบแคบ เข้าหาก้านใบ เส้นใบ
ตั้งฉากกับเส้นกลางใบ มี 20 - 30 คู่ปลายใบเป็นติ่งแหลม ก้านใบยาว 2 - 3 เซนติเมตร

ดอก : ออกที่ปลายกิ่ง เป็นช่อกระจุก ดอกสมมาตรด้านข้าง มีกลีบเลี้ยงรูปใบหอก สีเขียวหรือขาวแกมเขียวอ่อน แต่จะร่วงหล่นไปในระยะยังเป็นดอก วงกลีบดอกสีขาว ตรงกลางดอกสีเหลือง กลีบดอก
เชื่อมกันเป็นหลอดปากแตร ยาว 1.5 - 2 เซนติเมตร ปลายหลอดแยกเป็น 5 กลีบ กลีบดอกยาวกว่าหลอด

ผล : เป็นผลเดี่ยว รูปกระสวย ค่อนข้างกลม ขนาด 6 X 7 เซนติเมตร มีสองพูตื้นๆ มักอยู่เป็นผลเดี่ยวๆ ผิวผลเกลี้ยง สี เขียวเป็นมัน เมื่อแก่จัดสีเขียว อมม่วงถึงม่วงเข้ม ออดดอกผลตลอดปี

นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์ : พบขึ้นตามริมชายฝั่งแม่น้ำที่เป็นดินเลนน้ำท่วมถึง และบริเวณอิทธิพลน้ำกร่อยทั่วไป

สรรพคุณทางสมุนไพร : ยางสด : นำมาผสมกับน้ำมันต้นยางนาผสมเคี่ยวให้สุกแก้แผลเน่าเรื้อรัง

ใบ : รสเฝื่อนเมา แก้หิด แก้ผมหงอก

น้ำมันจากเมล็ด : ทาแก้หวัด แก้หิด ใส่ผมแก้ผมหงอก

ราก : รสเฝื่อน ขับเสมหะ

ข้อควรระวัง : ยาง เป็นพิษหากเข้าตาท้าให้ตาบอดได้ เนื้อในผล ในเมล็ด ใบและเปลือกท้าให้อาเจียน ท้องเดิน

ข้อมูลจาก : รายงานการวิจัย "การศึกษาความหลากหลายและการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรป่าชายเลน เพื่อส่งเสริมสุขภาพชุมชนจังหวัดสมุทรสาคร"
โดย นายกวินท์ พินจำรัส หัวหน้าโครงการและคณะ (วิทยาลัยชุมชนสมุทรสาคร สถาบันวิทยาลัยชุมชน)