จาก

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Nypa fruticans Wurmb.

ชื่อวงศ์ : ARECACEAE

ชื่ออื่น : อัตต๊ะ (มลายู-ภาคใต้), Atap palm, Nipa palm

ลักษณะทั่วไป : ไม้ตระกูลเดียวกับปาล์ม เป็นกอ ขนาดเล็ก สูง 3 - 5 เมตร ราก ระบบรากฝอย มี รากอวบอ้วนอัดแน่น ออกเป็นกระจุกบริเวณโคนล้าต้น ไม่พบทั้งรากหายใจและรากค้ำจุน ล้าต้น สั้นเห็นไม่ ชัดเจน สูงจากพื้นดินไม่มาก ส่วนใหญ่เป็นเหง้าอยู่ใต้ดิน มีลักษณะคล้ายฟองน้ำ มักจะจมอยู่ในโคลน และอยู่ ใต้น้ำขณะน้ำท่วม

ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนก ยาว 4 - 9 เมตร ลักษณะแข็ง ตั้งตรงขึ้น ใบย่อยรูปหอก ยาว 0.5 – 1.3 เมตร เรียงตัว2 แถว คล้ายใบมะพร้าว มีกาบใหญ่เป็นกอ ผิวใบด้านบนมีสีเขียวเป็นมัน ท้องใบสี
เขียวเหลือง มีติ่งหนามเล็กๆอยู่ที่เส้นกลางใบด้านท้อง ใบ และจะหลุดร่วงไปเมื่อใบย่อยแก่ ฐานใบอ้วนซ้อนทับกัน

ดอก : ออกที่ง่ามใบบริเวณใกล้ยอด ดอกแยกเพศแต่อยู่ต้นเดียวกัน ดอกเพศเมียเป็นช่อกระจุกแน่นล้อมรอบด้วยดอกเพศผู้ เป็นช่อเชิงลดขนาดสั้น ซึ่งดอกเพศผู้นี้จะเรียงอยู่บนช่อดอกแบบหางกระรอก
ก้านดอกสีน้ำตาล ดอกเหลืองเข้ม

ผล : ออกเป็นช่อ หรือลักษณะเป็นทะลาย แต่ละช่อมีผลจำนวนมาก ช่อผลห้อยลง ผลอัดกันแน่น เป็นรูปทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลางของทะลาย 30 เซนติเมตร ผลเป็นเหลี่ยมรูปทรงรี ยาว 7 - 10 เซนติเมตร ผลอ่อนสีเขียว เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีดำ ผลแห้งติดอยู่บนต้นก่อนที่จะร่วงหล่น เปลือกของผลแข็ง เป็นเส้นใยอัดกันแน่น เมล็ดรูปไข่สีขาว แข็ง ยาว 3 - 5 เซนติเมตร รับประทานได้

นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์ : เจริญเติบโตได้ดีในดินเหนียวที่มีอินทรีวัตถุสูง และมีน้ำท่วมขัง ชอบแสงแดดจัดจังหวัดสมุทรสาครพบได้ตามริมคลอง น้ำกร่อย บริเวณป่าชายเลนด้านนอกหรือป่าทิ้งร้างริมนากุ้ง และป่าเสื่อมโทรม

สรรพคุณทางสมุนไพร : ใบ : นำมาใช้ต้มดื่มแก้อาการท้องร่วงได้

ประโยชน์อื่นๆ : ใบอ่อน : ใช้ทำมวนบุหรี่สูบ ใบแก่สามารถนำมาใช้ห่อขนมจาก หรือเย็บเป็นตับจากใช้มุงหลังคาหรือกั้นฝาบ้าน

ผลอ่อน : นำไปประกอบอาหาร รับประทานคู่กับน้ำพริก หรือผ่าเอาเมล็ดมารับประทานสดหรือลอยแก้ว หรือใช้เชื่อมรับประทานเป็นขนมหวานรับประทานร่วมกับไอศกรีม

ข้อมูลจาก : รายงานการวิจัย "การศึกษาความหลากหลายและการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรป่าชายเลน เพื่อส่งเสริมสุขภาพชุมชนจังหวัดสมุทรสาคร"
โดย นายกวินท์ พินจำรัส หัวหน้าโครงการและคณะ (วิทยาลัยชุมชนสมุทรสาคร สถาบันวิทยาลัยชุมชน)