lahi Komedya (talyanca: Divina Commedia), Dante tarafndan 1308 civarnda yazlmaya balanan ve 1321 civarnda, yazarn lmnden ksa bir sre nce tamamlanan epik iir. talyan edebiyatnn en nemli rnei ve dnya edebiyatnn en nemli eserlerinden biri olarak kabul edilir.[1]
lahi Komedya'da Dante, lm sonras srasyla Cehennem, Araf ve Cennet'te geen seyahati, hikyenin kahraman da olan kendisinin azndan anlatr. Orta a'da "komedya", "tragedya"nn aksine, sonu iyi biten hikye anlamna gelirdi. Burada eserin adndaki "komedya" kelimesi, yksnn gldr unsurlar tad anlamna gelmez.
Dante Ilahi Komedya
Download Zip 🔥 https://bltlly.com/2yGat7 🔥
Orta a ile Rnesans arasndaki gei dneminde yazlm bu iir, hayalgc ve alegorik tasavvuru, lm sonras hayat anlatt yks ile Hristiyan bat kiliseleri tarafndan benimsendi. Eserin orijinal ad Comeda olmakla birlikte, daha sonra modern talyancaya uyarlanarak Commedia adn ald. Divina (ilahi) sfat ise 1360 ylnda Giovanni Boccaccio tarafndan, iirin konusu ve mulak slubu nedeniyle eklendi.[2]
Dante, lahi Komedya'y talya'nn Orta a ile Rnesans arasndaki gei dneminde yazd. Komedya'da bu durum aka yanstlr: Hem Orta a hem de klasik temalar kuvvetle ifade edilir. Dante'nin almas Hristiyanlkla ilgilidir ve yaam sonras kurgusal seyahatleri ierir.
Dnemin Kuzey talya'snn Guelfo ve Ghibellinolar arasndaki siyasi mcadele ortamnda Dante, Kutsal Roma mparatoru karsnda Papal destekleyen Guelfler arasnda yer alr. Floransal Guelfler 1300 yllarnda iki hizbe blnmlerdi: Papa VIII. Bonifacius tarafndan yrtlen laik idareye muhalif ve Floransa'nn bamszln savunan Beyaz Guelfler ve Floransa'da Papann egemen olmasn savunan Siyah Guelfler. Dante 1302 ylnda, Siyahlar ile ittifak halinde olan Papa VIII. Bonifacius'un buyruu ile Charles of Valois'nn kumandasndaki asker birliklerin ehre girmesi ile ehremini Lord Cante de' Gabrielli di Gubbio tarafndan srgn edilen Beyaz Guelfler arasnda yer alyordu. Papa eer srgnden dnerse Dante'nin kaza balanp yaklacan syledi. Dante'nin geri kalan hayat boyunca sren bu srgn, Komedya'nn birok blmnde Dante'nin srgnnn kehanetlerinden, Dante'nin siyasi grlerine ve baz dmanlarnn sonsuza kadar lanetlenmesi eklinde tesirini gsterir.
Dante muhtemelen Komedya'sn srgnde olduu ve hi geri dnemedii 1308 yllar ile ld 1321 yl arasnda yazmt. Cehennem ve Arafta, Dante srasyla gnah ve tvbekarlk iinde bandan geenleri anlatr.
iir Terza Rima nazmna gre yazlmtr, msra sonlarnda kafiyeler aba, bcb, cdc, ded,... eklinde gider. iirin uyak yapsna uygun olarak Trkeye aktarlmasnn gl dolaysyla uzun yllar Trke evirisi yaynlanamamtr.
lahi Komedya'nn biimi rastlant eseri ortaya kmamtr, dier Orta a almalar gibi semboller ve saylarla kuruludur. lahi Komedya'daki her paragrafn son kelimesi "yldzlar"'dr. Msralarn terza rima uyayla rl olmas ve 3 para olmas Hristiyanlktaki teslise, Kantolarn 33 ktadan olumas sa Peygamber'in ld zamanki yana iaret eder. Giri kantosuyla birlikte elde edilen 100 says ise kutsal ve mkemmel say olarak bilinirdi.
Komedya, Floransa lehesinde (Toskana lehesi) ve talyan anadilinde yazlan ilk nemli edebi yapttr. Dante'nin zamannda talya'da eserler ounlukla Latince yazlmaktayd. Bu eser, Floransa lehesinin standart talyanca olarak yerlemesinde nemli rol oynamtr. Bu durum hala geerlidir ve standart talyanca Floransa lehesindedir.
Komedya'nn arz merkezli, Batlamyus tarz evren grne gre arz yarkre zerine oturmu bir kredir ve geri kalan hemen hemen tamamen denizlerle kaplanmtr. Kuds yar krenin merkezindedir. Burada sunduu tamamen Batlamyus modeline dayanan Evren Dizgesine gre, yer Evren'in merkezindedir ve hareketsizdir. Yer'in etrafnda srasyla, Ay, Merkr, Vens, Gne, Mars, Jpiter ve Satrn'n kreleri bulunur. Satrn kresinden sonra, sabit yldzlar kresi ve ondan sonra da ilk hareket ettirici kre gelir. Onuncu kre ise, en yksek kre, yani Tanrnn Evi'dir. Kreler, meleklerin yardm ile hareket eder. Dante, Aristoteles'in etkisi ile ortakmerkezli kreler dizgesi'ni benimsemi, dmerkezli krelerin olmadn savunmutur.
inde yaanlan dnyann altnda yer alan cehennem bir huni ekilli dehliz biimindedir ve merkezinde isyankr melek blis bulunur. Btn bunlar insan iin yaratlmtr. Arzn tam merkezinde bulunan blis ayn zamanda kinatn da merkezindedir. Burada sembolik olarak blisin evrendeki en dnyevi ve gkyznden (yani cennetten) en uzaktaki yaratk olduu anlatlmak istenir.
Denizlerle evrili yar krenin ortasnda, dairesel olarak kar tarafta Araf da arzn iinden cehennemin iinden kar. Araf dann zirvesinden Adem ve Havva'nn kovulduu cennet yer alr.
Dante okuyucuyu lm sonras bir seyahat macerasna davet eder. Seyahatin yks 1300 ylnn Paskalya haftasnda geer. lk sahnede arzn derinliklerindeki cehenneme (Inferno) doru yol alr. Bu esnada mitolojik karakterler ile ve Toskano'nun tannm eski gl insanlar ile karlar. Sonra Araf'a (Purgatorio) trmanrken eski ileri gelen kiilerle konuur. Bu kiiler cennete (Paradiso) girmeden nce Araf'ta beklemektedirler.
iir birinci ahsn azndan yazlmtr ve Dante'nin lmn krallnda Hristiyanlka Paskalyann kutsal gnnde (Easter Triduum)[3] 1300 ylnn ilkbaharnda geer. 1300 ylnn 7 Nisan gecesi balayan seyahat bir hafta srer. mparator Augustus dneminde yaam, Romal air Vergilius ona Cehennemde ve Arafta rehberlik ederken Arafn tepesinde Virgil bu grevini Dante'nin idealindeki kadn Beatrice'e brakr. Dante'nin ilk eserlerinden La Vita Nova'daki Beatrice Portinari karakterinden esinlenen Beatrice, genliinde sadece iki kere karlat, unutamad ve uzaktan hayranlk duyduu Floransal kadndr. Beatrice Dante'ye rehberlik ederek onu semaya, ilahi n kaynana ulatrr.
1300 ylnn cuma gn Dante 35 yandadr. Dante, iirde bunu "Yaam yolumuzun yarsnda" (Nel mezzo del cammin di Vita Nostra, kanto 1:1) msrasyla dile getirir.[4] Derin kiisel bunalmn bir alegorisi olan ve muhtemelen 13. kantoda bir intihar giriimi olarak verilen karanlk ormanda yolunu kaybeder. Ormanda gnahlarn sembolize eden vahi hayvanlarn saldrsna urar. Burada ehveti simgeleyen leopar ve kt hrs ve gnahkar nefsi simgeleyen arslan ve dii kurt ile karlar. Vahi hayvanlarn yani gnahlarnn ve nefsinin kt isteklerinin elinden kamay, doru yola ulamay, dan arkasnda parlayan gne ile simgelenen ilahi kurtulua ermeyi murat eder.
Cehennem 9 i ie daireye blnmtr. Emerkezli daireler gittike artan gnahkarl temsil eder. Her dairenin gnahkarlar iledikleri ktlkler gereince ebediyete kadar cezalandrlr. Mesela hayattayken gelecekten haber verenler kafalar arkalarna dnk vaziyette dolarlar bu nedenle nlerini hibir zaman gremezler. D dairelerde ehvet ve nefislerinin kurban olan ve nefislerine sz geiremeyen kimseler, merkeze doru ise kfre sapanlar ve yalanclar vardr. Gnah ileyen ama lmeden nce tvbe edip af dileyen insanlar gnahlar nedeniyle ile ektikleri Arafta bulunurlar, cehenneme atlmazlar. En i dairede arzn merkezinde eytan'n buzlarn iinde hapsolduu en son noktaya ulalr. Gnmzde cehennemde cezalandrma ekli atete yanma olarak bilinse de Ortaa'da cehennemde cezalandrmada atete yanma figr daha nadirdir onun yerine buzun iinde ac ekme daha sklkla tanmlanr. Bu yzden Dante de eytan buzun iinde hapsolmu ekilde resmetmitir.
Acheron nehri kylar cehenneme giriin geitindedir. Mitolojik kayk Kharoon tarafndan l ruhlar cehenneme tanr. Burada geidin kysnda hayattayken iyi ve kt arasnda bir seim yapamam baz kimseler kalmtr. Onlar hala gerek bir cehennemde deildirler ancak bu blgede sonuza kadar hapsolmu olarak deliler gibi etrafta bir flamann peinde koturan ve eek arlar tarafndan sokulan ve baz kurtuk ve bcekler tarafndan kanlar srekli emilen kimselerdir. Dante, Vergilius'un rehberliinde cehennemin kysndaki Acheron nehrinin kysna gelir. Kay kullanan Kharon, Dante'yi kar kyya, cehenneme geirmeyi kabul etmez.
Cehennemdeki ilk daire limbus. Burada vaftiz edilmemi eski erdemli ve gnahkr olmayan ama sa'y da tanmayan air Vergilius gibi putperestler bulunur. Gerekten cezalandrlmazlar ama Tanrdan ayr olarak ve balanma midinden mahrum elem iinde kalrlar. Limbo ile Yunan mitolojisindeki Elysion ayrlar ile ironik bir ilgi kurulmutur. Susuz olup da sa'y tanmayanlar, eytanlar tarafndan eziyete uramazlar ve kendilerine bir zarar verilmez ama lanetlenmi olarak karanlklar iinde kutsal ktan uzak bir ekilde yaamaya mahkm klnarak cezalandrlrlar.
Limbus'da hem Cicero, klid (Euclides), Homeros gibi kiiler ve ayrca bn Rd ve bn-i Sina gibi baz Mslman filozoflar ve hatta artc bir ekilde Selahaddin Eyybi (VI. Kanto) bile vardr. Dante burada bulunan bir kalede Homeros, Horatius, Ovidius, Lucan gibi nl airler ile ve Aristoteles ve Sokrates gibi filozoflar ile konuur. Dante btn mehur tarihe malolmu paganlarn kendilerini burada bulduklarn anlatmasna ramen daha sonra ikisi ile Araf ve Cennette de karlamtr (Sato ve Utica).
Alt Limbus ise aydnlktr. Cehennemdeki tek aydnlk yer burasdr. Burada bulunanlar insanla ok byk faydas dokunmu ancak Hristiyan olmadklar iin burada bulunan kiilerdir. Bunlarn Balcalar: Homeros, Horatius, Ovidius, Lucanus, Electra, Hektor, Salahattin Eyyubi, Sokrates, Platon, Aristoteles, Diogenes, Thales, Herakleitos, Demokritos ve Zenon gibi ahsiyetler vardr 152ee80cbc