1. Bướm (Butterflies):
Bướm trải qua quá trình biến thái hoàn toàn với 4 giai đoạn rõ rệt:
Trứng: Bướm cái đẻ trứng trên các loại cây khác nhau, thường là các loài cây mà ấu trùng (sâu bướm) sẽ ăn. Trứng bướm có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau tùy loài.
Ấu trùng (Sâu bướm): Trứng nở thành ấu trùng, hay còn gọi là sâu bướm. Đây là giai đoạn tăng trưởng chính của bướm. Sâu bướm ăn rất nhiều, lớn lên nhanh chóng và lột xác nhiều lần khi lớp da cũ trở nên chật. Hình dạng và màu sắc của sâu bướm rất đa dạng.
Nhộng: Khi sâu bướm phát triển đến một kích thước nhất định, chúng sẽ hóa nhộng. Một số loài bướm tạo kén bao bọc nhộng, trong khi những loài khác chỉ đơn giản là treo mình vào một cành cây hoặc lá. Bên trong lớp vỏ nhộng, cơ thể sâu bướm trải qua quá trình biến đổi phức tạp để trở thành bướm trưởng thành.
Trưởng thành (Bướm): Sau một khoảng thời gian nhất định (tùy thuộc vào loài và điều kiện môi trường), con bướm trưởng thành sẽ chui ra khỏi lớp vỏ nhộng. Lúc này, bướm có đôi cánh hoàn chỉnh và khả năng sinh sản. Bướm trưởng thành thường sống để giao phối và đẻ trứng, tiếp tục vòng đời. Tuổi thọ của bướm trưởng thành có thể từ vài ngày đến vài tuần hoặc thậm chí vài tháng đối với một số loài ngủ đông.
2. Muỗi (Mosquitoes):
Muỗi cũng trải qua quá trình biến thái hoàn toàn với 4 giai đoạn, nhưng 3 giai đoạn đầu diễn ra dưới nước:
Trứng: Muỗi cái đẻ trứng trên mặt nước đọng, vùng ẩm ướt hoặc gần nguồn nước. Trứng muỗi có thể được đẻ riêng lẻ hoặc thành cụm (như ở muỗi vằn).
Ấu trùng (Bọ gậy): Trứng nở thành ấu trùng, thường được gọi là bọ gậy. Bọ gậy sống dưới nước, ăn các chất hữu cơ và thở bằng ống thở đặc biệt. Chúng lột xác nhiều lần khi lớn lên.
Nhộng (Cung quăng): Sau khi trải qua nhiều lần lột xác, bọ gậy phát triển thành nhộng, hay còn gọi là cung quăng. Nhộng cũng sống dưới nước nhưng không ăn và thở bằng hai ống thở hình kèn ở ngực. Đây là giai đoạn biến đổi thành muỗi trưởng thành.
Trưởng thành (Muỗi): Khi quá trình biến đổi hoàn tất, muỗi trưởng thành sẽ thoát ra khỏi lớp vỏ nhộng và bay lên khỏi mặt nước. Muỗi đực hút nhựa cây và hoa quả để sống, trong khi muỗi cái hút máu người và động vật để có protein cần thiết cho việc sản xuất trứng. Vòng đời của muỗi từ trứng đến trưởng thành có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần tùy thuộc vào loài và nhiệt độ nước. Muỗi cái trưởng thành có thể sống khoảng vài tuần đến vài tháng.
3. Kiến (Ants):
Kiến là loài côn trùng xã hội và trải qua quá trình biến thái hoàn toàn:
Trứng: Kiến chúa đẻ trứng, thường là rất nhiều trứng trong suốt cuộc đời của mình. Trứng kiến nhỏ, màu trắng và có hình bầu dục.
Ấu trùng: Trứng nở thành ấu trùng không chân, hình dạng giống như con dòi. Ấu trùng kiến được kiến thợ chăm sóc và cho ăn. Chúng lớn lên và lột xác nhiều lần.
Nhộng: Sau khi phát triển đầy đủ, ấu trùng hóa nhộng. Nhộng kiến có hình dạng gần giống kiến trưởng thành nhưng không hoạt động và có màu nhạt. Một số loài kiến có nhộng được bao bọc bởi kén.
Trưởng thành: Nhộng phát triển thành kiến trưởng thành. Trong một đàn kiến có nhiều dạng kiến trưởng thành khác nhau như kiến chúa (sinh sản), kiến thợ (làm các công việc trong tổ) và kiến đực (chức năng giao phối). Thời gian phát triển từ trứng đến trưởng thành có thể mất vài tuần đến vài tháng tùy thuộc vào loài và điều kiện môi trường. Kiến chúa có thể sống rất lâu, đến vài năm hoặc thậm chí hàng chục năm ở một số loài.
4. Châu Chấu (Grasshoppers):
Châu chấu trải qua quá trình biến thái không hoàn toàn, chỉ có 3 giai đoạn:
Trứng: Châu chấu cái đẻ trứng thành ổ trong đất hoặc trên cây. Trứng thường được bao bọc bởi một lớp bọt bảo vệ.
Sâu non (Nymph): Trứng nở thành sâu non, có hình dạng tương tự như châu chấu trưởng thành nhưng nhỏ hơn và chưa có cánh hoàn chỉnh. Sâu non lột xác nhiều lần khi lớn lên, và sau mỗi lần lột xác, chúng phát triển thêm một chút cánh. Giai đoạn sâu non có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng.
Trưởng thành: Sau lần lột xác cuối cùng, sâu non trở thành châu chấu trưởng thành với đôi cánh phát triển đầy đủ và khả năng sinh sản. Châu chấu trưởng thành có thể sống vài tháng.
5. Ruồi (Flies):
Ruồi trải qua quá trình biến thái hoàn toàn:
Trứng: Ruồi cái đẻ trứng trên các nguồn thức ăn của ấu trùng, chẳng hạn như chất thải hữu cơ, xác động vật hoặc thực phẩm đang phân hủy. Trứng ruồi thường nhỏ và có màu trắng.
Ấu trùng (Dòi): Trứng nở thành ấu trùng, thường gọi là dòi. Dòi không có chân và đầu phát triển, chúng ăn rất nhiều để lớn lên. Chúng lột xác nhiều lần.
Nhộng: Khi dòi phát triển đầy đủ, chúng hóa nhộng. Nhộng ruồi có dạng hình trụ hoặc hình bầu dục, thường có màu nâu. Bên trong lớp vỏ nhộng, dòi biến đổi thành ruồi trưởng thành.
Trưởng thành (Ruồi): Sau khi hoàn tất quá trình biến đổi, ruồi trưởng thành chui ra khỏi lớp vỏ nhộng. Ruồi trưởng thành có một đôi cánh và thường sống để giao phối và đẻ trứng. Vòng đời từ trứng đến trưởng thành có thể diễn ra rất nhanh, chỉ vài ngày trong điều kiện ấm áp và có nguồn thức ăn dồi dào. Ruồi trưởng thành có thể sống từ vài tuần đến vài tháng.