ไม้ดอกหอมจรุงใจ.. สวัสดีปีใหม่ค่ะ

มวลอากาศเย็นในช่วงต้นปีแผ่ลงมาจากเหนือถึงปักษ์ใต้ สายลมเย็นๆไล้ใบหน้าขณะเดินรอบบ้านสวนในช่วงค่ำๆ เอ๊ะ!! ค่ำนี้กลับมีกลิ่นหอมกรุ่นๆ หอมไม่คุ้นเคย..หรือจะเป็นกลิ่นหอมจากดอกอะไรเอ่ย?? คล้ายกลิ่นน้ำหอมมาก ..เป็นสิ่งที่เชิญชวนให้เดินค้นหา ในที่สุดก็เจอ ดีใจที่รู้ว่าเป็นกลิ่นของดอกไม้ เจ้าช่างจะส่งกลิ่นหอมมากเสียกะไร..ยามค่ำคืน.. ก่อนหน้านี้มีพืชดอกไม้ชนิดนี้ปลูกไว้ในกระถางแต่ไม่มีกลิ่นหอม คราวนี้เพิ่งค้นพบและเป็นสิ่งที่แปลกใจ ที่ได้รู้ว่าสายพันธุ์ที่ปลูกเป็นประเภทให้กลิ่นหอมด้วย

ใครๆหลายคนไม่รู้มาก่อนว่าไม้ดอกชนิดนี้มีกลิ่นหอม?? ช่วงแว่บแรกทำให้คิดไปว่า ฤาจะเป็นเหตุผลที่ทำให้ไม้ดอกชนิดนี้มีผู้สนใจนำมาศึกษาวิจัยมากด้าน พืชดัดแปลงยีน (transgenic plant) เพราะนอกจากสีสันแล้ว กลิ่นหอมก็เป็นที่ดึงดูดความสนใจ มีรายงานวิจัย (Julian Verdonk JC, et al, 2005 ) จำแนกชนิดของสาระเหยง่าย (volatile) โดยออกแบบดักจับสารเหล่านี้จากดอกและนำไปวิเคราะห์ พบสารประกอบได้ถึง 12 ชนิด กลิ่นหอมจากสารเหล่านี้รวมๆกันเป็นกลิ่นเฉพาะ ซึ่งทำให้มีมูลค่าทางการค้ามากมาย โดยเฉพาะผู้ที่หลงใหลไปกับกลิ่นหอม นำไปผลิตน้ำหอมชนิดนี้เรียกว่า ..petunia perfume..นำเสนอด้วยแบรนด์ดีๆ ในวงการน้ำหอมชั้นนำ

ไม้ดอกชนิดนี้ เป็นพืชประจำถิ่นแถบอเมริกาใต้ นำมาปลูกเป็นไม้ประดับและค้าขายในวงการไม้ดอกทั่วโลก ต้นที่มีอยู่และให้กลิ่นหอม มาจากเพาะเมล็ดเป็นต้นกล้า และแยกไว้เมื่อโตขึ้น ต่อมานำมาปลูกไว้ในกระถางเคลือบขนาดใหญ่ จึงให้ดอกสวยสะพรั่งทุกทิศทาง จำนวนดอกนะหรือ ...มากมาย/ต้น จึงเพิ่มความหอมมากขึ้น เรียกว่าเดินผ่านดงไม้แห่งความหอม ดอกมีหลายสี แต่สายพันธุ์ที่มีอยู่มีดอกสีม่วง เป็นพืชดอกที่เจริญได้ค่อนข้างจะทุกสภาพดิน แต่ที่ชอบเห็นจะเป็นดินผสมอินทรียวัตถุ ไม่ชอบน้ำแบบชุ่มฉ่ำ ชื้นแฉะ ชอบแสง ...เอ๋!! ดอกอะไรเอ่ย??? เป็นเพราะว่าไม่ไช่ดอกไม้ประจำถิ่นบ้านเรา บอกไม่ได้ก็ไม่แปลกใจ ;-))

ปัจจุบันพืชดอกชนิดนี้นิยมนำมาปลูกจนเห็นได้ทั่วไป ก็เลยเรียกชื่อที่มักจะรู้จักกันว่า พิทูเนีย.. petunia …มีหลากหลายพันธุ์ ที่ปลูกไว้เป็น petunia wave มีกลิ่นหอม ( fragrant petunia) เพราะกลิ่นหอมจึงเป็นเหตุที่จะต้องลองทดสอบ เพื่อตอบโจทย์ว่า กลิ่นจะหอมมากที่สุดช่วงไหน?? และดอกประเภทไหนที่ให้กลิ่นหอมมาก?? เพียงต้องการรู้คำตอบเบื้องต้น...จึงใช้โอกาสดมแต่ละดอก เช้า สาย บ่ายเย็น เพราะมีเวลาว่างมากมายเมื่อกลับไปเยี่ยมบ้าน และมีหลายกระถาง สุดท้ายบอกได้ว่า.... ยามค่ำคืนจะส่งกลิ่นหอมมากกว่า ดอกบานใหม่ๆ จะหอมกว่า ( ==") ที่เป็นเช่นนั้น เห็นจะสอดคล้องกันกับการมีเจ้าแมลงผีเสื้อกลางคืน (moth) ช่วยผสมเกสร หากเจริญต่อไปก็จะกลายเป็นเมล็ด กลางวันก็มีกลิ่นแม้เพียงเดินเข้าใกล้ก็หอม เรียกได้ว่าเดินผ่านดงไม้แห่งความหอม ดอกสีม่วง จึงไม่ต้องรอให้ถึงกลางคืนที่จะได้กลิ่น..น่าสนใจปลูก??

ลักษณะของพืชชนิดนี้ นอกจากจะมีทรงพุ่มเตี้ยๆ ยังมีดอกเป็นทรงปากแตร คล้ายดอกผักบุ้งของไทยๆ กลีบดอก 5 กลีบ ใครที่ชอบดอกไม้สีสันสดใส หลากหลายสีในสายพันธุ์เดียวกัน ก็คงจะถูกใจ เป็นพืชที่กลายพันธุ์ (mutant) ได้เองในธรรมชาติ สีดอกไม่คงที่ จะต่างไปจากรุ่นพ่อแม่บ้าง มีหลากสี มีข้อสังเกตว่าในช่วงที่เริ่มมีการนำพืชดัดแปลงยีน (transgenic plant) เข้าสู่วงจรการผลิตเพื่อการค้าขาย พืชชนิดนี้อยู่ในบัญชีเช่นกัน แต่ในวงการปรับปรุงพันธุ์ไม้ดอก ก็ยังยืนยันที่จะไม่สรรหาสิ่งแปลกปลอม (พืชที่ดัดแปลงยีน) ส่งผ่านไปในระบบนิเวศ โดยยังใช้วิธีการช่วยผสมด้วยการเลียนแบบธรรมชาติ เพื่อให้เกิดลูกผสม (hybrid)ที่มีความน่าสนใจต่างๆ แถมมีเสน่ห์ ชวนหลงใหลมากมายทั้ง รูปร่างดอก สีดอก กลีบดอก และโดยเฉพาะกลิ่นที่เชิญชวนให้เข้าใกล้

หวนคิดไปว่า ครั้งแรกที่รู้จักดอกไม้ชนิดนี้ ก็เพราะผู้คนนิยมปลูกเป็นไม้แขวนประดับโดยเฉพาะในต่างประเทศที่มีช่วงเวลาสัมผัสแสงแดดอยู่ไม่นานในรอบปี ..ใช่ซิช่วง รอยต่อ spring กับ summer ที่ UK.. อากาศดี ดอกไม้สวยที่บานพร้อมกับแดดอ่อนๆที่ชาวเมืองโหยหา ครั้งที่เห็นก็ประทับใจ จะมีไม้แขวนประดับชนิดนี้ อุดมด้วยดอกสะพรั่ง หลากสีสันไว้ตามบ้าน ริมน้ำต่าง ริมรั้ว ถนนหนทาง มองไปทางไหนก็สดใส ครั้งนั้นสมัยที่เรียนหนังสือต่างบ้านต่างเมืองระหว่างที่พักสมอง คร่ำเคร่งกับการทำแล็บให้เสร็จ ...อืมม์.. ให้รางวัลตนเองด้วยการเดินทางตุรัดตุเหร่ไปเที่ยวเมืองอารยธรรมโรมัน และศาสตร์โบราณสมัยที่รุ่งเรือง ที่นี่เป็นเมืองที่ได้ขึ้นบัญชีมรดกโลกทางวัฒนธรรมด้วย (world heritage) เอ..เมืองอะไร?? ใช่แล้ว ...เมือง Bath....ที่อังกฤษ ครั้งนั้นเดินขึ้นเดินลงเนิน (hill) ตามถนนที่บ้านเมืองมีลักษณะอย่างนั้น ตึกรามบ้านช่องทำด้วยวัสดุ หินที่มีความพิเศษที่มีสีเหลือง มองมุมไหนก็จะมีเจ้าพิทูเนียและไม้กระถางห้อยแขวนชนิดอื่น แขวนริมทางเดิน บนท้องถนน ใช้ตบแต่งเมืองได้ดี โชว์สีสันสดใส พิทูเนียในกระถางแขวนส่วนใหญ่จะใช้วัสดุปลูกจากอินทรียสารที่ย่อยสลายได้ง่าย ตกแต่งให้สวยทั้งตระกร้าและดอกไม้ ซึ่งจะหมดอายุ เสื่อมสภาพไปพร้อมๆ กัน

พืชชนิดนี้มีอายุได้นานถึงปี ลำต้นมีทั้งชนิดตั้งตรงและเลื้อย โดยเฉพาะ petunia wave จะแตกกิ่งเป็นทรงพุ่มเตี้ยๆ ต้นตั้งตรงและเลื้อยทอดได้ ทำให้ดูอ่อนช้อย ยามมีดอกห้อยระย้า แถมออกดอกเก่งซะด้วยซิ เป็นที่นิยมซื้อหามาประดับตกแต่ง จึงตรงกับความต้องการของผู้ที่ชอบดอกไม้แบบ “เชยชม แต่ไม่นิยมปลูก”ทั้งๆที่พืชดอกชนิดนี้ปลูกได้ไม่ยาก แต่ต้องเอาใจใส่ดูแลบ้าง อีกทั้ง เพาะพันธุ์ได้จากเมล็ดและการตัดกิ่งปักชำ ซึ่งแม้กระทั่งการเพาะจากเมล็ด กว่าที่จะทำให้งอกและผ่านแต่ละช่วงไปได้ก็ต้องลุ้น เพราะหากไม่ควบคุมความชื้นให้ดี เชื้อราก็จะทำให้เน่าตายได้ในแต่ละ ระยะของการเจริญจากเมล็ด ต้องมีกลเม็ดที่จะต้องเรียนรู้กันพอสมควร (น้องสาวที่บ้านมีเคล็ดลับเหล่านี้...ปลูกดอกไม้ไว้โชว์ความสวยและดูแลให้ออกดอกได้นาน ขณะที่ใครบางคนเพียงแค่ดูแลต้นที่ออกดอกแล้ว ก็ยังไม่รู้ใจเพราะมักจะไม่งาม เมื่อดอกไม้เปลี่ยนมือ..อิอิ)

ดอกไม้ในกระถางที่ปลูกไว้ อีกทั้งที่ได้เป็นของกำนัลจากเพื่อนฝูง แถมดอกดก มีกลิ่นหอมชนิดนี้ "พิทูเนีย (Petunia hybrida )" ที่บ้านสวนมีหลายกระถาง หลากหลายฝีมือปลูก หลายเจ้าของที่เพาะพันธุ์และเลี้ยงดู แต่พันธุ์ที่ได้กลิ่นหอม มีดอกสีม่วงอ่อน (จากภาพ ดอกสีชมพูบานเย็นเข้ม สีไม่เสมอ เป็นสายพันธุ์ที่ไม่มีกลิ่นหอม) ลักษณะเป็นดอกเดี่ยว ดอกลา กลีบดอกบาง น่าทะนุถนอม ต้นและใบมีขนอ่อนๆ พบได้ในพืชวงศ์ Solanacea หลายชนิด พืชที่จัดในกลุ่มเดียวกัน เช่นมะเขือเทศ มันฝรั่ง มะเขือพวง

เป็นที่น่าสนใจว่าชื่อ petunia มีที่มาจากภาษาฝรั่งเศส หมายถึง "ยาสูบ" (พิทูเนียจัดอยู่ในเดียวกันกันต้นยาสูบ) พิทูเนีย เวบ ถ้าปลูกหลายต้นในหนึ่งกระถาง จะมีดอกในระยะต่างๆ กัน ทำให้สีดอกมีเฉดสีอ่อน แก่ ต่างกันตามวัย สีจะจางลงไปก่อนที่จะร่วงหล่น ซึ่งเป็นธรรมดาโลก จึงปลูกดอกไม้และฝึกเรียนรู้ สัจธรรมแห่งชีวิต ผ่านการเพ่งพินิจไม้ดอกสวย หลากสีสัน ส่งกลิ่นหอมนั้น เชิญชวนหมู่ภมรร่อนชม ผสมเกสร ในขณะที่ดอกพิทูเนียที่ปลูกอีกชนิดที่ไม่ส่งกลิ่นหอมมีกลีบดอกหนากว่า ส่วนลักษณะใบ ต้นและดอกก็คล้ายกัน...เป็นของขวัญจากธรรมชาติ ที่ส่งกลิ่นหอม มาต้อนรับปีใหม่นี้..เสียดายเก็บกลิ่นมาฝากไม่ได้ ดูความสดใสจากรูปไปก่อนนะคะ.. วันต่อไปจะเอาต้นมาฝาก.หรือปลูกด้วยกันดีไหม๊่ ?? ดูรูปเพิ่มเติมและรายละเอียดใน VDO..