พะเนินทุ่ง (PanoenThung 101) ตอน IV

พะเนินทุ่ง..PanoenThung IV: Thai Hospitality

Popular birding tour destination: การดูนกในธรรมชาติปัจจุบันเป็นที่นิยมทั้งในระดับประเทศและนานาชาติ จะกล่าวได้ว่า พะเนินทุ่งเป็นแหล่งดูนกที่เป็นเป้าหมายของหลายคนทีเดียว ถึงแม้จะไม่ได้สนใจเรื่องนก ก็มีธรรมชาติให้ใกล้ชิดได้หลายแบบ ในที่ต่าง ๆ แต่ละทริบทีเราไป มักจะมีนกท่องเที่ยวชาวต่างชาติปะปนกับคนไทยในแหล่งดูนกต่างๆ ที่แก่งกระจาน (พะเนินทุ่ง) ก็เช่นกัน ในทริบนี้ชาวบูรงตานีได้มีโอกาสแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในด้านต่าง ๆ ทั้งอาชีพไกด์ทัวร์ เรื่องเล่าจากลูกทัวร์ ที่เราพูดคุยมาเล่าสูกัน (ขออภัยหากเป็นการสนทนาเป็นภาษาอังกฤษ จะได้ฝึกให้คุ้นเคยไว้ นอกจากจะฝึก ID นกซึ่งทำได้ดีแล้ว จะต้องฝึกการสื่อสารได้ด้วยจ๊ะ

Ten most wanted bird in Thailand: ขณะเดินดูนกบนยอดพะเนินทุ่ง ด้วยความที่มีนกหลากหลายมาก อาจเป็นเพราะสภาพป่า ที่เป็นแหล่งอาศัย (habitat) ที่ยังคงสมบูรณ์และมีความหลากหลายเช่นกัน แว๊ปความคิดหนึ่ง สงสัยว่า นักดูนกในเมืองไทยว่า อยากเห็นนกอะไรมากที่สุด?? คำตอบก็คงต่าง ๆ กันไป แต่ทว่าถ้าเป็นนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เข้ามาดูนกในเมืองไทย (birding trip) คำตอบที่ได้ไม่ต่างกันมากนัก จากข้อมูลการรวบรวม 10 ลำดับนก (Top 10 wanted bird of Thailand) รู้ไหม๊ว่า?? นกที่กล่าวขวัญถึงลำดับที่ 1-10 ได้แก่นกอะไรบ้าง อืม!! ในที่นี้ขอเอ่ยถึงเพียงลำดับที่ 1&2 ก่อนนะค่ะ

ลำดับที่ 1คือ นกแต้วแล้วท้องดำ (Gurney’s Pitta) แหล่งที่พบ เขานอจู้จี้ จ. กระบี่ สถานภาพจัดเป็นนกที่ใกล้จะสูญพันธุ์ (Endangered species , IUCN red list) เนื่องจากแหล่งอาศัยก็ถูกทำลายมากขึ้นทุกวันและประชากรก็ลดลงอย่างน่าเป็นห่วง แต่โชดคีก็พบกลุ่มประชากรขนาดใหญ่กว่าที่พบในไทยนิดเดียว แต่พบได้ที่บริเวณใกล้เคียงกัน คือประเทศพม่า

ลำดับที่ 2 ก็คือ นกชายเลนปากช้อน (Spoon-billed sandpiper) สถานภาพจัดเป็นนกที่ใกล้จะสูญพันธุ์อย่างยิ่ง (Critically endangered species , IUCN red list) หลังจากที่แหล่งอาศัยถูกทำลายทั้งแหล่งทำรังวางไข่ และแหล่งหากินในเส้นทางอพยพ ประชากรทั้งโลกมีน้อยคู่ และจำนวนลดลงอย่างรวดเร็ว เรียกว่าหากได้เห็นนกสองชนิดนี้ จึงเป็นสิ่งที่น่าภูมิใจไม่น้อย และที่น่าภูมิใจมากไปกว่า ก็คือนกทั้งสองชนิดยังใช้พื้นที่แหล่งอาศัยในเมืองไทย…จึงเป็นหน้าที่ของเราที่ต้องดูแลนกเหล่านี้ ด้วยการดูแลพื้นที่แหล่งอาศัยไม่ให้ถูกทำลาย (ปีนี้ชาวบูรงตานีเรามีโครงการตามหานกชายเลนปากช้อนเช่นกัน “In search of Spoon-billed Sandpiper”) เพราะเป็นตำนานของเราเช่นกันเมื่อปี 1984 ที่ Dr. Kees Swennen เดินทางมาที่ปัตตานี ท่านรายงานการศึกษา feeding behaviour ของ spoon-billed ที่อ่าวปัตตานี ท่านเล่าให้ฟังว่ามีตั้ง 13 ตัวหน่ะ

Raindrops keep falling on my head: ต้องฮัมเพลงนี้ไปด้วยเลย เพราะฝนบนยอดพะเนินทุ่ง ตกลงมาแบบไม่รู้เนื้อรู้ตัว ดีนะที่ตกช่วงบ่าย.. ตกหนักไม่นานและทิ้งช่วงห่างกันสองระลอก ทำให้ทุกคน (birders) ต้องกลับจากแหล่งดูนก เข้ามาพักก่อน โดยเฉพาะเต็นท์ของเราฝนสาดเล็กน้อยเนื่องจากเปิดหน้าต่างไว้ เลยเปียกฝน จึงย้ายเต็นท์มากางในศาลาแปดเหลี่ยม สุดขอบลานกางเต็นท์ ณ. ที่นั้น นักดูนกชาวเบลเยี่ยม ก็รวมตัวกัน เห็นกระป๋องเบียร์วางเรียงราย ก็ดื่มเบียร์ไทย ดับกระหายช่วงฝนตกไง!! เราจึงได้มีโอกาสพูดคุยกับนักดูนก และนิยมธรรมชาติ แถมยังถูกแซวว่า เต็นท์ของเราจ่ายแพง “good insurance” เพราะย้ายมาวางที่ใหม่ ของเขายังคงกางที่เดิมเลย ..แฮ่ๆ....นี่คือวัฒนธรรมของตะัวันตกและยุโรปเลยหล่ะ อะไรๆก็ต้องมีประกัน ๆ ๆ เข้ามาเกี่ยวข้องในชีวิตเกือบทุกเรื่อง เผื่อไว้ในกรณีสิ่งที่ไม่คาดคิดเกิดขึ้น ก็จะได้รับการดูแล ..ที่นี่เราไม่เกี่ยวกับระบบประกันนะค่ะ น้องรัก จ๋า สุธนและหนูกาญประกันค่ะ ที่ช่วยย้ายเต็นท์ ปล่อยให้ตัวฉันและโก้ดูนกไปก่อน เพื่อทำหน้าที่ทดสอบอุปกรณ์ใหม่ที่ได้มาไง)....

ชาวเบลเยี่ยมกลุ่มนี้เป็นนักดูนกด้วยกัน เราก็เลยทำหน้าที่ประสาเจ้าบ้านซะหน่อย เพราะไหนๆ ก็เคยไปเที่ยวบ้านเมืองเขามาแล้ว ที่เมืองบรัสเซล (Brussels) นั่นไงไป conference 1ครั้งและไปเที่ยว 1 ครั้ง ในฐานะที่อยู่ใกล้ UK ปานนั้น นั่ง Eurostar สิ้นสุดปลายสายก็ถึงแล้ว (ขอปล่อยใจล่องลอยไปถึงบรัสเซลหน่อยนะ..อืมม์.. ยังจำกลิ่นหอมตลอดกาลของ chocolate จากร้านขายแต่ละร้านได้เลย ที่นี่เขาซื้อขายกันเป็นกิโลเลยนะ แถมเข้าคิวยาวเลย (รวมทั้ง supervisor ของเราด้วยซื้อไปฝากลูกสาว) ตอนแรกก็แปลกใจ โอ้โฮ...หน้าหนาวนี้ต้องการเพิ่มพลังงานขนาดนั้นเชียวเหรอ !!!เตรียมตัวอ้วนได้เลย...แต่ chocolate ของเขาน่าทานทั้งนั้น ..มีหลากหลายชนิด ทั้ง white, dark หรือ milk แถมส่งกลิ่นอันหอมหวลไปทั่วทั้งถนนเลยละค่ะ....ของโปรดของใครอีกหลายๆคนใช่ไหม๊หละ.??) กลับมาสู่พะเนินทุ่งดีกว่า

Birding trip itinerary: ด้วยระยะเวลา 2 สัปดาห์ในการเดินทางดูนกในเมืองไทยของกลุ่มชาวเบลเยี่ยม (ชาย 4,หญิง 3) โดยติดต่อทัวร์ดูนก (Wild bird tour...ไม่คิดค่าโฆษณา !!) ซึ่งดูแล้วป็นอาชีพที่น่าสนใจและคงสนุกไม่น้อย โดยไกด์จะเป็นผู้ที่ให้ข้อมูลเรื่องนก และนำนักท่องเที่ยไปยังแหล่งดูนก จากการพูดคุยกับไกด์คนไทยและร่วมดูนกด้วยกันที่บริเวณพะเนินทุ่ง เราพูดคุยว่ามาจากปักษ์ใต้ ซึ่งทราบว่าต่อมาว่า เขายังไม่เคยมาดูนกที่ใต้เลย เราเลยบอกว่าสนใจก็ติดต่อเรามาได้ เราคือกลุ่มคนรักนก “บูรงตานี”ทำงานในพื้นที่ (ประชาสัมพันธ์เว็บไซต์ให้ด้วยแล้วนะค่ะ admin) เขาขอนามบัตรและให้นามบัตรเรามา โอ๊ะโอ๋ ;-))..ลืมเตรียมไว้ค่ะ.... เราเลยบอกว่าเข้าไปสืบค้นจากคำว่า “บูรงตานี” ก็ได้

ได้คุยกับลูกทัวร์ชาวเบลเยี่ยม ซึ่งเป็นผู้หญิงบอกว่า หลังจากบินมายังเมืองไทยก็เข้าพักที่โรงแรมในหัวหิน จากนั้นก็ไปดูนกที่อุทยานแห่งชาติสามร้อยยอด (ที่ประจวบฯ) อยู่ไม่ไกลนัก เราเสริมว่า โชคดีที่นั่นมีทั้งนกป่า และนกชายเลน ต่อด้วยแวะดูนกชายเลนที่แหลมผักเบี้ย (บ้านแหลม) และ ปากทะเล จ. เพชรบุรี เราบอกว่า นี่นั่นสุดยอดเช่นกัน เพราะสถานที่เหมาะที่จะดูนกชายเลนดีมาก มีข้อมูลเพียบ ต่อมาตัดสินใจใช้ชีวิตบนยอดพะเนินทุ่ง แก่งกระจาน (เพรชบุรี) 2 วัน 2 คืน ถัดไปจะไปสิ้นสุดทริบดูนกที่ เขาใหญ่ นครนายก ก่อนเดินทางกลับเบลเยี่ยม

จะเห็นได้ว่า การจัดการเวลาและเส้นทางกระชับดี และแหล่งดูนกในเมืองไทยก็เข้าถึงได้ไม่ยากนัก ใช้เวลาในการเดินทางไม่เหนื่อยมาก และใกล้กรุงเทพฯ เช่นเพชรบุรี (แก่งกระจาน แหลมผักเบี้ย โคกขาม ปากทะเล) นครนายก (เขาใหญ่) หรือ ประจวบฯ (หัวหิน ป่าละอู เขาสามร้อยยอด).... แค่นี้ก็สุดยอดสำหรับหนึ่งทริปแล้วหล่ะ........ .เหมาะที่จะโชว์ความหลากหลายของธรรมชาติของบ้านเรา Amazing unseen Thailand!! ในขณะที่ทีมเรา “บูรงตานี” มาเพียง 4 วัน โดยอยู่ที่พะเนินทุ่ง 2 วัน ครี่ง 2 คืน และ ครึ่งวันที่ เขาย้อย (ดูเหยี่ยว) ก่อนกลับปัตตานี ..ประทับใจสุด ๆ เช่นกัน

Share the similar interests: เราชาวบูรงตานีและกลุ่มเบลเยี่ยมแลกเปลี่ยนสิ่งที่เป็นความสนใจคล้ายกัน นั่นก็คือนก และที่เห็นชัดก็รักธรรมชาติแบบ adventure ค่ะ โดยชาวเบลเยี่ยมทั้งหมดที่เราคุย เป็นกลุ่มที่มีประสบการณ์ใส่ห่วงขานก bird banding (ringing) เช่นเดียวกันเรา จึงมีคำถามแลกเปลี่ยนมากมาย และมาเมืองไทยครั้งนี้เป็นครั้งแรก ชอบทั้งนกและสัตว์ป่าในกลุ่มเลี้ยงลูกด้วยนม จึงมีรายการ Q&A

Q1, Belgium guy1: Have you ever banded the “White face Plover”?? (เขาถามเราว่า ....คุณเคยริง (ใส่ห่วงขา) นกหัวโตหน้าผากขาวไหม๊?? ) Ooph!!.....อะไรเนี่ย??

A1, Me: Noop!!.. not yet…only a small number of Pacific golden plovers or Little ring plovers were caught and ringed so far) ... I’ve never heard of this species around ….

( เราตอบไปว่า ไม่เคยค่ะ มีเฉพาะจำนวนหนึ่งของนกหัวโตหลังจุดสีทอง และนกหัวโตขาเหลืองทีเราจับและริงได้ และไม่เคยได้ยินว่ามีนกหัวโตชนิดนี้ในบริเวณที่ศึกษา)

จริง ๆ แล้ว นกหัวโตหน้าผากขาวนั้นมีข้อสงสัยในกลุ่มนกดูนกชายเลนที่มาเลย์และสิงคโปร์เมื่อไม่กี่ปีมานี้ และมีปัญหาเรื่องการจัดจำแนก เพราะลักษณะบริเวณใบหน้าที่ขาวกว่าคล้ายกันระหว่าง Kentish และ Malaysian Plover…นอกจากลักษณะที่หน้าแล้ว ขาจะยาวกว่า Kentish เล็กน้อย แต่ Malaysian Ploverก็จะเล็กกว่าเจ้า Kentish อยู่แล้ว...... still mystery…..ไง ๆ ก็ถูกถามแล้ว ..คราวต่อไปโก้ต้องชวนหนุ่มบอย ...ออกตามหาเจ้าตัวนี้ซะหน่อย เพราะหนุ่มบอยก็จะตามหา Malaysian Plover อยู่แล้วใช่ไหม๊ค่ะ???

Q2, Me: What’s your favorite bird so far on this particular trip ??

(นกอะไรที่ประทับใจ ในทริบนี้)

A2, Belgium guy: “ Spoon-bill sandpiper” ….. only 3 though…

Me: “Three is a magic number”:-))…. lucky you!!

คำตอบที่ได้.. เดาชิค่ะ?? ก็ลำดับที่สองใน top 10 ไง....นกชายเลนปากช้อน (Spoon-billed sandpiper) ที่บริเวณปากทะเล จ. เพชรบุรี พร้อมกับรำพึงเสียงอ่อยๆ ก็เห็นเพียง 3 ตัวเท่านั้น เลยแหย่ว่า (3 เป็นตัวเลขที่ดีนะ มีโชคดีแล้วหล่ะ.. อิอิ) เพราะจริง ๆ แล้ว รายงานการพบนกชนิดนี้ที่ปากทะเลในแต่ละปีมีน้อยมาก 3 ตัวที่เห็น บางปีพบ 6 ตัว โชดดีที่จะมีประจักษ์พยานบอกได้ว่ายังเป็นนกชายเลนอพยพที่เข้ามาใช้พื้นที่ในเมืองไทย

Motivation is a key to success: แรงจูงใจ....นำไปสู่ความสำเร็จ?? ความสำคัญของการสร้างแรงจูงใจ สักพักมีหนุ่มเบลเยี่ยมเริ่มการสเก็ตช์วาดภาพนก เราก็เลยขออนุญาตสังเกตการณ์

Q2, Me: I’m really impressed with your drawing skill. May I take pictures of you to show my student….how it’s like for the field observation??

(ฉันประทับใจคุณมากนะ ในทักษะการวาดภาพของคุณ ขออนุญาตถ่ายรูปไปให้นักศึกษาดูนะค่ะ เพื่อให้เห็นว่าการสังเกตและศึกษานกในภาคสนามควรใช้ทักษะอะไรบ้าง)......เป็นครูก็อย่างนี้หล่ะ.... คิดถึงศิษย์เสมอ !!

A2, Belgium guy : Sure… if this helps… please do…I’m happy too)..

(แน่นอน.. ได้เลย... ถ้าคิดว่าสิ่งนี้เป็นการเสริมสร้างจูงใจให้กับใครได้ ..เขายินดี) หลังจากนั้นก็อธิบายว่า การวาดภาพทั้งนก และสัตว์อื่น ๆ ที่พบนั้น จะมีวิธีการเริ่มต้นอย่างไร

Belgium guy: Initially…. when get excited to animals it’s difficult to draw

(ช่วงแรกที่จะเริ่มต้นวาดก็มักจะตื่นเต้นเพราะได้เห็นสัตว์เป็นครั้งแรก

Then after familiarized, it would be better when go along and added more details. (หลังจากนั้นก็จะดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป และได้ทำความคุ้นเคยกับสิ่งที่จะวาด และเพิ่มรายละเอียดมากขึ้นในเวลาต่อมา)

What have we learned?? สิ่งทีได้เรียนรู้จากนักดูนกกลุ่มนี้ เห็นได้ว่าเป็นกลุ่มที่ได้รับการฝึก มาพร้อมที่จะทำงานสนามเป็นอย่างดี (well trained) แม้ว่าจะเป็นช่วงท่องเที่ยวเพื่อดูนก ก็ยังไม่ทิ้งสิ่งที่ปฏิบัติจนเป็นปกติ เช่น เสื้อผ้าที่สวม สังเกตได้ว่าเป็นประเภทกันฝน สีเสื้อพรางตากลืนกับธรรมชาติ สวมรองเท้าบูทกันน้ำ กล้อง scope (ทั้ง Swa & Nikon) ติดตั้งบน tripod พร้อมใช้งาน และ binocular คล้องคอประจำตัวทุกคน สมุดบันทึกติดตัว มี microphone & recorder ไมโครโฟนบันทึกเสียง (เจ้าค่างแว่นในทริบนี้) และมีใจเอื้อเฟื้อ แลกเปลี่ยนแบ่งปันประสบการณ์

ข้อสังเกต: ทั้งกลุ่มไม่มีการบันทึกภาพ อืมม์..ถ่ายรูปนั่นหล่ะ.. เขาบอกว่า เขาไม่ได้มาทำวิจัย ถ้าเป็นการทำวิจัย หรือริงนกก็จะเก็บภาพ.. เวลานี้อยากทำอะไรที่ผ่อนคลายสบาย ๆ ..take it easy..

I see skies of blue and clouds of white…แว่วคิดถึงเสียงเพลงของหลุยส์ อาร์มสตรอง ในเพลง “What a wonderful world” เข้ากับบรรยากาศมาก หลังฝนตกใหม่ๆ ฟ้าสวยใส ๆ ทีมเรา spot นกตั้งล้อที่เกาะบนไม้ใหญ่ พอเราบอกตำแหน่ง ชั่วพริบตาเดียว ทุกคนกลับไปที่เต็นท์หยิบอุปกรณ์ กล้องคู่กายมาทันใด เร็วมาก ก้าวยาวๆ 4-5 ครั้งก็ถึงเต็นท์แล้ว บังเอิญเจ้านกใจดี บินมาโชว์ใกล้ๆ ก็เลย ได้บันทึกเป็นภาพวาด อย่างที่เห็น ส่วนบันทึกเสียงก็จะเป็นการบันทึกโดยใช้ไมโครโฟนและเครื่องเล่น ซึ่งก็ชัดเจนดี เขาโชว์เสียงที่บันทึกให้เราฟัง ทั้งนี้มีเพียง 1 คู่หญิงชายที่ทำหน้าที่นี้ ก็เลยถูกเราแซวว่า

Me: It’s very good combination, one for drawing while the others being busy with technology…(i.e. recording)

Belgium couples: That’s right.....ใช่แล้ว

Then we all have a good laugh……..และเราก็หัวเราะกันสนุกสนาน

ดูราวกับจะเป็นความสุขประจำวันทีนำมาแบ่งปันค่ะ… ขณะเขียนไปก็ยังยิ้มไปด้วยเลย..คงมีบางคนเพิ่มรอยยิ้มบ้างหล่ะนะ..ขออย่างเดียวอย่าขมวดคิ้วเวลาอ่าน เพราะต้องเพ่งภาษาอังกฤษมากไปหน่อยบล็อกนี้ ขออภัยจ๊า .... ไปตามบริบทนำพา..ปักษา ภาษาพาเพลิน!!