ตามรอย.... ตามเลน มีอะไรในหาดเลน ?? (What’s in the mudflats)

เสียงคลื่นซัดสาดเบา ๆ ขณะที่่ทอดสายตามองหานกชายเลน บริเวณ นกน้ำสองฤดู พลันเสียงใครคนหนึ่งร้องถามด้วยความฉงน

ข้อสงสัย: มีอะไรในหาดเลน ค่ะอาจารย์? ที่เป็นสาเหตุให้นกอพยพมาใช้พื้นที่บริเวณหาดเลนของเรา

ข้อคิดชวนคุย: น่าจะลองค้นหาดู ว่ามีอะไร คุณลองสังเกตพื้นที่บริเวณหาดเลน ดูว่านกหากินบริเวณไหนบ้าง?

ข้อสังเกต: นกหากินบริเวณรอยต่อน้ำขึ้น น้ำลงครับ ...หนุ่มน้อยขอเสนอความเห็นบ้าง สังเกตดูว่า ช่วงที่น้ำขึ้น นกจะค่อยๆ เดินตามแนวน้ำขึ้นที่ซัดเข้าหาฝั่ง

ข้อคิดชวนคุย: หากเราสังเกต ในวันที่น้ำลงค่อนข้างมาก พื้นที่หาดกว้างมาก นกจะหากินใกล้ชายน้ำ แนวน้ำขึ้น-ลงในวันนั้น ขณะที่ช่วงน้ำขึ้นสูงก็จะเห็นนกมาหากินใกล้ๆชายฝั่ง แสดงว่าน้ำขึ้น-ลง ในแต่ละครั้งน่าจะมีอิทธิพลต่อการหากินของนก.... เราคงต้องลองค้นหา

ข้อเสนอร่วมกัน: เราลองแบ่งพื้นที่เป็นสองแนว คือ ในแนวน้ำขึ้นสูงใกล้ชายฝั่ง และในแนวน้ำลงที่ไกลชายฝั่งออกไป แล้วใช้ช้อนพลั่วตักเลนโคลน ใส่ตะแกรง (sieve) ร่อนดูว่ามีอะไร ในทั้งสองแนว

ข้อสงสัยผ่านการค้นหา: ณ ที่แห่งนี้ กิจกรรมตามรอย ตามเลน ก็เริ่มขึ้น ในช่วงสิ้นสุดกิจกรรมดูนกในเทอมนั้น ภาพแห่งการลุยหาดเลน จากฝั่งออกไปถึงสันดอนทรายข้างนอก หลายคนช่วยกันดึงตัวขึ้นมาจากโคลน หรือคาบอุปกรณ์ที่รับผิดชอบ และถุงพลาสติกใส่ตัวอย่างที่ได้จากการร่อนตะแกรง (วิถีแห่งการค้นหา ใครเป็นใครในวันนั้นคงฟ้องจากภาพ.....สนุกซะไม่มีหล่ะ การค้นหาวันนั้นจบลงด้วยล้างเนื้อล้างตัว ตามด้วยดื่มน้ำ ขนม และพูดคุยแบ่งปันความสนุกหลังทำกิจกรรม )

ข้อสงสัยที่มีคำตอบ: สิ่งที่เราเห็นเรียกว่ามีลักษณะตัวยาว ๆ สีแดง เรียกกันว่าไส้เดือนทะเล (polychaete, poly = มาก, หลาย, chaeta = เท้า หรือ ระยาง) เป็นสัตว์กลุ่มไม่มีกระดูกสันหลัง เป็นอาหารที่มีคุณค่าสูงของนกน้ำ/ชายเลน จึงไม่แปลกเลยที่นกชายเลนอพยพ แวะพัก เติมพลังจากแหล่งอาหารที่มีพลังงานสูง จากห่วงโซ่อาหารในหาดเลน บางครั้งถ้าโชคดีเราก็จะเห็นนกอีก๋อยใช้ปากที่ยาวและโค้งควานหา (probe) ลงไปในเลน แล้วได้ไส้เดือนทะเลตัวโตและยาวมาก ปากอันทรงพลัง......อันนี้ก็ต้องเฝ้าสังเกตค่อนข้างนานหน่อยค่ะ

ข้อคิดเตือนใจ.. ถ้าบริเวณหาดเลนของเราปนเปื้อนไปด้วยสารพิษ นกชายเลนก็จะได้รับสารพิษโดยการกินไส้เดือนทะเลที่ปนเปื้อนสารพิษเช่นกัน คุณภาพชีวิตจะเป็นเช่นไร ในระยะยาว ??

ข้อคิดชวนติดตาม: นกชายเลนอพยพ ไม่เพียงแต่ต้องการอาหารในเชิงปริมาณเท่านั้น เรื่องของคุณภาพก็มี ความสำคัญไม่น้อย เช่นเดียวกับชีวิตของเราท่าน แล้วเราจะทำอย่างไร ที่จะช่วยให้แหล่งอาหารของนกชายเลนยังคงมีอยู่และมีคุณภาพไม่ปนเปื้อนสารมลพิษต่าง ๆ ขอท่านช่วยกันคิด และเล่าสู่กันฟัง

ส่วนหนึ่งของโฉมหน้า...ศิษย์รุ่นหาความจริง..ตามรอย ตามเลน..มีอะไรในหาดเลน...

(กว่าจะได้คำตอบ ก็ลงทุนเปื้อนโคลน สนุกสนาน ซะหน่อย) ใครเป็นใครดูกันเองจ๊ะ :-))