Swallow and/or regurgitate (กลืน และ/หรือ คาย??)

กลืน หรือ คาย??...Swallow and/or regurgitate

นกกินผลไม้ (Frugivorous bird) ก่อนหน้านี้ในเว็บบูรงตานีได้นำเสนอ “เล่าเรื่องนก” เกี่ยวกับ “กอหมากหน้าพิพิธภัณฑ์สำคัญไฉน??” จะเห็นได้ว่าต้นหมากชนิดหมากเขียว หมากเหลือง หมากแดง ซึ่งเราปลูกเป็นไม้ประดับ เมื่อมีผลก็เป็นแหล่งอาหารของนกหลากชนิด เช่น นกเอี้ยงดำปักษ์ใต้ Asian Glossy Starling (Aplonis panayensis) หรือนกขมิ้นท้ายทอยดำ (Black-naped Oriole) ซึ่งมีวิธีการกินลูกหมาก โดยกลืนกินทั้งลูกแล้วคายเมล็ดไว้ เช่นเดียวกับนกอีกหลายชนิดในกลุ่มนี้ พฤติกรรมดังกล่าวน่าสนใจไม่น้อย จึงได้เสนอเรื่องราวเพื่อแลกเปลี่ยนกัน ซึ่งมีรายงานการวิจัยโดย ซึ่งศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมของนกกาเหว่า Asian Koel (Eudynamys scolopacea) โดย Richard Corlett (1995)

การจัดการ..ความต้องการ ...โดยทั่วไปนกในกลุ่มที่กินผลไม้เป็นอาหาร มีความต้องการโปรตีนน้อยกว่า เมื่อเทียบกับกลุ่มอื่น เช่นนกที่กินแมลงเป็นอาหาร นกดังกล่าวจึงมีอัตราเร็วมากในการรับอาหาร (ผลไม้) เข้าสู่ร่างกาย และให้มีระยะเวลาน้อยที่อาหารจะอยุ่ในระบบทางเดินอาหาร (gut retention time) ขณะเดียวกันก็จะลดการสูญเสียไนโตรเจนผ่านทางการถ่ายมูลทีมีทั้งของแข็งและเหลว (โดยทั่วไปมูลนกก็จะมี nitrogen waste สูง เช่นกรดยูริค ที่เราเห็นส่วนขาว ๆ บนมูลของนก) นกบางชนิดในกลุ่มที่กินผลไม้ ก็จะกินโปรตีนเสริมจากแมลงเป็นครั้งคราว หรือโปรตีนจากเมล็ดในผลไม้ที่รับเข้าสู่ร่างกาย

กลืน หรือ คาย ?? นกกาเหว่าสามารถกลืนผลที่มีขนาดใหญ่ของพวกพืชตระกูลปาล์ม เช่นหมากสุก ขนาดเล็ก (10 มิลลิเมตร)ได้ทั้งลูก แต่ก็จะคายเมล็ดมากกว่าที่จะถ่ายออกมา โดยในการขย้อน คายเมล็ดนั้นสังเกตได้ว่าไม่มีส่วนเปลือกบาง ๆ ที่มีสีของผลหมากสุก. สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงการปรับตัวของนกในกลุ่มที่กินผลไม้เป็นอาหาร เข้าใจว่าเป็นวิธีการที่คำนึงถึงน้ำหนักและปริมาณ ที่จะเพิ่มขึ้นหากให้เมล็ดเหล่านั้นผ่านเข้าไปในระบบทางเดินอาหาร นอกจากนี้ยังมีข้อสังเกตคือ ถ้าเป็นนกชนิดอื่นก็จะจิกกินผลในส่วนที่มีเนื้อนุ่มและไม่สนใจส่วนเมล็ด แต่ถ้าเป็นผลไม้ที่มีปริมาณเมล็ดมาก และเมล็ดมีขนาดเล็กลูกตะขบ ลูกหว้า และลูกไทร กาเหว่าก็จะกลืนผลทั้งหมดและเมล็ดเหล่านั้นจะออกมาพร้อมกับการถ่ายมูล

ทำไมจึงคาย?? นกกาเหว่ากลืนผลไม้ทั้งผลและคายออกส่วนของผลที่ไม่สามารถย่อยได้เช่นเมล็ด พฤติกรรมเหล่านี้เป็นสิ่งที่น่าคิดว่าการกลืนสิ่งที่ย่อยไม่ได้ หรือย่อยยากจะเป็นการเพิ่มภาระของระบบทางเดินอาหาร ข้อคิดในประเด็นของการใช้พลังงานให้เหมาะสม?? โดยทั่วไปนกจะต้องใช้พลังงานสูงในการบินมากพออยู่แล้ว จึงจะต้องปรับตัวเพิ่อไม่ให้เป็นการสูญเสียพลังงานโดยใช่เหตุที่จะมาใช้ในการจัดการอาหารส่วนที่ไม่ย่อยในทางเดินอาหาร ดังนี้นการเลือกวิธีให้เหมาะสมตั้งแต่เริ่มต้น ดูจะเป็นการปรับตัวที่แยบยล ชาญฉลาดของนกในกลุ่มนี้ ซึ่งทำได้โดยการแยกส่วนที่ย่อยไม่ได้ออกไปก่อน โดยการคายเมล็ด (ในกรณีที่กินลูกหมากสุก) ส่วนที่เป็นเปลือกบาง ๆ (pulp) ที่มีคุณค่าทางอาหารก็จะถูกนำเข้าสู่ทางเดินอาหารตามลำดับ เพื่อการย่อยและดูดซึม นอกจากนี้วิธีการดังกล่าวเป็นการลดเวลาที่อาหารจะต้องอยู่ในทางเดินอาหารและการดูดซึมในระบบก็ทำได้เร็วขี้นเพื่อนำไปใช้ให้เกิดเป็นพลังงานต่อไป

ผลตะขบจำนวน 11 ผล ที่คายออกมาจากนกกาเหว่า ประจักษ์พยานจากการใส่ห่วงขานกเมื่อ 19-12-2553 เป็นสิ่งที่น่าสนใจทีเดียว อาจจะไม่ใช่การคายผลในลักษณะการกินที่ปกติ แต่ทำให้เราทราบว่าผลของตะขบที่นกกาเหว่ากลืนลงไปนั้นไปจัดเก็บไว้ที่ไหน ?? เป็นสิ่งที่จะนำเสนอในครั้งต่อไปเพื่อตอบคำถามชวนคิดหลายคำถามจากท่านผู้มีอุปการะคุณรวมถึง กะชีโว่ น้องบอย และหนูิอิ่มอุ่น ค่ะ