From practical to theory: จากการปฏิบัติไปสู่ทฤษฏี

บล็อกที่ผ่านมาได้เริ่มต้นด้วยการสร้างความตระหนักในความปลอดภัยในการใช้สารเคมี (How risk is your life ??) หลังจากเรามีกิจกรรม Social Activity I จากรูปจะเห็นได้ว่าทุกคนได้รู้จักกันมากขึ้นผ่านการทำกิจกรรมร่วมกัน นอกจากนั้นมีกิจกรรมเพิ่มเติมที่ส่งเสริมที่นำไปสู่การเตรียมความพร้อมเพื่อรู้จักหาแหล่งเรียนรู้ มีแนวทาง วิธีการในการรู้จักสารเคมีได้มากขึ้นได้แก่ การสืบค้น MSDS, การเรียนรู้จาก catalogue สารเคมี, การใช้เครื่องชั่งที่ถูกต้อง, และขั้นการเตรียมสารเคมี fixative (ฺBuffered Neutral Formalin หรือเรียกง่ายๆว่า BNF, การนำสารเคมีที่เตรียมได้ไปใช้งาน

• การมอบหมายให้สืบค้น MSDS (Material Safety Data Sheet) ในสารเคมีที่แต่ละคนสนใจ โดยกำหนดบทบาทสมมติว่า ถ้าจะเป็น ตัวแทนจำหน่ายสารเคมีแต่ละชนิดจะมีข้อมูลในการแนะนำรายละเอียดเกียวกับสารเคมีชนิดนั้นกับลูกค้าอย่างไร?
• การฝึกเปิดคะตาล็อก catalogue สารเคมีของแต่ละบริษัทจำหน่ายสารเคมีเช่น Merck, Sigma เพื่อรู้จักรายละเอียดของสารเคมี เพื่อการสั่งชื้อ และเรียนรู้รายละเอียดเพิ่มเติมของสารเคมีแต่ละชนิด โดยให้ โจทย์ คำถามชวนคิดว่า ต้องการให้ศิษย์สามารถเตรียมน้ำยาคงสภาพ ( fixative)ชนิด BNF (Buffered Neutral Formalin)ซึ่งจะมีองค์ประกอบของสารเคมี 4 ชนิด และสารเคมีที่ระบุไว้ในสูตรมีชื่อที่ต่างกัน กับฉลากที่ปรากฏบนบรรจุภัณฑ์ของสารเคมีนั้นๆ ต้องการจะยืนยันว่าสารดังกล่าวเป็นสารชนิดเดียวกันหรือไม่??
• การให้ความสำคัญกับเครื่องชั่งที่ใช้ร่วมกันในห้องปฏิบัติการ เริ่มตั้งแต่เชิญชวนให้ใช้ทักษะการสังเกตตั้งแต่ ชื่อของเครื่อชั่ง ข้อมูลที่ควรรู้ก่อนที่จะใช้เครื่องชั่งทั้งสองและ สี่ตำแหน่ง เช่น ชั่งได้สูงที่สุดและต่ำที่สุดที่น้ำหนักเท่าไหร่ การตรวจสอบว่าเครื่องชั่งได้ดุลย์หรือไม่ในตำแหน่งที่วาง ข้อควรระวังและแนวปฏิบัติในการใช้บันทึกข้อมูลผู้ใช้งาน (log book) การทำความสะอาดหลังใช้งาน
• ขั้นตอนการปฏิบัติเพื่อเตรียมสารให้ได้สูตรน้ำยาคงสภาพBNF เป็นขั้นสุดท้ายการนำทฤษฏีเข้าไปสู่การปฏิบัติ วันนี้ได้ลองให้ศิษย์ทบทวนเป็นขั้นตอนว่าจะทำอย่างไร ....ก็พบว่ายังมีบางส่วนที่ถึงแม้ศิษย์จะมีความตระหนัก (จากข้อมูล) รู้ว่า Formaldehyde (เรียกทั่วไปว่าฟอร์มาลิน) เป็นสารอันตราย สารก่อมะเร็ง มีความเสี่ยงสูงในการใช้สารชนิดนี้ แต่วิธีคิดที่จะเตรียม ก็ยังคิดที่จะเทฟอร์มาลินรวมไปกับส่วนผสมของสารชนิดอื่นในขั้นสุดท้ายก่อนที่จะเทใส่ขวดจัดเก็บ BNF แต่เมื่อชี้ให้เห็นว่า วิธีปฏิบัติให้ลดความเสี่ยงอันตรายควรทำอย่างไร?? ศิษย์ส่วนใหญ่ก็ถึงบางอ้อว่า.. นี่หละน๊า ไม่ได้เฉลียวใจคิด!! เพราะเราสามารถเทสารฟอร์มาลินรวมไปในขวดจัดเก็บสารBNF ได้เลย เพราะเพียงแต่เป็นองค์ประกอบสุดท้ายของสาร BNF ไม่ต้องสูดดม กลิ่นอันไม่พึงประสงค์และได้รับผลพิษของสารฟอร์มาลิน ต่อร่างกาย หลังจากที่เราไปเทสารฟอร์มาลินในตู้ควัน การเรียนรู้ร่วมกันในวันนี้จึงได้ข้อคิดว่า หากได้รับการฝึกปฏิบัติ (practical )บ่อยขึ้นมีทักษะมากขึ้น ก็จะสรุปเป็นทฤษฏีได้ (from practical to theory) ดังเช่นความตระหนักเรื่องความเสี่ยงความปลอดภัยจากสารเคมีก็เกิดขึ้นและติดตัวไป ไม่ใช่เป็นเพียงความจำในทางทฤษฏี
• หลังจากนั้นมอบหมายให้ไปเก็บตัวอย่างจากแหล่งเรียนรู้ “ท่าเทียบเรือประมงปัตตานี”เพื่อนำตัวอย่างที่น่าสนใจจากที่นั่นมาคงสภาพด้วย BNF ที่ได้เตรียมไว้ ขณะแนะนำ มีเรื่องตลกประจำวันแทรกเข้ามา โดยมีข้อสงสัยจากศิษย์ว่า จะไปขอขวดใส่ปลาดองใสแล้วจะบอกเขาว่าเรียกว่าขวดอะไร?? บังเอิญกำลังพูดถึง outputของงานวันนี้พอดี ศิษย์ก็เลยเข้าใจว่า ขวดนี้เรียกว่า output เป็นอะไรที่เรียกเสียงหัวเราะกันทั้งสอง...น่ารักดีและได้แก้ไขความเข้าใจให้ถูกต้อง ถ้าศิษย์ไม่รู้แล้วถามก็จะมีช่องทางแห่งแสงสว่างเข้ามาในชีวิต แต่ถ้าไม่ถามเก็บไว้ ก็จะมีแต่ความมืดมิด ที่ครูมิอาจเข้าถึงนะค่ะ..... ฉะนั้นขอให้บอกถ้าต้องการแสงสว่าง ก็จะชี้แนะได้ค่ะ แล้วจะนำเสนอการไปเยี่ยมแหล่งเรียนรู้ส่วนนี้ในบล็อกถัดไปนะคะ
• What have you learnt…. think and share please!!! การเรียนในหัวข้อนี้ศิษย์ผู้น่ารักทั้งหลาย ขณะเรียนดูจะมีความสนใจ และร่วมกันฝึกปฏิบัติได้ดี พี่ๆ เคมี ที่มีความถนัดทางเคมีมากหน่อย (เพราะเรียนอยู่ในชั้นปีแก่กว่า!!!) ก็คอยช่วยแนะนำน้องๆชีวะผู้ออนเยาว์กว่า !!เป็นการแสดงออกถึงความเอื้ออาทร และกล้าแสดงออกในสิ่งที่ตัวเองถนัด กล้าที่จะมีบทบาทเป็นผู้ชี้แนะ เป็นสิ่งที่ครูประทับใจ หายเหนื่อยเลยหล่ะ หลังจากใช้เวลาทีเจอกันถึง 4 ชั่วโมงเศษในการทำแล็บวันนี้ ลองเขียนสะท้อนการเรียนรู้ เพื่อแลกเปลี่ยนกันค่ะ