Bird & Boat : นกซี่งอ.. บนเรือกอและ

Bird & boat ...นกซี่งอ.. บนเรือกอและ

สีสันแห่งสายน้ำ นาวา และกาลเวลา

ศิลปะการครองชีพของชีวิตลูกทะเลที่นี่ เป็นวิถีชีวิตที่ผูกพันกับลมบก ลมทะเล ออกเรือหา ปู ปลา สัตว์น้ำ ดูเหมือนจะเรียบง่ายหากแต่แฝงไปด้วยศิลปะที่งดงาม ผสานเอาความรักในธรรมชาติ จินตนาการ และความเชื่อเข้ากันไว้อย่างลงตัว ภาพเขียนลายเส้นที่บ่งบอกถึงการเอาใจส่งผ่านพู่กันไปตามลวดลาย ทั้งลายกนก ลายดอกบัวคว่ำ ลายบัวหงาย ลายน้ำไหล แต้มเติมสีสันสะดุดตาสรรค์สร้างความวิจิตร ลงบนเนื้อไม้ที่ประกอบขึ้นเป็นเรือกอและ (Kolek)/(เรืือท้ายตัด) ผลงานชั้นเยี่ยมปราฏบนเรือเพื่อประกอบอาชีพประมง เพิ่มความรื่นรมย์และเสริมกำลังใจ ยามเรือลำน้อยล่องลอยไปบนฝืนน้ำ หรือโลดแล่นทะยานไปเมื่อฝ่าคลื่นลม ศิลปะชั้นครูที่แฝงไว้ในวิถีชาวประมงขนาดเล็กที่นี่ จึงเป็นการครองชีพที่เริ่มต้นด้วยใจที่ละเมียดละไม ช่างบรรจงเลือก ตั้งชื่อ ตบแต่งเรือคู่ชีพ ฝากชีวิตไว้กับทะเล

ศิลปะการเอาชีวิตรอดขณะออกเรือหาปลา ฝ่าฝันสภาพอากาศที่แปรปรวน คืบก็ทะเล ศอกก็ทะเล ดูจะเป็นอีกศาสตร์ที่ไม่มีการสอนในระบบการศึกษาใดๆ นอกจากเรียนรู้จากประสบการณ์ที่เอาชีวิตเป็นเดิมพัน ถ่ายทอดจากพ่อสู่ลูก รุ่นแล้วรุ่นเล่า การเรียนรู้จากผู้ที่ใช้ชีวิตโชกโชนทางทะเลก็มีให้เห็น ดั่งเช่นนิยายคลาสสิก The old man and the sea ของ เออร์เนสต์ เฮมิงเวย์ (Ernest Hemingway) นักเขียนรางวัลโนเบล และรางวัลพูลิสเซอร์ ที่ใช้ฉากชีวิตลูกทะเล ถ่ายทอดให้เห็นถึงความสัมพันธ์ตาเฒ่า ผู้คร่ำทะเลและเด็กหนุ่มผู้ใฝ่คว้าฝันและแรงบันดาลใจ ทำให้นึกถึง “our lost is our gain”จากพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จเจ้าอยู่หัว.."ในหลวง"ของปวงชนชาวไทย....

ผ้าแพรสีนำมาผูกหัวเรือ พวงมาลัย ดอกไม้ และศิลปะที่เห็นบนเรือ เห็นแล้วก็แปลกใจว่าผ้าแพรสีดังกล่าวไม่น่าจะเป็นวิถีของที่นี่ แต่โดยรวมแล้วเป็นสิ่งที่บ่งบอกความศรัทธา ความเชื่อต่าง ๆ ที่ถูกถ่ายทอดกันมาพร้อมกับประสบการณ์ชีวิต เป็นสิ่งที่มีคุณค่าทางจิตใจ ช่วยให้มีพลังต่อสู้กับภยันอันตรายทั้งหลาย หรือมีอิทธิฤทธิ์ในยามคับขัน ความเชื่อดังกล่าวได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมที่ผสมผสานจากหลายชาติพันธุ์ ทั้งชวา มาเลย์ จีน และ ไทย ในพื้นที่แห่งนี้ เป็นการหล่อหลอมความหลากหลาย ที่พบได้บนเรือกอและของชาวประมงในปัตตานี บริเวณอ่าวแหลมโพธิ์ และ อ่าวตะโล๊ะกาโปร์ วันนั้นเข้าไปยังพื้นที่ได้มีโอกาสเดินสำรวจและชื่นชมในศิลปะที่ผสมผสานในวิถีชีวิตของผู้คนที่ร่ำรวยด้วยสุนทรีย์ขณะครองชีพ

ร่องรอยการได้รับอิทธิพลจากอารยธรรมแถบเอเชียใต้ (ชมพูทวีป) ที่มีผู้คนนับถือทั้งฮินดู พุทธ อิสลามและอื่นๆ เดินทางสัญจรติดต่อค้าขายทางเรือ ทำให้เมืองต่าง ๆ ในเส้นทางการเดินเรือจากเอเชียใต้ ข้ามไปยังจีน ผ่านช่องแคบมะละกา (Malacca strait) ทำให้เห็นถึงความเชื่อต่างๆถ่ายทอดผ่านกันมา หากใครได้ไปที่เมืองมะละกา เมืองท่าใหญ่ฝั่งตะวันตกของคาบสมุทร คงยืนยันได้จากที่มีวิถีของชุมชนเชื้อชาติต่าง ๆ ให้เรียนรู้ เป็นที่น่าสนใจยิ่งนักสำหรับใครๆ ที่ชอบด้านศิลป วัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อ เหล่านี้รวมถึง สัตว์กึ่งเทพต่าง ๆ รวมทั้งที่เกี่ยวกับนก เช่น นกการุดา หมายถึงครุฑ ซึ่งเป็นพญานก ช่วยปกป้องจากความไม่ดีงาม เป็นสํญลักษณ์ทางความเชื่อ ทั้งในไทย มาเลย์ และ ชวาจนถึงปัจจุบัน

ความเชื่อเกี่ยวกับสัตว์ในจินตนาการ นำมาช่วยเสริมทางใจ พบได้ในลายเขียนบนเรือกอและ เช่น พญานาค มังกร และ บูรงซีงอ (Burong Si-ngo) ซึ่งเป็นสัตว์ที่มีหัวเป็นนก ตัวเป็นสิงห์ จับกินปลาเป็นอาหาร โดยมีความเชื่อว่าขณะที่เรือกอและ โลดแล่นทะยานไปในท้องน้ำ ก็จะมีสิ่งเหล่านี้คอยพิทักษ์ดูแล โดยลวดลายต่าง ๆจะพบเห็นได้ที่ส่วนหัว ด้านข้าง หรือส่วนต่าง ๆ ของเรือกอและ ลองมองหาดูในภาพเรือกอที่นำเสนอไว้ ณ. ที่นี้

ศิลปะการครองชีพของลูกทะเล ศิลปะการเอาชีวิตรอดจากทะเล และความมั่นคงในฐานทรัพยากร เป็นองค์ประกอบสำคัญของความมั่นคงในชีวิตของลูกทะเลตามวิถีพอเพียง สายสัมพันธ์ เขา-นา-เล ของชาวใต้ มีสายน้ำ-วัฒนธรรมที่เชื่อมโยงกัน ในทางนิเวศบ่งบอกทั้งความหลากหลายของแหล่งอาศัย พืชพรรณ และสัตว์น้อยใหญ่ทีพึ่งพิงกัน วิถีการดูแลป่าต้นน้ำ รักษาพรุ-นา แหล่งรองรับน้ำ และปกป้องทะเล คงเป็นวิถีแห่งการอยู่รอด อยู่ร่วมและอยู่อย่างมีความหมายของทุกชีวิตนั่นเอง

ภาพเรือทั้งหมดที่ปรากฏเป็น ภาพถ่ายจากเรือกอและบริเวณอ่าวปัตตานี บริเวณ แหลมโพธิ์ และ ตะโล๊ะกาโปร์ เก็บรวบรวมไว้ขณะลงพื้นที่ทำกิจกรรมต่าง ๆรอบอ่าวปัตตานี

"สีสันแห่งสายน้ำ นาวา และ กาลเวลา"

ขอขอบคุณ..... เรือ เจ้าของเรือ และศิลปินที่บรรจงวาดแต้มสี ลวดลายบนเรือ

ขอบคุณ.....แม่ย่านางเรือ เพื่อน ๆ และตัวฉัน ที่โชคดี ได้มีโอกาสชื่นชมร่วมกัน

ความดี ความงาม และความจริง ของมรดกทางวัฒนธรรมที่ล้ำค่า

สีสันแห่งสายน้ำ ซึ่งควรรักษาไว้ให้คงอยู่ตลอดไป