Active Learning: สะท้อนการจัดการเรียนรู้ปฏิบัติการสัตววิทยา

Active Learning: สะท้อนการจัดการเรียนรู้ปฏิบัติการสัตววิทยา

ไฟลัมคอร์ดาต้า: โปรโตคอร์เดท (Protochordate)

การจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning ที่สอดคล้องกับการพัฒนาผู้เรียนในหลายๆทักษะชีวิต เหมาะสมกับการดำรงชีวิตที่ปรับเปลี่ยนไปมากใน ศตวรรษที่ ๒๑ ที่จะมาถึง

เป้าประสงค์ที่นำการเรียนรู้แบบ Active Learning มาปรับใช้ ก็เพื่อให้ความสำคัญกับการฝึกกระบวนเรียนรู้ (Learning Processes) มากกว่าการเน้นเนื้อหา โดยใช้เนื้อหาเป็นเพียงแบบฝึกหัดการฝึกทักษะ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียนในระยาวโดยปรับใช้ทักษะกระบวนการเรียนกับเนื้อหาในบริบทอื่นๆต่อไปได้ อย่างไรก็ตามเมื่อสิ้นสุดการเรียนรู้ การประเมินผลที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง และชี้ให้เห็นช่องว่างของการปรับปรุงตนเองให้ดีขึ้น ผู้เรียนสะท้อนการเรียนรู้ว่า เป็นประโยชน์ โดยในครั้งนี้ เป็นบทปฏิบัติการแรกสำหรับไฟลัมคอร์ดาต้า

การฝึกปฏิบัติการสัตววิทยามีบริบทในการจัดการอย่างไร ?? ก่อนหน้าที่จะนำการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning มาปรับใช้ สำหรับวิชานี้ผู้เรียนมีเวลาเรียนปฏิบัติการ ๓ ชั่วโมง ๑ หน่วยกิต

๑ แนวปฏิบัติก่อนหน้านี้ ...ใช้เวลาประมาณ ๔๕ -๖๐ นาที แนะนำสั้นๆเนื้อหา วิธีการและข้อแนะนำที่เกี่ยวข้องในแต่ละบทปฏิบัติการซึ่งแบ่งเป็นไฟลัมต่างๆ ช่วงแรกเป็นกลุ่มสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง และทุกครั้งเมื่อสิ้นสุดปฏิบัติการแต่ละบท ผู้เรียนก็จะทำรายงานส่ง ในแต่ละบท โดยทำรายงานกันเป็นกลุ่มย่อย

๒ แนวปฏิบัติใหม่...ใช้เวลาเพิ่มขึ้น ๑ ชั่วโมงสำหรับการแนะนำ ชี้แนะข้อควรระวังในการทำปฏิบัติการ ส่วนเวลาเรียนในชั้นเรียน ๓ ชั่วโมงนั้น ใช้เวลาทั้งหมดในกระบวนเรียนรู้ด้วยตนเอง และแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเพื่อน รวมถึงใช้เวลาครึ่งชั่วโมง/กลุ่มในการประเมินบทเรียนท้ายชั่วโมง ทุกคนเข้าร่วมการประเมินเป็นกลุ่มย่อย และไม่ต้องทำรายงานส่ง แต่ให้สรุปการเรียนรู้ และการแก้ไขปรับปรุงตนเองหลังจากที่ถูกประเมินแล้ว ด้วยการเขียนสรุปการเรียนรู้ในรูปของ blog บันทึกไว้ในเว็บไซต์บุรงตานี ซึ่งเป็นพื้นที่สาธารณะ เพื่อให้ทุกคนที่สนใจร่วมแบ่งปันและสืบค้น/เรียนรู้เพิ่มเติมได้ โดยครูและเพื่อนๆเข้าไปแสดงความคิดเห็นได้

ขั้นเตรียมผู้เรียน (Before Action Review)

๑ การเรียนรู้ เพื่อพัฒนานั้น เริ่มลงมือทำที่ตนเอง ครูชวนคิด นำคุยเรื่องความสำคัญของกระบวนการเรียนรู้นั้นสำคัญ และให้ฝึกทำ "เหตุ" ณ ปัจจุบันให้ดีที่สุดแล้ว "ผล" ที่ตามมา เป็นอย่างไร ก็ยอมรับและนำไปปรับปรุง

๒ เน้นการเรียนรู้ที่เริ่มจากตนเอง ทบทวน เตรียมพร้อมก่อนเรียน โดยเริ่มจากภายในที่เป็นความต้องการเรียนรู้จากตนเองก่อน โดยมีครู เป็นผู้ชี้แนะ และ ร่วมแลกเปลี่ยนกับ เพื่อน และครู ในวงกว้างขึ้น ไม่ส่งเสริมการแข่งขัน

๓ เน้นการแบ่งปัน ขณะเรียนรู้ โดยแต่ละคนฝึกทักษะส่วนบุคคลมาก่อนเรียน และมาร่วมแบ่งปันในชั้นเรียนด้วย "กระบวนการกลุ่ม" เพิ่มเติม

๔. ครูและผู้เรียน ฝึก "ทักษะการตั้งคำถามที่มีคุณภาพ" คิดใคร่ครวญและทบทวนก่อนที่จะขอการชี้แนะ แนวทางในการหาคำตอบร่วมกันกับครู

๕ ฝึกทักษะการใช้เครื่องมือเช่นกล้องจุลทรรศน์ ให้ถูกต้อง เหมาะสม และการทำความเข้าใจกับสไลด์ที่เกี่ยวข้องก่อนใช้

๖ ฝึกการมีสติ ที่จะควบคุมตนเองขณะที่ เรียนรู้ และประเมินผล

๗ ฝึกการเรียนรู้ จะเกิดขึ้นไปพร้อมกับการประเมินย่อยๆ และเมื่อสิ้นสุดการเรียนรู้ด้วยตนเองและการช่วยเหลือด้วยกระบวนการกลุ่มแล้ว พร้อมที่จะได้รับการประเมินผลในขั้นสุดท้ายของการประเมินผลสัมฤทธิ์ในการเรียนรู้วันนี้

๘ ฝึกการประเมินตนเอง และประเมินกลุ่ม เมื่อสิ้นสุดการประเมินจากครู เพื่อให้เห็นว่า การประเมินผลการเรียนรู้นั้น เป็นการประเมินเพื่อปรับปรุงให้ดีขึ้น หากมีความไม่ถูกต้องเกิดขึ้น และเห็นได้ด้วยตนเองว่า การเรียนรู้เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่เฉพาะในห้องเรียน

AAR After Action Review สรุปแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เพื่อความเข้าใจในระยะยาว

๙ ฝึกการใช้ทักษะ ICT เพื่อสรุปการเรียนรู้ในแต่ละกลุ่ม เพื่อเพิ่มพลังแห่งการแบ่งปันมากขึ้น ในพื้นที่สาธารณะ ด้วยการเขียน blog ในเว็บไซต์ Burongtani ซึ่งทุกคนได้ผ่านการฝึกอบรมการใช้เว็บไซต์มาช่วงแรกของการเรียน

๑๐ ฝึกทักษะการแสดงความคิดเห็น วิพากษ์ กระบวนการเรียนรู้ในครั้งนี้ เพื่อการปรับปรุงทั้งผู้เรียน และ ผู้สอน โดยเฉพาะปฏิบัติการในห้วข้อนี้เป็นครั้งแรกที่จัดการเรียนรู้แบบ Active Learning นำมาใช้ในหัวข้อสุดท้าย "ไฟลัมคอร์ดาต้า"

ผลการเรียนรู้เป็นอย่างไร?? ในฐานะผู้สอน เห็นการเปลี่ยนแปลงในกระบวนการเรียนรู้ในทางที่ดีขึ้น ผู้เรียนนำเทคโนโลยีสมาร์ทโฟน หรือแท๊บแลทมาใช้บันทึกภาพนำมาสอบถาม ทบทวนกันในกลุ่ม ซึ่งเป็นสิ่งที่ดีนำเครื่องมือมาใช้ให้เป็นประโยชน์มากขึ้น ส่วนผลการฝึกทักษะด้านต่างๆเป็นอย่างไรดูจากคลิปที่แต่ละกลุ่มแต่ละคนช่วยกันแสดงความคิดเห็นเมื่อสิ้นสุดการประเมินเนื้อหาและชี้แนะข้อผิดพลาด ทั้งนี้โดยไม่ได้เตรียมตัวมาก่อน พูดจากสิ่งที่เกิดขึ้น

หากสังเกตจะพบว่าในการสะท้อนคิดต่อบทเรียนครั้งนี้ มี Keyword หลายๆคำที่ผู้เรียนแต่ละคนสะท้อนการเรียนรู้ออกมา สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ที่วางไว้

อย่างไรก็ตามถึงแม้ว่า ก่อนการถูกประเมินท้ายชั่วโมง ผู้เรียนจะรู้สึกตื่นเต้น แต่ก็จบลงด้วยรอยยิ้ม ที่เรียนรู้เรื่องในหัวข้อนี้ หรือความรู้สึกอยากจะแก้ไข เหนือสิ่งอื่นใดผู้เรียนได้ใช้ทักษะในการเรียนรู้อย่างเต็มที่.. หรือใครว่าไม่จริง:-)) ร่วมแสดงความเห็นด้วยจ๊า

การสะท้อนคิดจากแต่ละกลุ่ม ก็ทำได้ดี น่าชื่นชม อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่

กลุ่มชีววิทยา โดยสุนิตา http://burongtani.oas.psu.ac.th/blog/2326

กลุ่มชีววิทยา โดยเมริกา http://burongtani.oas.psu.ac.th/blog/2325

กลุ่มเคมี โดยโรสนานี http://burongtani.oas.psu.ac.th/blog/2324

(ต้องขออภัย กลุ่มวันอังคารเช้าด้วยค่ะ ที่ไม่ได้บันทึกคลิปวีดีโอแยกรายกลุ่ม จึงมีตัวแทนของกลุ่มย่อยแสดงความเห็นค่ะ แล็บต่อไปค่อยแก้ตัวใหม่นะจ๊ะ)

กลุ่มวิชาเอกเคมี โทชีววิทยา กลุ่ม ๑ (ตอน ๑)

กลุ่มวิชาเอกเคมี โทชีววิทยา กลุ่ม ๑ (ตอน ๒)

กลุ่มวิชาเอกเคมี โทชีววิทยา กลุ่ม ๒

กลุ่มวิชาเอกเคมี โทชีววิทยา กลุ่ม ๓

กลุ่มวิชาเอกชีววิทยา กลุ่ม ๑

กลุ่มวิชาเอกเคมีชีวะ กลุ่ม ๑

กลุ่ม่วิชาเอกเคมีชีวะ กลุ่ม ๒

ตัวแทนกลุ่มวิชาเอก ชีววิทยา กลุ่ม ๑ , ๒ และ ๓