ผ้าทอกะเหรี่ยง จัดเป็นงานช่างฝีมือประเภทผ้าและผลิตภัณฑ์จากผ้า ที่นิยมทำกันมานานแล้วในชุมชนชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยงแทบทุกบ้านถือเป็นศิลปะพื้นบ้านชนิดหนึ่ง โดยจะทอด้วยเครื่องทอผ้าแบบกี่เอวจะมีลักษณะ พิเศษสามารถเคลื่อนย้ายไปทอในที่ต่าง ๆ ได้อย่างง่ายดาย

กระบวนการผลิต

(๑)การขึ้นเครื่องทอ เป็นการนำเส้นด้ายมาเรียงกันอย่างมีระเบียบตามแนวนอนขนานไปกับไม้ขึ้น เรียงลำดับไว้ ดังนี้ การเรียงด้ายจะใช้จำนวนคู่ เช่น ๒ เส้น หรือ ๔ เส้น

(๒)การเรียงด้าย

มีขั้นตอนดังนี้

- คล้องด้ายที่หลักที่

๑ และสาวด้ายทั้งหมดผ่านหลักที่ ๒, ๓, ๔

และ * นำไปคล้องหลัก ที่ ๖ และสาวกลับมาคล้องหลักที่ ๑

- ดึงด้ายทั้งหมดให้ตึงเสมอกันและนำมาพันรอบหลักที่

๒ ตามแนวเข็มนาฬิกา

- ดึงด้ายทั้งหมดให้ตึงเสมอกันมาทางด้านหน้าหลักที่

๓ ซึ่งเป็นจุดแยกได้โดยใช้ด้ายอีก กลุ่มหนึ่ง

ซึ่งเป็นด้ายตะกอสอดเข้าไประหว่างด้ายที่แยกเป็น ๒ ส่วนเท่า ๆ กัน

ด้ายส่วนที่ไม่ได้คล้องกับตะกอ แยกผ่านด้านหลังหลักที่ ๔ และส่วนที่คล้อง

ตะกอดึงผ่านด้านหน้าหลักที่ ๔

- รวบด้ายทั้งสองส่วนเข้าด้วยกัน

ดึงให้ตึงสาวพันอ้อมหลักที่ ๕ ตามแนวเข็มนาฬิกา

- ดึง

ด้ายทั้งหมดให้ตึงพันอ้อมหลักที่ ๖ และสาวให้ตึง ดึงกลับมาเริ่มต้นที่หลักที่ ๑

ใหม่ หากต้องการสลับสีก็เปลี่ยนด้ายกลุ่มใหม่เป็นสีที่ต้องการ

โดยเริ่มตั้งแต่หลักที่หนึ่งเช่นกัน ทำหมุนเวียนไป เช่นนี้เรื่อย ๆ

จนด้ายที่เรียงมีความสูงเท่ากับความกว้างของผ้าทีต้องการใช้

(๓) การกรอด้ายขวาง

ด้ายขวาง คือ ด้ายที่สอดเข้าไประหว่างด้ายยืนปกติแล้ว การทอผ้าของคนพื้นราบจะ

กรอใส่หลอดด้าย และติดกระสวย นำสอดผ่านเข้าไประหว่างด้ายยืน

แต่การทอของกะเหรี่ยงไม่มีกระสวย จึง ต้องใช้ด้ายพันไม้ขนาดยาวประมาณ ๑ ฟุต

เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๑ เซนติเมตร โดยมือซ้ายจับปลายไม้

ด้านหนึ่งวางทาบกับหน้าขาขวา ใช้มือขวาปั่นฝ้ายเข้าหาตัวโดยให้ด้ายผ่านเข้ามาระหว่างนิ้วชี้กับนิ้วกลาง

ของ มือซ้าย ทำเช่นนี้จนด้ายในไม้มีมากพอควรแล้ว จึงกรอใส่ไม้อันใหม่ ๙

(๔)การทอผ้าของกะเหรี่ยง

มี 2 ชนิด การทอธรรมดาหรือทอลายขัด

คือการสอดด้ายขวางเข้าไประหว่างด้ายยืน ซึ่งแยกสลับกันขึ้น ๑ ลง ๑ หรือขึ้น ๒ ลง ๒

ตามจำนวนเส้นด้ายที่เรียงเมื่อขึ้นเครื่องทอ ผ้าที่ได้เนื้อผ้าจะเรียบ สม่ำเสมอ

และเป็นสีเดียวกันตลอดผืน ใช้สำหรับเย็บชุดเด็กหญิงกะเหรี่ยง

และเย็บกางเกงผู้ชายเท่านั้น โดยปกติด้ายยืน และด้ายขวางที่ใช้ในการทอ