SAMANYA LAKSHANA-
1. Start with small joints,
2. Uric acid rise,
3. Itching & burning sensation of skin,
4. Superficial pricking pain,
5. Deformation in the part,
6. Dark or copper colour of skin.
NIDANA-
- Amla- lavana- katu- kshar- snigdha- ushna pradartha sevana
- Kilnan- suskha jalajeeva & anupa mamsa sevana
- Pinyak- muli- kulatha- udad- saka- ikshu sevana
- Dadhi- sauvir- sukta- takra- sura- asav ati sevana
- Kasaya-katu tikta- alpa- & ruksha ahara ati sevana
- Purnata bhojana na karna
- Krodha- divasvapna- ratri jagaran
- Jala kriya- langana- ati paidal chalana
- Ati maituna
- Abhighata
- Sukumar- sthula- sukhi vyakti
- Misthan bhogi
- Achakramansila
PURVARUPA-
- Svedadhikya or asveda
- Hyperpigmantation of skin
- Sparsh gyan abhav
- Feeling of excessive pain on injury
- Sandhisouthilya- alasya- sadan
- Pidikoudbhava
- Pricking & cutting type of pain,hyperesthesia & itching in all the joints & lower extremities
- Recurrent joint pain
- Mandalotpatti(blisters)
PRASARAN VIDHI
- Mostly legs & hand origin(fingers, gulf,manibandha) then spred all over body
TYPES
TYPES(2)-
1. UTTAN VATA RAKTA-(SUPERFICIAL GOUT)
- Tvak, mamsa gata
- Itching & burning sensation on skin
- Superficial pricking type pain
- Deformation in the organ/body
- Dark or copper colour of skin
2. GAMBHIRA VATA RAKTA-
- Sandhi Gata
- Stiff & hard oedema
- Severe pain in internal part of oedema
- Burning, pricking, tingling sensation & boils in the joints
- Dark or copper colour of skin
DOSANUSAR TYPES(8)
1. Vataja vatarakta-
- Fuulness of vein
- Various types of pain & oedema, stiffness in joints with dark colour skin
- Intermitted changes in oedema over joints
- Spasm in the arteries, fingers & joints
- Contractures in the body
- Tendancy to avoid cold substrance
2. Pittaja vatarakta-
- Burning & cutting pain in the effected body parts
- Murcha- Sveda- Trishna- Mada
- Suppuration
- Shosh(emaciation)
3. Kaphaja vatarakta
- Feeling of being coverd with wet cloth
- Heaviness in the body
- Snigdhata
- Numbness
- Mild pain
4. Raktaja vatarakta
- Oedema with pricking type of pain
- No effect of use of snigdha & ruksha medication
- Itching & secrations
5. Vata pittaja vata rakta
6. Vata kaphaja vatarakta
7. Kapha pittaja vata rakta
8. Tridoshaja vata rakta
SAMPRAPTI
1)vata ka sukshma rupa + rakta ka drava guna-> sira marga sarva sarira bhramana-> sandhi me sthanik shrotavrodha-> dushita vata & rakta sthana sanchaya-> vatarakta roga
SAMPRAPTI GHATAKA
DOSA- vata kapha
DUSHYA- rakta,tvak, mamsa
ADHISTHAN- choti sandhiya mostly, tvak, mamsa
SHROTO DUSTI PRAKAR- sanga, vimargaman
AGNI- vishmagni
VYADHI SVABHAV- chirkari
SADHYATA-ASADHYATA-
SADHYA- ekdoshaja & nutan
YAPYA- dvidoshaja
ASADHYA- tridoshaja & upadrav yukta
- ajanu (spread uo to knee)
- Crecked & broken skin
- discharged gout
- upadrava yukta
UPADRAVA
- Anidra- aruchi- svasa- gangarine- sirograha
- Murcha- mada- jvar- moha- kampa- hikka- visarpa-paka
- Bhrama- daha- arbuda- sphota(blister)- marmagrah
PRICIPAL OF CHIKITSA
1. BAHIRPARIMARJANA CIKITSA-
a. Alepa
b. Abhyanga
c. Pariseka
d. Upnaha
2. ANTAHPARIMARJANA CIKITSA-
a. Virechana
b. Snehapana
c. Asthapana basti*****
3. RAKTAVISHRAVAN KARMA
a. Rakt vishravan se purva vatarakta me sneha pana & virechana karate h
b. Shring, jaloka, suchi, alabu, pracchana, siraveda
4. DOSANUSAR CIKITSA
A. VATAPRADHANA VATARAKTA
a. Sneha pana & abhyanga(ghrita,taila,vasa,majja)
b. Anuvasan basti(ghrita,taila,vasa,majja)
c. Ushna upanaha
B. PITTA & RAKTA PRADHAN VATARAKTA
a. Virechana
b. Ghritapana-dugdhapana
c. Pariseka
d. Anuvasana basti
e. Sheetal & dahasamak pralepa
C. KAPHA PRADHANA VATARAKTA
a. Mridu vaman
b. Snehan
c. Pariseka
d. Mridu langan
e. Koshna lepa
ADARSH CHIKITSA PATRA
1. Vata raktantak rasa-125mg + Praval panchamrit-250mg + Amrita satva-250mg (2 times with madhu)
2. Copcinyadi curna-2gm + Nimbadi curna-2gm ( 2 times with koshnajala)
3. Kesor gugglu / amrita gugglu -250mg (3 times with 20ml triphala kvatha)
4. Arogyavardhani vati-250mg (3 times with ushnodaka)
5. Sarivadhasava-20ml (2 times with 20ml water)
PATHYA-APATHYA
- Pranayam
- Mayurasana
- Bhdrasana
- Ardhamatasyasana
- Padmasana
- Mritika se mardan
- Ushna jala snana
Pathya(DO):
Ghrita, taila, vasa, tila, wheat, masa, Sali rice, sathi rice, kulatha, sura, parval, sahijana, baingan,lehsuna, anar, pakva aam, nimbu, ber, draksha, madhuk, goksura, dugdha, nariyal jala, gomutra, kanji, imli, anupa & jangam mamsa.
Jala krida, sanvahana, bhumi sayan, daha karma, brihmana karma, dhupa vata nasak karma.
Apathya(DON’T):
Chana, matar, kodo, arhar,dhanya, munga, jamun, supari, karela, patra saka,, kshariya pradartha,,tikshna, dushit jala.
Chinta, ratri jagaran, vega dharana, shram, ansan, stri sangam, hathi-ghoda savari, ek sthana rukna.
RASODHI/BHASMA/PISTI-(120-250MG WITH MADHU/USHNODAKA)
- Vatagajankush rasa-(vatsanabh,mundi,ras sindura
- Mahavata gajankush rasa-(abhrak,vatsanabh)
- Chintamani rasa-(svarn,abhrak,ghrita kumari)
- Vatachintamani rasa-(svarn,praval,mukta,kumari)
- Chaturmukha rasa-(svarn,kumari)
- Yogendra rasa-(svarn,mukta,kumari)
- Vatari rasa-(guggul,triphala)
- Sarvang sunder rasa-(abrak,gandhak,kapilu)
- Vatavidhvansan rasa-(erand,abhrak)
- Trelokyachintamani rasa-(hirak,svarn,kumari)
- Rasraj rasa-(svarn,parad,gandhak,kumari)
- Akangvir rasa-(kapilu)
- Navratnaraj mrigank rasa-(svarn,hirak,pusparag)
- Svarn bhasma
- Abhrak bhasma
CURNA-(3-6GM WITH MADHU/USHNODAKA)
- Ashvagandha curna
- Nagradhya curna-(sunthi,kapilu)
- Panchkol curna-(pippali,pippalimula,chavya)
- Narsingh curna-(bhallataka)
- Shaddharan curna-(chitrak,indrayava,patha)
KAVATH/ASAV/ARISHTA-(20-40ML WITH SAMABHAG WATER)
- Maharasnadi kvatha
- Rasnasaptak kvatha-(rasna,erand)
- Rasana dashmula kvatha-(rasna,brihatidvya,sonapatha)
- Masabaladi kvatha-(udad,bala)
- Rasanadi kvatha
- Gokshuradi kvatha-(gokshura,eranda)
GHRITA(20-30ML WITH USHNODAKA)
- Dashamuladi ghrita-(dashmula,ghrita,pushker mula,karcura,tulasi,trikatu)
- Ashvagandha ghrita
- Nakuladhya ghrita-(nevla mamsa,dasamula)
- Changaladhya ghrita-(aja mamsa,brihat panchmula)
- Hansadya ghrita-(hansamamsa,saindhav,eranda)
- Chitrakadhya ghrita-(chitrak,sunthi,rasna)
- Majja sneha-mamsa sneha,dasamula)
- Chatusneha –(triphala,kulatha,sahijana)
TAILA
(ABHYANTAR PRAYOGARTH TAILA(10-20ML WITH DUGDHA,USHNODAKA)
- Rason taila-(rason,tila)
- Mulakadhya taila-(muli svaras,tila taila,bala)
- Bala taila-(bala,dasamula,kulatha)
- Ashvagandha taila-(ashvagandha,kesar,mulethi,sariva)
(ABHYANTER & BAHYA PRAYONARTHA TAILA)
- Narayan Taila-(Bilva,Sayonak,Bala,Ashvagandha)
- Prasarni taila-(gandhaprasarni,chitrak,pippalimula)
- Nakul taila-(yastimadhu,jeerak,dasamula)
- Masa taila-(masa,atish,yava,gokshura)
- Mahamasa taila-(masa,dasamula,ajamamsa)
- Amritadhya taila-(guduchi,tila taila)
(BAHYA PRAYOGARTHA TAILA)
- Vishgarbha taila-9dhatur,kusta,vacha,marich)
- Mahavishgarbha taila-(dhatur,nirgundi,katutumbi)
GUGGALU PRAYOGA-(500 MG-1GM WITH MADHU/JALA)
- Yograj gugglu-(chitak,pippali,gugglu)
- Mahayograj gugglu-(trikatu,triphala,erand,gugglu)
- Kesor gugglu-(triphala,guduchi)
- Singhnada gugglu-(gugglu,tripahal,sarsapa taila)
- Panchmrit loha gugglu-(triphala,gugglu,gandhak)
- Amrita gugglu-(guduchi,triphala,punarnava)
- Satavari gugglu-(satavari, gugglu)
- Lakshadi gugglu-(laksha,gugglu)
ASHAV/ARISTA(10-20ML WITH JALA)
- Dasamularista-9dasamula,puskermula,chitrak)
- Balarista-(bala)
- Ashvagandharista-(ashvagandha,musali,rasna)
- Drakshasava-(draksha,dhataki,nirgundi0
RASAYAN YOGA-(10-15GM WITHDUGDHA/JALA)
- Chayvanprash-(dasamula,amlaki)
- Brahma rasayana-(amlaki,haritaki,dasamula)
- Shilajatu(500mg bid)
- Shivagutika-(haritaki)
KASTA AUSHADHI-
- Nirgundi, bala, gugglu, sunthi, lasuna, bhallataka, hingu, sahijana, rasana, dasamula, ashvagandha, eranda, masa, ghrita, vasa, majja, shilajatu, brahmi, jatamansi, vacha, pippali, konch, satavari, prasarni, devdaru, vidara, kapilu, vidarikand, vatsanabh, dhatura.