Arxiv Haqqinda Melumat

Arxiv iinin sas yalnz 1920-ci il dekabr aynn 6-da Azrbaycan nqilab Komitsinin sdri Nriman Nrimanov trfindn imzalanm vahid dvlt arxiv fondunun yaradlmas v Xalq Maarif Komissarl yannda mrkzi dvlt arxivinin tkili haqqnda dekretl qoyulmudur. Hmin dekret mvafiq olaraq Azrbaycan razisind kemid mvcud olmu v dekret verilrkn faliyytd olan idar, tkilat v mssislrin arxivlri Vahid dvlt arxiv fondunun trkibin daxil edilmli v kargzarlqdan qurtarm ilr is mrkzi dvlt arxivin verilmli idi. 1921-ci ilin yanvarndan Bakda faliyyt balayan Azrbaycan SSR Mrkzi Dvlt Arxivi Qafqazda ilk dvlt arxivi oldu.

Azrbaycanda sovet hakimiyytinin ilk illrind respublikann arxivilri ar hakimiyyti orqanlarnn Bak v Yelizavetpol quberniyalarndak idarlrin, Azrbaycan razisind faliyyt gstrmi xsusi firmalarn, ictimai tkilatlarn, habel 1918-1920-ci illrd yaranm ilk mstqil Azrbaycan Xalq Cmhuriyyti hkumtinin faliyytin aid sndlrin toplanlmas v qaydaya salnmas sahsind faliyyt gstrmilr.

DOWNLOAD 🔥 https://blltly.com/2y5Gjz 🔥

1922-ci ilin avqustunda Mrkzi Dvlt Arxivin rhbrlik bilavasit Azrbaycan SSR Mrkzi craiyy Komitsinin Ryast (MK) Heytin hval olunur ki, bu da arxiv orqanlarnn nfuzu v rolunun artmasna kmk edir. 20-ci illrd yerlrd d arxiv tkilatlar yaradlrd. 1925-ci il dekabrn 13-d Naxvan Muxtar Respublikasnda Mrkzi arxiv, 1928-ci ildn is Azrbaycann qzalarnda qza arxiv brolarnn yaradlmasna balanlr.

1930-cu ild arxivlrin faliyyt dairsi genilndirilir v onlarn ilrinin canlandrlmas n Azrbaycan SSR MK Ryast Heyti Respublika Mrkzi Arxiv darsinin yaradlmas haqqnda qrar qbul edir v onun sasnamsini tsdiq edir. Bu sasnamy gr Mrkzi Arxiv darsin yalnz sndlrin komplektldirilmsi, sistemldirilmsi v mhafizsi deyil, hminin siyasi, xalq tsrrfat v mdni quruculuq ilrin kmk mqsdil elmi-tdqiqat ilrind arxiv sndlrindn istifadnin tkili ii d taprlr. Azrbaycan SSR MK Ryast Heytinin qrar il hmin ilin aprelind 1920-ci ild yaradlm mrkzi arxivin bazasnda respublikamzda iki mrkzi dvlt arxivi: Mrkzi Dvlt Oktyabr nqilab Arxivi (kino-foto bsi il) v Mrkzi Dvlt Tarix Arxivi yaradlr.

1960-c ild kemi SSR-nin baqa respublikalarnda olduu kimi arxiv tkilatlar respublikamzda da daxili ilr nazirliyinin tabeliyindn Azrbaycan SSR Nazirlr Sovetinin tabeliyin verilir. Bundan sonra arxiv iin v arxiv sndlrindn istifady diqqt artrlr, dvlt arxivlri bksinin yenidn qurulmas v genilndirilmsi iin balanr. 1966-c ild Azrbaycan SSR Mrkzi Dvlt dbiyyat v ncsnt Arxivi, 1968-1969-cu illrd is Azrbaycan SSR Mrkzi Dvlt Ss Yazlar Arxivi v Mrkzi Dvlt Elm,Texnika v Tibb Sndlri Arxivi, 15 hr v rayon mrkzlrind Mrkzi Dvlt Oktyabr nqilab Arxivinin filiallar yaradlr, 50 rayon dvlt arxivi is sndlrin mvqqti mhafizsini hyata keirn dyin trkibli arxivlr evrilir.

SSR daldqdan sonra kemi partiya arxivi Ba Arxiv darsinin srncamna verilrk Nazirlr Kabinetinin qrar il onun bazasnda Azrbaycan Respublikas Siyasi Partiyalar v ctimai Hrkatlar Arxivi yaradlr.

Bu gn Azrbaycan Respublikasnn arxiv sistemin bilavasit Milli Arxiv darsin tabe olan respublika hmiyytli 6 dvlt arxivi, Dvlt arxivinin 15 filial, Naxvan Muxtar Respublikasnn dvlt arxivi, habel 55 rayon v hr dvlt arxivlri daxildir.

1996-c ild Ba Arxiv darsi YUNESKO yannda Beynlxalq Arxiv urasna tam hquqlu zv qbul edildi. Arxivlrimiz Mstqil Dvltlr Birliyin daxil olan lklrin arxivlri il yana bir sra qonu lklrin arxivlri, xsusil Trkiy v ran arxivlri il geni laqlr yaratd. Bu gn AB, ngiltr, Fransa, Almaniya, Trkiy, ran, Belika, Pola v baqa lklrdn olan tdqiqatlar respublikamzn arxivlrind saxlanlan elmin mxtlif sahlrin aid sndlrdn geni istifad edirlr.

Hazrda Azrbaycan Respublikasnn arxiv sistemin bilavasit Milli Arxiv darsin tabe olan respublika hmiyytli 6 dvlt arxivi, Dvlt arxivinin 15 filial, Naxvan Muxtar Respublikasnn dvlt arxivi, habel 55 rayon v hr dvlt arxivlri daxildir.

lk arxivlr qdim dvrlrd mvcud olub, onlar ifahi arxiv formasnda olurdu. Yaxn rqd dvltilik nnlrinin meydana glmsi nticsind hkmdarlarn verdiyi frman v qanunlar toplusunu xsusi mhafiz etmk zrurti yaranrd. Bel olan halda, Qdim Misir v Mesopatemiya razisind ilkin arxiv formalar meydana glmy balad. lk arxiv nmunlri E. 2000-ci illrd Misirin Nippur hr dvltind meydana glmidir. Burada yazya alnan qanunlar da v gil lvhlr zrin hkk olunurdu. Bu tipli yazl abidlr kemi dvrn siyasi v iqtisadi vziyyti, o cmldn regionda hmin dvrd aparc rol oynayan dillrin linqvistik thlili v lifbasnn yrnilmsin xidmt edir.

Sonradan arxiv mdniyyti Qdim ind, Antik Yunanstanda v Romada zn bruz vermy balad. Xsusil qdim romallar bu tipli sndlr toplusunun olduu yeri Tabularia adlandrrd. Hmin dvrd papirus zrin yazlm sndlrin mvcud olduu mlahizlri d irli srls d bu tipli sndlr materiallarn sradan xmas sbbi il gnmz qdr glib xmamdr.

Orta srlr dvrnd mxtlif kils qurumlar z inkvizisiya sndlrini qorumaq n arxiv fondlarna bnzr saxlanc yerlri hazrlayrdlar. Xll srd ba vern feodal kimlr fonunda sndlrin mhafizsinin tmini mqsdi il Fransa v spaniya kimi lklrd arxiv qurumlar formalad. Lakin bu arxiv qurumlar praknd klind olduundan btn sndlri hat etmirdi. 1774-c ild otlandiyada ilk df sndlrin mhafizsi n nzrd tutulan bir mssis yaradld. Hazrda Britaniyann n qdim arxiv idarsi hesab olunan bu bina hl d eyni mqsdlr n istifad olunur.

Arxiv nnlri hr n qdr antik dvrlr qdr gedib xsa da ilk rsmi arxiv qurumu 1770-ci ild Fransada formalamdr. Fransa Mclisi trfindn qurulu qrar 1789-cu ild qurulan mssisnin plan trtibatnn hazrlanmas n xsusi tarixi komissiya yaradld. 1794-c ild qbul olunmu Fransz konstitusiyasna sasn arxiv fondlarndak sndlrin hali trfindn istifadsi haqqnda qrar qbul edildi. Bununla da arxiv idarlrind sndlrin ictimai ekspertizas brqrar oldu. 1795-ci ild mzakiry xarlan v 1796-c ild qvvy minn qanuna sasn Fransa Ba Kils tabeiliyindki sndlr Mrkzi Arxiv darsin birldirilmli idi.

Arxivlrin meydana glm ehtiyac ox qdim dvrlrdn formalamdr. Hakim qvvlrin verdiyi qanunlar sasn tez mhv olan materiallar zrind qeyd olunduundan onlarn mhafizsi mvqqti sciy dayrd. Bel raitd arxiv sndlrinin daimi v ya adaha uzunmrl qorunmasn tmin etm zrurti meydana xrd.

Azrbaycanda Sfvilr dvr saray hakimiyyti zamanndan bri arxiv faliyytinin ilkin formas z tkkln tapmd. Sarayn gizli saxlanc yerlrind qorunan ah frmanlar v qanunlar kliyyat mhafizilr trfindn qorunurdu. Bu nn sonradan Azrbaycan xanlqlar dvrnd d ttbiq olunmaa davam etdi. Xsusil Qaraba xan Pnahli xann ua saraynda iqamt edrkn byk bir snd materiallar saxlanc yerin sahib olduu mlumdur. Lakin btn bu idarlr btn sndlrin bir araa gtirilmsi n lverili deyildi.Azrbaycanda mrkzldirilmi ilk arxivin yaranma tbbs Nriman Nrimanovun ad il baldr. Mhz Azrbaycan nqlab Komitsinin imzalad dekret sonralar Azrbaycan SSR-d Milli Arxiv darsinin yaranmasnda sas amil rolunu oynad.

Azrbaycan nqlab Komitsinin sdri Nriman Nrimanov trfindn imzalanm "Azrbaycan Respublikasnda milli arxiv fondunun v Xalq Maarif Komissarl yannda dvlt arxiv fondunun tsis olunmas haqqnda" dekretin sasnda 1921-ci ild Azrbaycan SSR-d Cnubi Qafqazn ilk dvlt arxivi yaradld. Hmin dekret sasn 1918-20-ci illr aralnda mvcud olmu Azrbaycan Xalq Cumhuriyytinin arxiv sndlri d daxil olmaqla Yelizavetpol v Bak quberniyasnn nzdind saxlanlan btn dvlt sndlri yeni yaranm arxiv fondunun slahiyytin verilmli idi.

1922-ci ild Azrbaycan SSR Mrkzi Dvlt Arxivinin slahiyytlri Azrbaycan SSR Mrkzi craiyy Komitsinin Ryast Heytin hval olundu ki, bu da arxiv fondunun mvcud nfuzunun daha da artmasna sbb oldu.

Arxiv inin Azrbaycanda qsa mddtd bel byk inkiaf trayektoriyas czmas Azrbaycan Sovet Sosial Respublikasnn Mrkzi craiyy Komitsinin Ryast Heytinin 1930-cu ild Mrkzi Arxiv Fondunun yaranmasna dair verdiyi qrarla nticlndi. Yeni yaranacaq arxiv qurumu tkc sndlrin mhafizsinin tmini il deyil, hm d onlarn komplektldirilmsi v tdqiqi il mul olacaqd. Hmin qrara sasn 1920-ci ild tikintisi bitmi arxiv binasnda iki yeni dvlt arxiv fondu: Mrkzi Oktyabr nqlab Dvlt Arxivi v Mrkzi Dvlt Tarix Arxivi yarand. 17dc91bb1f