Expo 2025 Osaka: Những gian triển lãm ấn tượng

Bài viết được đăng trên báo Kienviet.net ngày 19/05/2025

Triển lãm Thế giới (World Expo) là một trong những sự kiện quốc tế lớn nhất thế giới nhằm thúc đẩy đổi mới công nghệ, giao lưu giữa các quốc gia và các nền văn hóa để giải quyết các thách thức toàn cầu. World Expo được tổ chức 5 năm một lần, mỗi lần do một quốc gia khác nhau đăng cai với một chủ đề riêng.

Triển lãm Thế giới Expo 2025 Osaka, Kansai diễn ra từ ngày 13/4 đến ngày 13/10/2025 tại đảo nhân tạo Yumeshima, vịnh Osaka, Nhật Bản. World Expo năm nay quy tụ 158 quốc gia tham gia với chủ đề “Thiết kế xã hội tương lai cho cuộc sống của chúng ta” thúc đẩy việc khám phá các giải pháp bền vững thông qua lăng kính di sản, bản sắc văn hóa, tính linh động và đổi mới công nghệ.

Trung tâm của Expo 2025 Osaka là một vòng tròn bằng gỗ khổng lồ có chu vi lên tới 2km có tên là Grand Ring do kiến trúc sư Sou Fujimoto thiết kế giúp kết nối toàn bộ các gian triển lãm tượng trưng cho "Sự thống nhất trong đa dạng". Chiếc nhẫn hoành tráng của Sou Fujimoto lấy cảm hứng từ kiến ​​trúc những ngôi đền cổ Nhật Bản. Cấu trúc phức tạp này được làm từ gỗ tuyết tùng sugi và gỗ bách hinoki địa phương, được gia cố bằng các thành phần kim loại để chống động đất. Nó trải dài 60.000 m2 và cao 20 mét, tạo thành một không gian công cộng năng động, có mái nhà xanh như một đài quan sát trên cao nhìn ra địa điểm Expo và Vịnh Osaka đồng thời che chở cho một con đường lưu thông bên dưới. 

Từ những tầm nhìn táo bạo về khí hậu và sức khỏe đến những khám phá cá nhân hơn về văn hóa, bản sắc và sự hợp tác, Expo 2025 giới thiệu kiến trúc thay cho người kể chuyện trực tiếp. Dưới đây là 10 công trình tiêu biểu tại Expo 2025 Osaka, thể hiện sự đa dạng trong thiết kế và cách tiếp cận chủ đề của sự kiện:

1. Gian triển lãm Bahrain

Gian hàng quốc gia của Bahrain được thiết kế bởi kiến ​​trúc sư Lina Ghotmeh, nhằm tôn vinh di sản hàng hải của đất nước thông qua một cấu trúc gỗ gợi nhớ đến những chiếc thuyền buồm dhow truyền thống. Công trình lấy cảm hứng từ nghệ thuật chế tác gỗ thủ công Nhật Bản bằng việc sử dụng 3.000 thanh gỗ “chưa qua xử lý kỹ thuật” được ghép nối mà không cần chất kết dính. Gian hàng cũng nhấn mạnh mối quan hệ văn hóa lâu đời giữa Bahrain và Nhật Bản. 

Với tầm nhìn hướng ra biển, công trình tượng trưng cho vai trò lịch sử của đất nước như một trung tâm hàng hải quan trọng ở vùng Vịnh, và bên trong là một triển lãm đa giác quan, khám phá các di sản về thương mại, các làng nghề và văn hóa gắn liền với biển của Bahrain. Gian hàng được thiết kế với hệ thống thông gió tự nhiên, tận dụng gió biển và giếng trời trung tâm để làm mát. Được xây dựng với nền móng tối thiểu, giảm thiểu việc sử dụng bê tông, tất cả các vật liệu đều có mục đích tái sử dụng, đây là một trong những công trình tiết kiệm tài nguyên nhất tại Expo 2025. 

2. Gian triển lãm Saudi Arabia

Gian triển lãm Saudi Arabia được thiết kế bởi Foster + Partners đưa du khách vào một hành trình đa giác quan qua các cảnh quan của Vương quốc, từ những sa mạc rộng lớn cho đến các thành phố nhộn nhịp. Thiết kế lấy cảm hứng từ kiến ​​trúc gạch bùn và đá nhẹ truyền thống của Ả Rập tại các ngôi làng trên khắp đất nước. Ở phía trước, một khoảng vườn xanh tươi trồng các loại cây bản địa tạo nên một ốc đảo yên tĩnh dẫn vào những con phố hẹp cho đến khoảng sân trong. Trong những tháng nóng nhất, gió thổi qua các con phố, công trình được làm mát tự nhiên nhờ các khối bo góc hữu cơ theo dạng khí động học. Bên trong, một mạng lưới các phòng trưng bày mang đến những trải nghiệm sâu sắc làm nổi bật những đổi mới công nghệ và di sản của Saudi Arabia. Được xây dựng từ vật liệu phát thải carbon thấp và kết hợp với các tấm pin quang điện, hệ thống tái chế nước mưa, cùng hệ thống chiếu sáng tiết kiệm năng lượng, công trình đặt mục tiêu đạt được xếp hạng công trình xanh cao nhất của Nhật Bản. 

3. Gian triển lãm Hà Lan

Gian triển lãm Hà Lan được thiết kế bởi studio RAU Architects có trụ sở tại Amsterdam mang chủ đề "A New Dawn" (Bình Minh Mới) được định hình bởi truyền thống của cộng đồng khi đối phó với sự dâng lên của mực nước biển. Trung tâm của gian hàng là một quả cầu lớn được tráng gương, lấy cảm hứng từ mặt trời mọc rực rỡ, khối cầu này trình chiếu các bộ phim 360 độ do AI tạo ra, kể về mối quan hệ của Hà Lan với nước và tầm nhìn về tương lai bền vững. Mặt tiền được tạo nên từ các tấm lam gỗ gợn sóng, gợi lên sự chuyển động của nước và kỷ niệm 425 năm quan hệ Hà Lan - Nhật Bản. Với kiến trúc tái tạo, khơi gợi khám phá những giải pháp mới, đầy sáng tạo trong chuyển đổi năng lượng, công trình còn đóng vai trò như một kho vật liệu tái chế: mỗi yếu tố đều được định hình và phân loại để sẵn sàng tái sử dụng sau triển lãm. 

4. Gian triển lãm Qatar

Công trình triển lãm của Qatar được thiết kế bởi Kengo Kuma & Associates hợp tác với Qatar Museums, lấy cảm hứng từ phương pháp đóng thuyền dhow truyền thống của Qatar và kỹ thuật ghép nối gỗ của Nhật Bản làm nổi bật mối liên hệ giữa hai quốc gia có đất liền gắn với biển cả. Bọc bên ngoài cấu trúc gỗ nhẹ là lớp vải trắng mềm mại, gợi nhớ đến cánh buồm của những con tàu, tôn vinh lịch sử của Qatar và các tuyến hàng hải thương mại của nước này qua Ấn Độ Dương. Bên trong, một triển lãm đa phương tiện của OMA*AMO mang tên "Từ bờ biển, chúng ta tiến bước" giúp khám phá đường bờ biển dài 563 km của Qatar và tầm nhìn với các mục tiêu văn hóa, di sản, bản sắc và ngành công nghiệp của quốc gia.

5. Gian triển lãm Uzbekistan 

Gian triển lãm Uzbekistan được đặt tên là "Vườn Tri thức: Phòng thí nghiệm cho xã hội tương lai", lấy cảm hứng từ các nhà trọ Karavan (Kараван) dọc theo con đường tơ lụa. Công trình do studio ATELIER BRÜCKNER của Đức thiết kế tượng trưng cho kỷ nguyên mới của quốc gia Trung Á này trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh thông qua các dự án năng lượng tái tạo, giao thông xanh và nhà ở tiết kiệm năng lượng. Công trình có cấu trúc hình tam giác, gợi nhớ đến bùa hộ mệnh truyền thống của người Uzbek. Bố cục của kiến trúc xoay quanh ba yếu tố chính: phần đế bằng đất sét và gạch tái chế tượng trưng cho đất đai và cảnh quan của đất nước, tầng trên là một "khu rừng" cột gỗ tạo nên sự tương tác năng động giữa ánh sáng và bóng đổ, ở trung tâm một tác phẩm điêu khắc có thể xoay 360 độ biểu tượng cho sự kết nối và đổi mới. Được xây dựng từ các mô-đun gỗ lấy từ rừng địa phương Osaka, gian hàng sẽ được tháo dỡ sau triển lãm Expo và lắp dựng lại tại Uzbekistan, nơi nó được sử dụng như một studio, xưởng làm việc hoặc trường học.

6. Gian triển lãm Cộng hòa Séc

Gian triển lãm của Cộng hòa Séc, được thiết kế bởi studio Apropos Architects, mang tên "Điêu khắc Sức sống" (Sculpting Vitality) với triết lý không gian được hình thành bởi sự di chuyển của cơ thể vật chất bên ngoài và linh hồn bên trong. Công là một khối hình xoắn ốc bao quanh một khán phòng trung tâm được làm bằng các tấm gỗ ghép chéo và phủ bên ngoài bằng lớp kính của nghệ thuật pha lê Bohemian. Bên trong, du khách sẽ khám phá một không gian đa giác quan, nơi nghệ thuật thị giác đương đại hòa quyện với các tác phẩm kinh điển của Cộng hòa Séc, tạo nên một trải nghiệm văn hóa phong phú, biểu trưng cho sự sáng tạo, đổi mới và tinh thần hướng tới tương lai. Đặc biệt, đây là công trình gỗ cao nhất Nhật Bản không cần đến kết cấu thép hỗ trợ.

7. Gian triển lãm Thụy Sĩ

Công trình triển lãm là sự kết hợp giữa các yếu tố của thiên nhiên và văn hóa, tượng trưng cho cam kết có trách nhiệm của Thụy Sĩ đối với hệ sinh thái và tinh thần đổi mới. Được thiết kế bởi Manuel Herz Architects, tòa nhà gồm cụm các quả cầu ghép nối với nhau được làm từ màng khí nén ETFE nhẹ có thể tái chế và được gia cố đỡ bởi kết cấu khung nhẹ. Nó nặng không quá 400kg - chỉ bằng 1% so với vỏ bọc công trình thông thường. Lớp màng này có thể tái chế và sẽ được chế tạo thành đồ nội thất thiết kế đặc biệt sau triển lãm. Bên cạnh đó các loại cây trồng bản địa giúp tô điểm cho mỗi quả cầu, góp phần vào các sáng kiến ​​bù đắp lượng phát thải carbon nhằm hướng tới một tương lai bền vững hơn.

8. Gian triển lãm Áo 

Tại công trình triển lãm của Áo do BWM Architects thiết kế, âm nhạc trở thành một phép ẩn dụ cho sự hòa hợp giữa con người, thiên nhiên và công nghệ. Mặt tiền của gian hàng nổi bật với một tác phẩm điêu khắc gỗ xoắn ốc giống như một khuông nhạc, một sự gợi nhắc đến di sản âm nhạc cổ điển của đất nước này. Du khách sẽ có trải nghiệm đỉnh cao với “Thánh đường của tương lai”, nơi định hình các màn trình diễn nghe nhìn được điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo (AI). 

9. Gian triển lãm Philippines 

Gian triển lãm Philippines với tên gọi "Woven" (Dệt), được thiết kế bởi Carlo Calma Consultancy lấy chủ đề "Thiên nhiên, Văn hóa & Cộng đồng: Cùng nhau dệt nên một tương lai tốt đẹp hơn". Công trình thể hiện sự kết nối của Philippines với thiên nhiên, di sản văn hóa và các giá trị cộng đồng. Lấy cảm hứng từ nghệ thuật dệt truyền thống của Philippines, kiến trúc gian hàng mô phỏng cấu trúc "warp and weft" (sợi dọc và sợi ngang), tượng trưng cho sự thống nhất, sức mạnh và tiến bộ.   

Công trình được xây dựng từ hơn 1.000 sợi mây và 212 tấm dệt thủ công, được tạo ra bởi các nghệ nhân từ 18 vùng miền khác nhau, thể hiện kỹ năng và sự đa dạng của các làng nghề Philippines. Việc sử dụng mây và các vật liệu tự nhiên bền vững khác như abaca và tre nhấn mạnh cam kết về bảo vệ môi trường và tính tái tạo trong thiết kế. Gian hàng không chỉ tôn vinh nghề thủ công truyền thống mà còn nâng tầm nó lên quy mô kiến trúc đương đại. Vào ban đêm, gian hàng tỏa sáng như một chiếc đèn lồng thủ công khổng lồ, mời gọi du khách khám phá sự những giá trị và cống hiến của Philippines cho một tương lai tốt đẹp hơn.

10. Gian triển lãm Indonesia 

Khu triển lãm Indonesia tại Expo 2025 nổi bật với thiết kế kiến trúc độc đáo lấy cảm hứng từ hình dáng một con thuyền cách điệu, biểu tượng cho di sản hàng hải phong phú và tinh thần vươn lên của quốc gia vạn đảo. Thiết kế này không chỉ thể hiện sự lạc quan và hướng tới tương lai mà còn tượng trưng cho triết lý "Đa dạng trong Thống nhất" của Indonesia. Bên trong, khu triển lãm được chia thành ba khu vực chủ đề: Thiên nhiên, Văn hóa và Tương lai, mang đến trải nghiệm đa giác quan về sự đa dạng sinh học, di sản văn hóa và tầm nhìn phát triển của Indonesia. Đặc biệt, kiến trúc chú trọng đến tính bền vững với việc sử dụng gỗ Plana, một vật liệu composite tiên tiến từ vỏ trấu và nhựa tái chế, cùng với việc tối ưu hóa ánh sáng tự nhiên để giảm thiểu tác động môi trường. 

Bài viết: KTS Trần Quang Tuyến | Nguồn: Archipanic, Designboom, Architizer