Akademik Yazımda Temel İlkeler ve Yapısal Yaklaşımlar

Dr. Ali BALCI

Türk Tarihi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı 2025-2026 Güz Yarıyılı - 9205015902024.1 

Bu ders, yüksek lisans öğrencilerinin akademik yazım becerilerini geliştirmek amacıyla temel ilkelere ve yapısal yaklaşımlara odaklanmaktadır. Akademik yazının netlik, tutarlılık ve mantıksal akış gibi temel unsurları ele alınarak, öğrencilerin akademik metin üretiminde güçlü bir temel oluşturması hedeflenmektedir. Ders kapsamında teorik bilgiler pratik uygulamalarla desteklenerek, akademik metinlerin bölümlerinin nasıl yapılandırılması gerektiği konusunda derinlemesine bir anlayış kazandırılacaktır.

1. Hafta: Akademik Kültür, Görgü, Yazışma Kuralları ve Davranış Biçimleri

Teorik:

• Akademik iletişimde üslup ve saygı çerçevesi

• Akademi ile iletişim: yazılı ve sözlü diyalog, talep, şikayet, eleştiri, teşekkür

• Yazışma süreçleri: e-posta dili, dosya ekleme, selamlama, giriş, istek, dilekler

• Yazılı olmayan kurallar: randevu isteme, toplantı kurgusu, akademik ortamlarda davranış

• Seminerde söz alma, soru sorma, görüş bildirme kültürü

• Eleştiri ve geri bildirim alma/verme yöntemleri

• Akademik topluluk içinde saygınlık ve güven kazanma

Pratik:

• Çeşitli senaryolara göre danışmana e-posta yazma

• Yanlış yazılmış bir e-posta metnini düzeltme

• “Soru sormanın akademik yolları” egzersizi (örnek cümleler üretme)

• Rol oyunu: Seminerde söz alarak yapıcı bir katkı sunma

• Eleştiriye açık bir dil ile geri bildirim yazma

• Bir akademik tartışma ortamı simülasyonu

• Garezine eleştiri ile yapıcı eleştiri örnekleri oluşturma

2. Hafta: Tez Süreci ve Akademik Yolculuğun Adımları

Teorik:

• Tez aşamasının prosedürleri: konu önerme, izleme, savunma

• Ortak yazarlık ilişkileri, danışman-danışan rolleri

• Akademik zaman yönetimi ve hedef koyma

• Danışman değişikliği talebi

• Bireysel akademik kariyer planlaması

Pratik:

• Tez planı/çalışma takvimi oluşturma

• Zor danışman profilleriyle iletişim stratejileri üzerine vaka tartışması

• "Akademik yol haritam" başlıklı kısa bir metin yazımı

3. Hafta: Akademik Yazının Temelleri

Teorik:

• Akademik yazının özellikleri, farklı yazım türleri (makale, tez, konferans bildirisi, panel konuşması, deneme, kitap vb.) ve bunların temel farkları.

Pratik:

• Basit bir konu seçerek kısa bir akademik paragraf yazma. Aynı konuyu, farklı yayın türleri için tasarlama.

4. Hafta: Akademik Yazımda Dil ve Üslup

Teorik:

• Akademik üslup nedir? Resmiyet, tarafsızlık, açıklık, kısa öz yazım, dilbilgisi kuralları, edilgen yapı kullanımı.

Pratik:

• Kötü örnekler üzerinden dil ve üslup hatalarını düzeltme, yığma metinleri sadeleştirme, anlamda karmaşa yaratan metinleri arındırma.

5. Hafta: Metin Planlama ve Yapılandırma

Teorik:

• Giriş, gelişme, sonuç ve özet bölümlerinin işlevleri.

Pratik:

• Bir konunun giriş bölümünü taslak olarak yazma, kaliteli giriş, özet ve sonuç metinlerinin incelenmesi, kötü metinlerle karşılaştırılması.

6. Hafta: Akademik Okuma ve Eleştirel Yaklaşım

Teorik:

• Akademik metinlerin eleştirel bir gözle okunması, kaynakça incelemesi.

Pratik:

• Verilen bir makaleden eleştirel özet çıkarma, teze yönelik tarama, tespit ve okuma metotları, elde edilen verilerin sınıflandırılması, biriktirilmesi ve kullanımı.

7. Hafta: Argüman Geliştirme

Teorik:

• Tutarlı ve sağlam argüman oluşturma teknikleri.

Pratik:

• Bir konuda argüman geliştirme, anazli yapma, tartışma ve metne dökme.

8. Hafta: Paragraf Yazımı

Teorik:

• Paragrafların yapısı ve ideal paragraf tasarımı: Ana fikir, destekleyici fikirler, yan cümleler, çözümleme, tanımlama, anlatma, betimleme, açıklama, tartışma.

Pratik:

• Doğru yapılandırılmış paragraf örneklerinin incelenmesi, eksik veya hatalı paragraf düzeltme

9. Hafta: Kaynak Kullanımı ve Atıf

Teorik:

• Akademik dürüstlük, intihalden kaçınma, intihal tarama sistemleri, farklı türleri ve uygulama stilleri.

Pratik:

• Bir metin parçasını doğru atıf yaparak yeniden yazma, blok alıntı, paraphrase alıntı, aktaran üzerinden alıntı pratikleri.

10. Hafta: Akademik Metinlerde Geçiş ve Bağlantı

Teorik:

• Geçiş cümleleri ve bağlayıcı ifadeler.

Pratik:

• Akışı bozuk bir akademik metni akıcı hale getirme, dağınık, kopuk ya da çelişkili paragraflardan tutarlı oluşan metin oluşturma, anlam bütünlüğünü bozmadan, uzun cümleleri parçalama, kısa cümleleri tek cümlede birleştirme.

11. Hafta: Akademik Kelime ve Deyim Kullanımı

Teorik:

• Akademik yazımda uygun kelime seçimi ve deyim kullanımı.

Pratik:

• Verilen bir metindeki ifadeleri akademik dile uygun hale getirme.

12. Hafta: Akademik Başlık ve Anahtar Kelime Belirleme

Teorik:

• İyi bir başlığın özellikleri ve anahtar kelimelerin önemi.

Pratik: Verilen bir makale için başlık ve anahtar kelime bulma, doğru ve yanlış başlıklandırılmış makale inceleme, verilen bir başlık ve anahtar kelime grubu üzerinden makalenin genel yapısını ve katmanlarını tahmin etme pratikleri.

13. Hafta: Grafik ve Tablo Kullanımı

Teorik:

• Akademik metinlerde görsel verilerin kullanımı ve yorumlanması.

Pratik:

• Verilen bir tabloyu yorumlayarak yazılı hale getirme, verilen bir metni infografik haline getirme, metin içinde resim ve fotoğraf kullanma, kaynaklandırma, telifsiz görsel kaynakları ve ücretsiz görsel işleme yazılımları.

14. Hafta: Çeviri Uygulamaları ve Yöntemleri

Teorik:

• Akademik metinlerin çeviri süreçleri ve çeviri araçlarının etkin kullanımı.

Pratik:

• Bir metnin hızlı, pratik ve sağlıklı sonuç verecek şekilde çeviri sürecine tabi tutulması ve çeviri araçlarıyla 

15. Hafta: Akademik yazında yapay zekâ Uygulamaları

Teorik:

• Akademik üretimde yardımcı yapay zekâ uygulamaları, etik ve etkili yapay zekâ kullanımı.

Pratik:

• Yapay zekâ ile taslak oluşturma, metin kurgulama, konu, başlık ve anahtar kelime bulma pratikleri.

16. Hafta: Değerlendirme ve Geri Bildirim

Teorik:

• Dönem boyunca sağlanan verilerin ve pratiklerin ışığında metin oluşturma.

Pratik:

• Dönem boyunca öğrenilenlerle oluşturulacak öğrenci metinlerin, öğrenciler arasında çaprazlanarak değerlendirilmesi, temel düzey editörlük atölyesi.