การย้อมผ้าจากสีธรรมชาติ
อาชีพในชุมชน
บ้านเขวา หมู่ที่ 2 ตำบลสุขสวัสดิ์ อำเภอไพรบึง จังหวัดศรีสะเกษ
การย้อมผ้าจากสีธรรมชาติ...การนำเอาวัตถุดิบในธรรมชาติที่ได้จากพืช สัตว์ จุลินทรีย์ และแร่ธาตุต่างๆ มาทำการย้อมกับเส้นด้าย เพื่อนำมาใช้ในการทอผ้า เพิ่มสีสันให้กับเส้นด้ายให้มีความสวยงาม ซึ่งมีการสืบทอดเทคนิควิธีการย้อมมายังคนรุ่นหลัง เป็นวิธีการที่ง่ายไม่ยุ่งยากซับซ้อน ด้วยภูมิปัญญาของคนรุ่นก่อนได้นำเอาองค์ความรู้ในการย้อมสีผ้าด้วยวัสดุจากธรรมชาติที่ไม่เป็นพิษต่อผู้คน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมมาสู่ลูกหลาน และเป็นเครื่องมือเลี้ยงชีพ
จุดเริ่มต้น...ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอไพรบึง โดยครูประจำตำบลสุขสวัสดิ์ออกพื้นที่สำรวจความต้องการด้านอาชีพ ของคนในชุมชนบ้านเขวา หมู่ที่ 2 ตำบลสุขสวัสดิ์ โดยชาวบ้านพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า “อยากทำผ้าที่ย้อมจากสีธรรมชาติซึ่งเป็นวัสดุที่หาง่ายในท้องถิ่น” และสามารถต่อยอดได้ในอนาคต...จึงเป็นจุดเริ่มของการรวมตัว กัน จัดตั้งกลุ่มชั้นเรียนวิชาชีพ (31 ชั่วโมงขึ้นไป)หลักสูตรการย้อมผ้าจากสีธรรมชาติของชาวบ้าน บ้านเขวาหมู่ที่ 2 ขึ้นจนเป็นอาชีพให้กับคนหนุ่มสาวและสูงวัย จนถึงปัจจุบัน
ข้อดีของสีธรรมชาติ
1. ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพของผู้ผลิตและผู้บริโภค
2. น้ำทิ้งจากกระบวนการผลิตไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม
3. วัตถุดิบหาได้ง่ายในชุมชนไม่ต้องใช้สีเคมีที่มีนำเข้าจากต่างประเทศ
4. การย้อมสีธรรมชาติสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง เป็นความรู้ที่เพิ่มพูนขึ้นตามประสบการณ์
5. สามารถถ่ายทอดให้แก่คนรุ่นหลัง เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น
6. การย้อมสีธรรมชาติมีความหลากหลาย ตามชนิด อายุและส่วนของพืชที่ใช้ตลอดจนชนิดของสารกระตุ้นหรือขั้นตอนการย้อม
7. การย้อมสีธรรมชาติทำให้เห็นคุณค่าและรู้จักใช้ประโยชน์ของทรัพยากรธรรมชาติ
ข้อจำกัดของสีธรรมชาติ
1. ปริมาณสารสีในวัตถุดิบย้อมสีมีน้อย ทำให้ย้อมได้สีไม่เข้มหรือต้องใช้วัตถุดิบปริมาณมาก
2. ปัญหาด้านการผลิตคือไม่สามารถ ผลิตได้ในประมาณมากและไม่สามารถผลิตสีตามที่ต้องการ
3. สีซีดจางและมีความคงทนต่อแสง
4. คุณภาพการย้อมสีธรรมชาติขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ ซึ่งควบคุมได้ยาก การย้อมสีให้สีเหมือนเดิมจึงทำได้ยาก
ราคา...ผ้าสีธรรมชาติ เมตรละ 300 บาท
ผ้าฝ้ายลายมัดหมี่ ผืนละ 450 บาท