ภูมิปัญญาท้องถิ่น ผู้นำต้นแบบ

คุณภัทรศักดิ์ สอนภักดี

ศูนย์เรียนรู้ทฤษฎีใหม่ รูปแบบ โคกหนองนา โมเดล

ตั้งอยู่ที่ บ้านหนองปิงปอง หมู่ที่ 7 ต.โนนปูน อ.ไพรบึง จ.ศรีสะเกษ

“โคก หนอง นา โมเดล” จึงเป็นรูปแบบหนึ่งของ การแก้ไขปัญหาเรื่องการจัดการน้ำ ที่สถาบันเศรษฐกิจ พอเพียงและมูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ ได้น้อมนำพระ ราชดำรัสในพระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพล อดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ด้านการทำเกษตรทฤษฎีใหม่ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้บริหารจัดการน้ำ และพื้นที่การเกษตร การออกแบบพื้นที่ โคก หนอง นา โมเดล จะคำนึงถึง “ภูมิสังคม” เป็นสำคัญ“ภูมิ” คือ สภาพทางกายภาพ เช่น สภาพดิน นํ้า ลม สังคม คือ วัฒนธรรม ความเชื่อภูมิปัญญาดั้งเดิมที่อยู่ในพื้นที่นั้น ซึ่งในการออกแบบจะให้ความสำคัญกับ “สังคม”มากกว่า “ภูมิ” คือต้องออกแบบตามสังคมและวัฒนธรรมของคนที่อยู่ แม้ว่าภูมิประเทศจะเหมือนกันก็ตาม หากสังคมต่างกัน การออกแบบก็จะต่างกันโดยสิ้นเชิง

โดยนำหลักการสำคัญของโคก หนอง นา โมเดล คือการเก็บกักนำไว้ใช้อย่างเพียงพอ ซึ่งการออกแบบพื้นที่จะให้ความสำคัญต่อการเก็บน้ำ 3 ส่วนหลักๆ ได้แก่

1. เก็บน้ำไว้ในหนอง: การขุดหนองจะต้องขุดให้คดโค้ง และมีระดับตื้นลึกแตกต่างกันไปในแต่ละจุด ซึ่งก่อนขุดต้องมีการคำนวณปริมาตรนํ้าที่สามารถเก็บได้ในหนองเพื่อให้พอใช้งาน

2. เก็บน้ำไว้บนโคก: ทำได้โดยการปลูกป่าและเก็บในระบบรากของต้นไม้ที่ปลูกไว้ 5 ระดับ ได้แก่ ไม้ระดับสูง ไม้ชั้นกลาง ไม้ชั้นเตี้ย ไม้เรี่ยดิน และไม้หัวใต้ดิน ไม้แต่ละระดับควรจะมีอย่างน้อยไม่น้อยกว่า 21 ชนิด เพื่อสร้างความหลากหลายของระบบราก เมื่อฝนตกลงมาระบบรากจะช่วยอุ้มน้ำไว้ในดิน

3. เก็บไว้ในนา: ยกคันนาให้สูงและกว้าง สามารถเก็บน้ำไว้ใช้ในช่วงฝนทิ้งช่วง นอกจากนี้เรายังสามารถปลูกพืชผักไว้บนคันนาได้อีกด้วย

คุณภัทรศักดิ์ สอนภักดี...เปิดเป็นที่เรียนรู้ชุมชนต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชีวิต ให้คนที่สนใจได้เข้ามาศึกษาเรียนรู้ และที่สำคัญคือศูนย์เรียนรู้ที่นี่จะมีฐานเรียนรู้ที่หลากหลายมากกว่าที่อื่นๆ ที่อยู่ในหลักสูตร ทั้งนี้มีประสบการณ์จากการศึกษาอบรมและนำมาประยุกต์ใช้จนประสบความสำเร็จอย่างยิ่ง

และศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอไพรบึง ได้จัดโครงการจัดกระบวนการเรียนรู้ศาสตร์พระราชา สู่โคกหนองนาโมเดล โดยนำนักศึกษาเข้าศึกษา ดูงาน ณแหล่งเรียนรู้

ดังกล่าว และได้รับความรู้จากวิทยากร คุณภัทรศักดิ์ สอนภักดี เป็นอย่างดี

ศูนย์เรียนรู้ทฤษฎีใหม่ รูปแบบ โคกหนองนา โมเดล บ้านหนองปิงปอง หมู่ที่ 7 ต.โนนปูน อำเภอไพรบึง ของ คุณภัทรศักดิ์ สอนภักดี

ได้รับคัดเลือกให้เป็นศูนย์การเรียนรู้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ประยุกต์สู่ โคกหนองนา โมเดล ของสำนักงานพัฒนาชุมชน อำเภอไพรบึง สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดศรีสะเกษ โดยพื้นที่ของศูนย์จะเน้นการปลูกพืชผักสวนครัวรั้วกินได้ ปลูกพืชผักทุกอย่างที่กิน และกินทุกอย่างที่ปลูก สามารถพึ่งตนเองได้โดยไม่ต้องซื้อ เป็นการลดรายจากภาคครัวเรือน และยังสามารถเสร้างรายได้ให้กับครอบครัว เป็นตัวอย่างให้กับชุมชนที่เข้ามาเรียนรู้