เครื่องมืองานช่าง
เครื่องมือ วัสดุและอุปกรณ์งานช่าง
ความหมายของเครื่องมืองานช่าง
การทำงานช่าง สิ่งที่สำคัญคือ เครื่องมือ เพราะเครื่องมือจะช่วยให้การทำงานสะดวกและรวดเร็วขึ้น ซึ่งเครื่องมือที่ใช้ในงานช่างต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นงานบำรุงรักษา งานติดตั้ง งานซ่อมแซม/ดัดแปลง หรืองานผลิต ส่วนใหญ่จะใช้เครื่องมือวัด ตัด ตอก เจาะ ไส ประกอบการเชื่อมประสาน
เครื่องมืองานช่าง หมายถึง สิ่งที่ใช้ในการซ่อม สร้าง และดัดแปลงเกี่ยวกับงานช่าง เช่น การดัด การตอก การวัด การเจาะ การไส การติดตั้ง
ประเภทของเครื่องมืองานช่าง
เครื่องมือที่จำเป็นในงานช่างพื้นฐานที่ทุกคนควรรู้และสามารถนำไปใช้ประกอบการปฏิบัติงานซ่อมแซมเครื่องใช้ต่างๆ ภายในบ้าน สามารถแยกออกเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้ดังนี้
- ตอก
- ขันและไข
- เจาะ
- ไสตกแต่ง
- จับยึด
- ผ่า ตัด
- วัด
เครื่องมือสำหรับตอก
ค้อน สำหรับใช้งานช่างมีหลายชนิด เช่น ค้อนหงอน ทำด้วยเหล็กด้านหน้าเรียบ หงอนด้านบนใช้ถอนตะปู ค้อนเหลี่ยมเล็กใช้ตอกตะปูในการเดินสายไฟ ค้อนไม้เป็นค้อนที่ทำจากเนื้อไม้แข็ง จึงทำให้มีความยืดหยุ่นดีกว่าเหล็ก เมื่อใช้เคาะชิ้นส่วนใดๆ จึงไม่เกิดความเสียหายหรือเกิดความเสียหายน้อย ค้อนยางใช้สำหรับตอกเพื่อรักษาสภาพผิวงาน ค้อนหัวกลมใช้ในการขึ้นรูปโลหะ
การใช้ค้อน
1.ก่อนใช้ควรตรวจหัวค้อนกับด้ามจับว่าสวมกันแน่นหรือไม่
2.ใช้มือข้างที่ถนัดจับค้อน นิ้วก้อยอยู่ห่างประมารณ 2.5 เซนติเมตร
3.วางหน้าค้อนลงบนหัวตะปูหรือชิ้นงานที่จะตอก ตามองที่ชิ้นงาน
4.หากมีการตอกตะปู ให้ตอกเบาๆ ให้ตะปูเกาะเนื้อไม้ก่อน
5.ยกค้อนสูงประมาณระดับไหล่ ด้ามค้อนอยู่ในแนวดิ่ง
6.ตอกลงให้หน้าค้อนสัมผัสกับชิ้นงานเพื่อให้ได้มุมฉาก
7.ในการตอกตะปูต้องให้น้ำหนักของค้อนเฉลี่ยลงบนหัวตะปูเท่าๆกัน มิฉะนั้นจะทำให้ตะปูงอได้
8.ขณะตอกตามมองไปที่ตำแหน่งที่ตอก
การบำรุงรักษา
1.เลือกชนิดของค้อนให้เหมาะกับงาน
2.เมื่อใช้งานเสร็จควรเช็ดทำความสะอาด แล้วทาน้ำมันที่หัวค้อนเพื่อป้องกันสนิม
เครื่องมือสำหรับขันและไข
เครื่องมือสำหรับขันและไข มีดังนี้
ประแจ เป็นเครื่องมือในการขันหัวสกรูหรือนอต ประแจมีหลายแบบ ขึ้นอยู่กับลักษณะงานที่ใช้ เช่น
ประแจปากตาย ใช้ขัน คลาย ในที่โล่งๆ กว้างๆ และข้อจำกัด จะจับน็อตลื่นได้ง่าย ซึ๋งประแจแหวน โอกาสลื่นได้น้อยกว่า เริ่มจากเบอร์ที่ 6 - 32
ประแจแหวน ใช้ขัน หรือคลายเข้าในที่เป็นซอกหรือหลุม แต่ลึกไม่มาก เริ่มจากเบอร์ที่ 6 - 32
ประแจเลื่อน ใช้ขันเกลียว น๊อต หรือ ยึด อุปกรณ์ต่างๆ มีลักษณะเป็นด้ามยาวส่วนหัวมีรูปทรงพอดีกับอุปกรณ์ เพื่อใช้สำหรับล็อกอุปกรณ์เช่น น๊อต
ประแจบล็อก ใช้แทนขัน หรือคลาย หรือจับน็อต
การบำรุงรักษา
1.ไม่ใช้ประแจตอกหรือตีแทนค้อน
2.ทำความสะอาดหลังเลิกใช้งาน
3.หลีกเลี่ยงการใช้ประแจที่มีขนาดใหญ่กว่าสกรูหรือนอต
ไขควง เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการขันหรือคายตระปูเกลียว ไขควงแต่ละชนิดมีลักษณะคล้ายๆกัน คือ มีส่วนที่เป็นด้ามจับทำด้วยไม้หรือพลาสติก ส่วนที่เป็นไขควงจะเป็นเหล็กกลมหรือสี่เหลี่ยม ไขควงแบ่งออกได้ดังนี้
ไขควงแบน เป็นไขควงที่ใช้สำหรับขันสกรูที่มีช่องผ่าตลอด
ไขควงแฉก มีลักษณะเหมือนไขควงแบน ต่างกันตรงปลายไขควงจะเป็นสี่แฉกใช้ขันสกรูที่มีช่องผ่าสี่แฉก
การบำรุงรักษา
1.ใช้ไขควงให้เหมาะสมกับกับลักษณะงานและร่องของนอตสกรู
2.หลังใช้งานเช็ดทำความสะอาด แล้วเก็บใส่กล่องเครื่องมือ
ไขควงบล็อก มีลักษณะเหมือนไขควงแบน ต่างกันตรงปลายไขควงจะเป็นหัวเหลี่ยมใช้สำหรับนอตหัวเหลี่ยม
เครื่องมือสำหรับเจาะ
เครื่องมือประเภทเจาะ มีดังนี้
สว่าน ใช้สำหรับเจาะรูเพื่อใส่สกรูหรือเดือย มีดังนี้
สว่านมือหรือสว่านเฟือง ใช้สำหรับเจาะรูขนาดเล็ก
สว่านไฟฟ้า เป็นเครื่องมือเจาะที่นิยมใช้กันมากในปัจจุบัน ใช้เจาะวัสดุต่างๆ เช่น คอนกรีต ปูน โลหะ ไม้ และพลาสติก ใช้งานได้สะดวกและรวดเร็ว เพราะใช้พลังงานไฟฟ้าในการทำงาน
สว่านข้อเสือ มีลักษณะเป็นรูปตัวยู มีคันหมุน ต้องใช้ร่วมกับดอกสว่านที่มีขนาด ระหว่าง ¼ - 1 นิ้ว มักใช้ในงานไม้
ดอกสว่านมี 19 เบอร์ เริ่มจากเบอร์ที่ 1-1.5-2-2.5-3 จนกระทั้งถึงเบอร์ที่ 10
ดอกสว่านมี 3 ชนิด
1. ดอกสว่านเจาะโลหะ
- ดอกสว่านแบบ HS High Speed ใช้สำหรับเจาะวัตถุเช่น ไม้ พลาสติก
- ดอกสว่านแบบ HSS Hih Speed Steel ใช้สำหรับเจาะเหล็กชนิดต่าง ๆ เช่น เหล็กแผ่น เหล็กอ่อน เหล็กเหนียว เหล็กหล่อ มีความแข็งสูงมาก
2. ดอกสว่านเจาะปูน
3. ดอกสว่านเจาะไม้ ดอกสว่านที่ใช้งานจะมีหลายขนาด การนำไปใช้งานต้องคำนึงถึงความเร็วที่จะใช้เจาะรูด้วย - ดอกสว่าน ขนาดเล็ก ใช้ความเร็วในการเจาะ สูง - ดอกสว่าน ขนาดใหญ่ ใช้ความเร็วในการเจาะ ต่ำ
การใช้และบำรุงรักษา
1. ลับดอกสว่านให้คมอยู่เสมอ โดยการใช้หินเจียร
2. ถอดดอกสว่านออก แล้วหมุนหัวจับดอกสว่านให้เข้าที่ หลังการใช้งานทุกครั้ง
3. ทาจารบีที่เฟืองและหัวจับดอกสว่านเดือนละครั้ง
4. เลือกดอกสว่านให้มีฟันเลี้อยและคมจิกที่เหมาะสมกับงาน
5. เลือกความเร็วรอบให้เหมาะสมกับชนิดของวัสดุ และขนาดของรูที่จะเจาะ
6. ไม่ควรใช้มือดึงเศษโลหะในขณะทำการเจาะ
7. ถ้าสว่านติดขัดกับรูเจาะควรปิดสวิทส์ทันที
8. ก่อนเจาะควรตอกเหล็กนำศูนย์ตามตำแหน่งต้องการเจาะเสียก่อน
9. จับชิ้นงานให้แน่น
10.ควรให้คมตัดทั้งสองเริ่มตัดเจาะในตำแหน่งที่ถูกต้อง
เครื่องมือสำหรับไสตกแต่ง
เครื่องมือสำหรับไสและตกแต่ง มีดังนี้
กบไสไม้
1.1กบล้างสั้น มีความยาว 6-8 นิ้ว ใช้ไสไม้ที่มีขรุขระ แอ่น บิดงอ ซึ่งกบชนิดอื่นไม่สามารถไสได้ ใบกบทำมุมกับตัวกบ 45 องศา
1.2กบล้างยาว มีลักษณะคล้ายกบล้างสั้น มีความยาว 16-18 นิ้ว ใช้ล้างแนวไม้ให้ตรงใช้ไสไม้ก่อนเพราะติดล้างกัน
1.3กบขูดหรือกบแต่ง ใช้แต่งไม้โค้งเพื่อผิวเรียบซึ่งกบธรรมดาไม่อาจแต่งได้
การบำรุงรักษา
1.หลังการใช้งานต้องทำความสะอาดและชโลมน้ำมันบางๆ บนส่วนที่เป็นโลหะ
2.ควรสำรวจความคมของใบกบก่อนใช้งานทุกครั้ง
ตะไบ
เป็นเครื่องมือที่ทำหน้าที่ปรับผิวชิ้นงานให้เรียบหรือตกแต่งชิ้นงานให้มีขนาดตามต้องการ ตะไบทำจากเหล็กผสมคาร์บอน ส่วนตะไบที่ต้องการความคงทนสูงทำด้วยเหล็กกล้า รูปร่างของตะไบนอกจากถูกกำหนดโดยลายตัดขวาง ความถี่ และความลึกของร่องตัด ยังมีผลต่อขนาดของฟันอีกด้วย คือ ตะไบหยาบจะมีฟันลึกและห่างใช้สำหรับงานปาด ส่วนตะไบละเอียดจะมีฟันตัดตื้นและถี่ เหมาะสำหรับงานตกแต่งขั้นสุดท้าย ตะไบมีหลายแบบ ดังนี้ ตะไบแบน ตะไบท้องปลิง ตะไบสามเหลี่ยม ตะไปกลม ส่วนตะไบที่ใช้ในงานไม้ เรียกว่า บุ้ง
ตะไบแบน ใช้กับโลหะที่เป็นรูปทรงแนงนอนหรือแนวตั้ง
ตะไบท้องปลิง ใช้กับโลหะที่มีรูปทรงเป็นวงรี
ตะไบสามเหลี่ยม ใช้กับโลหะที่เป็นรูปสามเหลี่ยม
ตะไบกลม ใช้กับโลหะที่มีรูปทรงเป็นวงกลม
ขนาดของตะไบ มี 4 ขนาด
1. หยาบมาก
2. หยาบปลานกลาง
3. ละเอียดมาก
4. ละเอียดปลานกลาง
วิธีใช้ตะใบ
1.การใช้ตะไบต้องตรวจสอบชิ้นงานให้ยึดติดกับปากกาให้แน่น
2.มือซ้ายจับที่ปลายตะไบ ส่วนมือขวาจับที่ด้ามตะไบ
3.วางตะไบให้สัมผัสกับผิวชิ้นงานแล้วดันไปข้างหน้า เมื่อสิ้นสุดชิ้นงานให้ดึงกลับ ทั้งนี้จะต้องถูไปมาให้หน้าตะไบสัมผัสกับชิ้นงานตลอด
4.การใช้ตะไบควรเลือกตะไบให้เหมาะสมกับลักษณะงาน
5.การตะไบทุกครั้งจะต้องดันตะไบไปข้างหน้าแล้วดึงกลับ ไม่ควรถูตะไบไปมาอย่างรวดเร็ว
6.ก่อนใช้ตะไบและกบทุกครั้ง ควรตรวจสอบสภาพให้พร้อมใช้งาน เพื่อความปลอดภัยต่อตนเองและผู้อื่น
การจัดเก็บบำรุงรักษา
1. ตรวจดูความเรียบร้อยของใบกบก่อนเก็บเข้าที่
2. ทำความสะอาดตัวกบโดยใช้แปรงปัดเศษไม้ออก
3. ชโลมน้ำมันใบกบก่อนเก็บเข้าที่เก็บ
4. ทำความสะอาดตะไบโดยใช้แปรงทองเหลืองปัดเศษโลหะออก
5. ไม่ควรวางตะไบทับกันเพราะจะทำให้คมตะไบสึกหรอได้ง่าย
เครื่องมือสำหรับจับยึด
เครื่องมือสำหรับจับยึด มีดังนี้ คีม เป็นเครื่องจับยึดชิ้นงานให้ติดกันหรือดึงชิ้นงาน นอกจากนั้นยังใช้จับ บีบ ดัด ตัด คีมจะมีด้ามโลหะติดกับปากคีม ถ้าใช้ในงานไฟฟ้าจะมีฉนวนหุ้มด้ามคีมทั้งสองข้างอีกครั้ง คีมที่นิยมใช้มีดังนี้
คีมปากกลม ใช้สำหรับบิดหรือม้วนโลหะ
คีมปากเรียว ใช้สำหรับจับชิ้นงานชิ้นเล็กๆ หรือตะปูสั้น
คีมปากแบน ใช้สำหรับจับโลหะแบนหรือสายไฟ
คีมตัด ใช้สำหรับตัดลวดหรือโลหะเนื้ออ่อน
คีมรวม ใช้จับ ตัด ม้วนโลหะ
คีมปากเลื่อน ใช้จับน็อตโดยสามารถเลื่อนความกว้างของคีมได้
คีมปากนกแก้ว ใช้สำหรับถอนตะปู ตัดหัวตะปู ตัดลวดและโลหะเนื้อแข็ง
คีมล็อก ใช้จับนอตหรือชิ้นงานเพื่อป้องกันการหมุนหรือเลื่อนโดยปากปรับขยายให้กว้างได้และล็อกให้แน่น
การบำรุงรักษา
1.ใช้คีมให้ถูกประเภทกับงาน
2.ไม่ควรบีบคีมแรงเกินไปเพราะจะทำให้คีมหัก
3.ไม่ควรใช้ค้อนทุบคีมแทนการตัด
4.ไม่ใช้คีมแทนค้อนหรือเครื่องมืออื่นๆ
5.เช็ดทำความสะอาด หยดน้ำมันที่จุดหมุน แล้วชโลมน้ำมันหลังการใช้งาน
เครื่องมือสำหรับตัดและผ่า มีดังนี้
เลื่อยลันดาชนิดตัด ใช้ตัดขวางเสี้ยนไม้ ปลายของฟันจะแหลม เวลาตัดต้องทแยงใบเลื่อยทำมุมกับชิ้นงานประมาณ 15 – 30 องศา
การบำรุงรักษา
1.ระวังอย่าให้สกรูจับใบเลื่อยหลุดหาย
2.ทำความสะอาดและทาน้ำมันทุกครั้งหลังการใช้งาน
เลื่อยฉลุ เป็นเลื่อยขนาดเล็ก รูปร่างของโครงเลื่อยเป็นตัวอยู่ ทำด้วยโลหะ ใบเลื่อยเล็กใช้ในงานฉลุลวดลายหรือเลื่อยสิ่งของเล็กๆ
การบำรุงรักษา
1.ระวังอย่าให้สกรูจับใบเลื่อยหลุดหาย
2.ทำความสะอาดและทาน้ำมันทุกครั้งหลังการใช้งาน
เลื่อยตัดเหล็ก โครงเลื่อยเหล็กมีรูปร่างลักษณะที่แตกต่างกัน แล้วแต่บริษัทผู้ผลิต แต่ช่วงที่ใส่ใบเลื่อยจะมีระยะห่างเท่ากัน มีรูและสลักสำหรับยึดให้ใบเลื่อยตึงและปรับระยะได้ตามขนาดความยาวของใบเลื่อย
การบำรุงรักษา
1.หลังจากการใช้งานให้คลายใบเลื่อยออกเล็กน้อย เพื่อยืดอายุใบเลื่อยให้ใช้งานได้ยาวนานขึ้น
2.ใช้แปรงปัดทำความสะอาดทุกส่วน ทาด้วยน้ำมัน แล้วเก็บไว้ในที่เก็บหลังการใช้งาน
เครื่องสำหรับวัด มีดังนี้
ไม้บรรทัด ใช้สำหรับวัดระยะสั้นๆ และขีดเส้น
การบำรุงรักษา
1.ทำความสะอาดหลังเลิกใช้งาน
2.เก็บรักษาให้เรียบร้อย
ตลับเมตร ใช้สำหรับวัดระยะมีลักษณะเป็นตลับสี่เหลี่ยมขนาดพอจับมือ ตัวตลับทำด้วยโลหะหรือพลาสติก ส่วนแถบวักทำด้วยเหล็กบางเคลือบสี ปลายแถบวัดจะมีขอเกี่ยวเล็กๆ ติดอยู่
การบำรุงรักษา
1.ระวังรักษาขอเกี่ยวปลายเทปไม่ให้หัก
2.เมื่อจะปล่อยเส้นเทปกลับมี่เดิมต้องค่อยๆผ่อน ถ้าปล่อยให้กลับเร็วเกินไปปลายของเกี่ยวอาจชำรุดเสียหายได้
3.ทำความสะอาดหลังเลิกใช้งานแล้วเก็บให้เป็นระเบียบ
ฉาก เป็นเครื่องมือวัดละเอียดที่ใช้ทางตรงหรือตั้งได้ฉากของงาน รวมทั้งวัดมุมต่างๆ ฉากมี 2 ชนิด คือ
1.ฉากตาย ยึดติดกันตายตัวใช้วัดมุม 90 องศา และ 45 องศา
2.ฉากเป็น ใช้วัดมุมต่างๆ สามารถถอดแยกออกจากกันได้
การบำรุงรักษา
1.หลังการใช้งานต้องทำความสะอาด
2.ไม่ใช้ด้ามฉากเคาะหรือตอกแทนค้อน
3.ระมัดระวังอย่าให้ฉากตกลงพื้น เพราะจะทำให้เคลื่อนที่ได้