Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II od wielu lat wdraża ocenianie kształtujące (OK). Przechodziliśmy przez wiele etapów: szkolenia dla nauczycieli, kursy OK, prowadzenie lekcji otwartych z OK, panele edukacyjne, zapisy w statucie o stosowaniu elementów OK i wiele innych. Aktualnie jesteśmy w klubie SUS (Szkoły Uczące Się). Poszerzamy wiedzę dotyczącą OK, pracujemy nad wyzwaniem: praca w zespole z wykorzystaniem gier dydaktycznych.

Elementy OK, które stosujemy najczęściej to:

• cele lekcji sformułowane w języku ucznia

• kryteria oceniania - NACOBEZU

• informacja zwrotna.

Wprowadzamy też wiele innych np. mapę myśli, ocenę koleżeńską, samoocenę, różnorodne techniki zadawania pytań, pytania kluczowe, zdania podsumowujące, zasadę niepodnoszenia rąk, losowanie patyczków.

Publikacje wspierające stosowanie OK w szkole: (książki dostępne na stronie CEO)

W szkole jest OK. Ocenianie kształtujące w praktyce

Autorka: Danuta Sterna

Najnowszy poradnik dla nauczycieli pracujących z ocenianiem kształtującym autorstwa czołowej polskiej ekspertki OK, dotyczący przede wszystkim strategii oceniania kształtującego. Dodatkową wartością są zawarte w książce wypowiedzi nauczycieli i uczniów pracujących technikami OK oraz ilustracje autorki.

Mam nadzieję, że propozycje oceniania kształtującego, które tu pokazuję, zaowocują większą przyjemnością i radością nauczycieli z nauczania. Wypróbowywanie różnych metod, obserwacja, jak one działają na uczenie się uczniów i w końcu świadome poszerzanie swojego warsztatu dydaktycznego powodują, że praca nauczyciela jest ciekawsza i bardziej satysfakcjonująca. Bycie nauczycielem staje się pasjonującą przygodą, a nie tylko wykonywaniem zawodu. Tego życzę wszystkim nauczycielom i uczniom.

Data wydania: Warszawa 2018

UCZĘ W KLASACH MŁODSZYCH. Przykłady oceniania rozwojowego w Szkołach Uczących Się

Pod redakcją: Danuty Sterny

Poradnik dla nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego odpowiadający w praktyczny sposób na pytanie, jak oceniać najmłodszych i wspomagać ich rozwój, nie używając nieadekwatnego na tym etapie edukacji oceniania za pomocą stopni. Poradnik, pod redakcją wieloletniej ekspertki Centrum Edukacji Obywatelskiej Danuty Sterny, powstał jako zbiorowe dzieło nauczycielek - praktyczek, które problemy i dylematy związane z oceną opisową i wprowadzaniem w życie szkolne oceniania rozwojowego rozwiązywały samodzielnie w swojej pracy w klasach I-III.

Data wydania: Warszawa 2015

OCENIANIE KSZTAŁTUJACE W PRAKTYCE

Autorka: Danuta Sterna

Książka, która w sposób ciekawy i praktyczny prowadzi nauczycieli przez kolejne fazy wprowadzania oceniania kształtującego do swojej pracy. Prezentuje doświadczenia polskich nauczycieli różnych przedmiotów ze wszystkich typów szkół.

Od autorki: „Od czasu, gdy zaczęłam pracować w szkole, poszukiwałam sposobów efektywnego nauczania. Martwiło mnie to, że moich uczniów często nie interesuje wiedza, która chcę im przekazać, że nie są zadowoleni z tego, co szkoła im oferuje. Próbowałam to zmienić. (...)

Data III wydania: 2014

Co to jest Ocenianie Kształtujące?

Idea oceniania kształtującego (OK) zrodziła się w Wielkiej Brytanii. To tam od 2002 roku wprowadzano szereg pilotażowych programów promujących ten model. Dzisiaj taki sposób uczenia zaczyna zdobywać coraz większą popularność w krajach Europy i Ameryki Północnej, także w Polsce coraz więcej szkół podejmuje inicjatywę wprowadzania, jeśli nie oceniania kształtującego w całości, to na pewno jego elementów, podnosząc efektywność swojej pracy.

Tajemnicą sukcesów oceniania kształtującego jest postawienie na kształtowanie kompetencji uczenia się, przejmowania odpowiedzialności za własny rozwój i umiejętne planowanie działań, pozwalającym osiągnąć wyznaczane sobie cele.

Ocenianie kształtujące to sposób pracy nauczyciela i uczniów, który polega na systematycznym pozyskiwaniu informacji o przebiegu procesu uczenia się.

Różni się od znanego powszechnie oceniania podsumowującego (nazywanego też sumującym) tym, że ma służyć przede wszystkim poprawie procesu

uczenia się, a nie tylko podsumowaniu pracy ucznia. Najważniejsze w ocenianiu kształtującym jest przekazanie uczniowi informacji pomagającej mu w uczeniu się.

Tym, co znacząco odróżnia OK od oceniania sumującego, jest akcentowanie informacji dotyczącej samego procesu, a nie efektu kształcenia.

Co jest podstawą Oceniania Kształtującego ?

Stosowanie oceniania kształtującego nie polega na dodaniu kilku nowych technik nauczania do warsztatu pracy nauczyciela, wymaga zmiany organizacji procesu nauczania. Zmiany, która będzie zaakceptowana zarówno przez nauczyciela, jak i uczniów. Jego podstawą jest pięć filarów – strategii, które określają cel stosowania OK. Wszystkie strategie OK są ze sobą powiązane, uzupełniają się i stanowią drogowskazy do skutecznego nauczania i uczenia się.

Strategia I : Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu.

Strategia I z perspektywy ucznia :

Lepiej się uczę jeśli wiem, po co i czego mam się nauczyć.

Pierwsza strategia dostarcza uczniom informacji: po co się czegoś uczą (cel) i co będzie podlegało ocenie (kryteria sukcesu).

Cel lekcji powinien być sformułowany w języku zrozumiałym dla ucznia , a nauczyciel formując cele lekcji powinien odpowiedzieć sobie na pytania: Co uczniowie powinni umieć po lekcji? Do czego im się przyda ta wiedza lub te umiejętności ? Jak wykorzystają zdobytą wiedzę i umiejętności w przyszłości?

Często zamiast określenia kryteria sukcesu, pojawia się skrót Nacobezu, pochodzący od sformułowania ,,Na co będziemy zwracać uwagę”.

Uczeń powinien być poinformowany o wymaganiach do poszczególnych tematów, czyli wiedzieć, jak sprawdzi, czy cele lekcji zostały zrealizowane. Ich precyzyjne określenie jest podstawą stosowania samooceny i oceny koleżeńskiej.

Kryteria sukcesu służą również do podsumowania lekcji, a jednocześnie stanowią wytyczne do ustalenia, jaki materiał będzie podstawą sprawdzianu. Cele i kryteria sukcesu przedstawia się z perspektywy ucznia, dlatego zawierają sformułowania typu: wyjaśnię, opiszę, wskażę.

Strategia II: Organizowanie w klasie dyskusji , zadawanie pytań i zadań dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.

Strategia II z perspektywy ucznia :

Lepiej się uczę , jeśli nauczyciel rozmawia ze mną o moich postępach i w każdej chwili wie, na jakim etapie nauki jestem.

Strategia II mówi o stworzeniu warunków do dialogu, czego wynikiem i konsekwencją jest uzyskanie przez nauczycieli informacji o miejscu, w którym są uczniowie i podjęcie decyzji, jaki ma być następny wspólny krok. Jest to pozyskiwanie wiedzy o przebiegu procesu uczenia się: czy i jak uczą się uczniowie , jakie mają trudności i nad czym trzeba jeszcze popracować.

W tym celu można stosować zdania podsumowujące, prosząc ucznia o dokończenie zdania:

Dziś nauczyłem/ am się………………………….

Zrozumiałam/em …………………………………..

Odkryłam?/em , że …………………………….itp.

Temu celowi służy też formułowanie pytań kluczowych, , które dotyczą głównej tematyki lekcji, mają zainteresować uczniów uzyskaniem odpowiedzi, stanowić wyzwanie, pobudzić do samodzielnego myślenia.

Strategia III. Udzielanie uczniom takich informacji zwrotnych, które umożliwią uczniom ich widoczny postęp.

Strategia III z perspektywy ucznia :

Lepiej się uczę, jeśli nauczyciel udziela mi informacji zwrotnej , co zrobiłem dobrze, co i jak powinienem poprawić i jak mogę się dalej rozwijać.

Ocena pracy ucznia, aby była przez ucznia wykorzystana w procesie uczenia się, powinna mieć formę wyczerpującego komentarza - informacji zwrotnej.

Taka informacja zawiera cztery elementy:

1.Co uczeń zrobił dobrze?

Wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia.

2.Co należy poprawić?

Odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia.

3.Jak należy poprawić?

Wskazówki - w jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę.

4.Jak uczeń ma się dalej rozwijać?

Wskazówki – w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej.

Informacja zwrotna powinna się odnosić do wcześniej ustalonych kryteriów sukcesu. Wówczas daje uczniom możliwość racjonalnego kształtowania własnej strategii uczenia się oraz poczucia odpowiedzialności za swoje osiągnięcia.

Strategia IV. Umożliwienie uczniom korzystania z siebie nawzajem jako zasobów edukacyjnych.

Strategia IV z perspektywy ucznia :

Lepiej się uczę, jeśli korzystam z wiedzy i umiejętności moich kolegów i koleżanek .

Proces nauczania jest procesem społecznym. Człowiek najlepiej uczy się z innymi. Uczniowie uczą się od siebie nawzajem, uczą się także współpracy, a nauczyciel daje im czas na dyskusję i wspólne ustalanie odpowiedzi. Rozmowa uczniów o tym, czego się uczą, wiąże zdobywaną wiedzę z tym, co już wiedzą i umieją, pomaga im więc lepiej zrozumieć nowe zagadnienia. W ramach czwartej strategii stosuje się ocenę koleżeńską. Na podstawie poznanych wcześniej kryteriów uczniowie przekazują sobie informacje zwrotne o wykonanej pracy. Stosowanie oceny koleżeńskiej wymaga od ucznia wiedzy, co i jak ma oceniać.

Strategia V. Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu swojego uczenia się.

Strategia V z perspektywy ucznia:

Lepiej się uczę, jeśli jestem odpowiedzialny za to, czego i jak się nauczę.

Branie odpowiedzialności za własne uczenie się wymaga od ucznia między innymi umiejętności dokonywania samooceny. Samoocena ucznia powinna zawierać informację dotyczącego tego : co już umiem, nad czym muszę jeszcze popracować co powinienem zmienić w swoim sposobie uczenia się, jakie powinienem przyjąć postanowienia na przyszłość. Ważne jest też wspomaganie uczniów w planowaniu rozwoju, pomoc w samopoznaniu - określeniu swoich mocnych stron, refleksja nad własnym stylem uczenia się .

Literatura:

Danuta Sterna ,,Ocenianie kształtujące w praktyce”, CEO Warszawa 2008 r.

Danuta Sterna ,,Uczę (się) w szkole”, CEO Warszawa 2014 r.

Uczniowie klasy III a chętnie współpracują ze sobą w różnych formach aktywności. Zgodnie z zasadami Oceniania Kształtującego przed rozpoczęciem pracy, poznają kryteria sukcesu. Tym razem klasa pracując zespołowo wykonała plakaty. Uczniowie dokonali oceny koleżeńskiej i zgodnie wybrali najlepszą ich zdaniem pracę.

Tytuł SZKOŁY UCZĄCEJ SIĘ

W dniu 12 stycznia odbyła się w naszej szkole konferencja on-line upowszechniająca dobre nauczanie i profesjonalną współpracę nauczycieli w jego doskonaleniu zorganizowanej w ramach Klubu Szkół Uczących Się. Udział wzięło ponad 70 nauczycieli i dyrektorów szkół z całej Polski. Podczas konferencji obserwowaliśmy pracę uczniów i nauczycieli na lekcjach (nagrane filmy z fragmentami lekcji) oraz dyskutowaliśmy nad podejmowanymi działaniami. Po dwóch latach realizowania wyzwania w trudnych realiach otrzymaliśmy tytuł SZKOŁY UCZĄCEJ SIĘ.

Bardzo się cieszymy i obiecujemy kolejne wyzwania

W II półroczu roku szkolnego 2021/2022 oraz w przyszłym roku szkolnym realizujemy:

Wyzwanie:

Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań, dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.

Cel:

Nauczyciele stosują różne formy pozyskiwania informacji, czy i jak uczniowie się uczą i wykorzystują te informacje do planowania lekcji i doboru metod nauczania.

Co chcemy osiągnąć?

1.Nauczyciele sprawdzają zrozumienie pytań przez uczniów.

2.Nauczyciele określają czas oczekiwania na odpowiedź, czas pracy nad pytaniem.

3.Nauczyciele dostosowują typy pytań do celu, kryteriów, zadań.

4.Nauczyciele formułują pytania z uwzględnieniem możliwości ucznia.

5.Uczniowie nie obawiają się zadawania pytań.

6.Nauczyciele inicjują i podtrzymują dialog z uczniem.

7.Uczniowie podczas lekcji formułują argumenty i wyciągają wnioski biorąc udział rozmowach, dyskusjach.

8.Nauczyciele stosują na lekcjach różne techniki i narzędzia pozyskiwania informacji zwrotnej od ucznia (np. ankiety ewaluacyjne, kosz i walizka, termometr, tarcza strzelnicza).

Wyzwanie na 2021/2022 rok

Nauczyciele organizują w klasie dyskusję, zadają pytania i zadania, dające informacje, czy i jak uczniowie się uczą. Uczniowie biorą udział w dyskusji, dającej informację zwrotną o ich uczeniu się.

Cel:

Uczniowie i nauczyciele pozyskują informację zwrotną o procesie uczenia na bazie organizowanej dyskusji.

Co chcemy osiągnąć?

1. Nauczyciele stosują różnorodne techniki zadawania pytań, m.in. pytania kluczowe, pytania otwarte, itp.

2. Nauczyciele organizują na lekcji różne formy pozyskiwania informacji, czy i jak uczniowie się uczą i wykorzystują te informacje do planowania lekcji i doboru metod nauczania.

3. Nauczyciele tworzą i dbają o dobrą atmosferę na lekcji do zadawania pytań przez uczniów (np. dają odpowiedni czas do udzielenia odpowiedzi, podkreślają ważność błędnie udzielonych odpowiedzi).

4. Uczniowie biorą udział w dyskusji, formułują argumenty, odpowiadają na pytania.

5. Uczniowie udzielają informacji zwrotnych na temat procesu nauczania wykorzystując różne techniki/narzędzia (np. ankiety ewaluacyjne, kosz i walizka, termometr, tarcza strzelnicza).

6. Uczniowie nie mają obaw do zadawania pytań.