1807:
NAXÇIVAN XƏRİTƏSİ
Naxçıvanın və Azərbaycanın bu qədim diyarının coğrafi bölgələrinin vəsfi barədə yazılmış əsər
NAXÇIVAN
Dünyanı özünə cəzb eyləmisən,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan,
Bəşər gözündə bir nurlu simvol var,
O da böyük Azərbaycan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
"İnanki dağ" əzəmtli, vüqarlı,
Düşməni qatlayıb, əydirən karlı,
Əlincə qalalı, çox iftixarlı,
Sənsən şanlı, tarix nişan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
“Mənəm deyən” sərdarları yıxdın sən,
Yağıları yandırdın sən, yaxdın sən,
Zaman–zaman sınaqlardan çıxdın sən,
Verdin məğrur, mərd imtahan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Nə əzizsən, nə şirinsən, yurd, vətən,
Bizik torpağına səpilən bir dən,
Başdan-başa böyük Azərbaycan, sən,
Ana vətən, ata ünvan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Darıdağ Vüqarlı olmuşuq biz, sən,
Doğma evimizsən, eşiyimizsən,
Sən “Nənə laylalı” beşiyimizsən,
Ulu baba, ulu məkan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Gəmiqaya bir iftixarın sənin,
Şükür, vardır qartal bazarın sənin,
İdrak sahibidir, yazarın sənin,
Dahi əlindədir sükan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Diyarında ulu Babək sağdı–sağ,
Sarı dağda "Sirab" şəfa tağdı–tağ,
Şöhrətindir, pirli, ziyarətli dağ,
Haqdan sənə gəlir təkan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Babək bölgəsində etiqad yeri,
Mərhəmət ocağı, haqq büsat yeri,
Yeddi cavan kəsin qeybiyyat yeri,
“Əshabi-Kəhf” “Turi-Sina”n, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Dəfinəli şəhər istinaddı, bil,
Qızılvəng guşəli zəngin addı, bil,
Qoynunda sovqatlı Ordubaddı, bil,
Çoxdur ondan nemət dadan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Qafqaz silsiləli til sıra dağda,
Gümüşlü soldadır, Ordubad sağda,
Sərvəti torpaqda, meyvəsi bağda,
İnsanı eyləyir heyran, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Darıdağdır, şəfa sulu, pak sinə,
Nəhəcir dağları uca, tək sinə,
Şimaldan-cənuba, həm də əksinə,
Culfa keçid, Culfa dəhan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Oxşarlıdı, eyni, dağları lау-lау,
Bir–birindən ayrı, qardaşdı hay-hay,
İki Culfa: о tay, biri də bu tay,
Araz aran, körpü aran, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Dosta doğmadır, yağıya yad edil,
Arpaçay tutarlı, Araz vadili,
Danzik dağ, Yaycı dağ, qoru bu dili,
Şərur sənin Şərqi Minan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Arpaçayın başı, Göyçə arası,
Sağalarmı torpağının yarası.
Şərur Vüqarının yarı parası,
Dərələyəz dərin yaran, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Arazdəyən gərəyindir, çox gərək,
Həsənqulu bağı, Vəlidağ ürək,
Zirvələr qoynunda Kərki, Sədərək,
Türk qapılı gur səs–sədan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Düşmənlərdən bizə gələn qovğadı,
Qorxma, Türkün suyu bizim çarxadı.
Sədərəyə, sənə böyük arxadı,
Ağrı dağdan əsən boran, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Yola duş, uğurla Badamlıya çat,
Avazını orda avazlara qat,
Meşəli Batabat, göllü Batabat,
Ruh açandır Şahbuz hər an, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Onun Bədəl yurdu, Əyriqarı var,
Keçəldağı, Mərcanlısı, Darı var,
Veysəlli qoruğu, Gəzavarı var,
Səfalardı, Şahbuz saçan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Batabatdan çevril Şükara tərəf,
Qarakilsə etsin nə çarə tərəf,
Ərikli, Məlikli biçarə tərəf,
Zəngəzurdu səni anan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Haçadağ məğrurlu soy-zatın, adın,
Qənimidir düşmən əsdirən badın,
Uğrunda can verər hər bir övladın,
Yurddaş təməlidir binan, Naxıçvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Canını torpağa qatanlardı, bil,
Şəhid olub, uyyub yatanlardı, bil,
Səndə boya-başa çatanlardı, bil,
Səni anan, sənə yanan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Tarixindi Qarabağlar türbəsi,
Eldəgizlər, Atabəylər, şah bəhsi,
Möminə Xatunun məhəbbət səsi,
Əcəmidən gəlir, inan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Tusi, Cəlil, Səid doğulan Şahın,
Qızıl Arslan ulu şahındır, şahın,
Məhəmməd Cahandır dahi kütahın,
Əbubəkir, Özbək Xaqan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Vətənin sevməyən bir nimdaş olar,
Əcəmi tək, yurdda, de kim daş olar,
Vətənə təməldaş, kim himdaş olar,
Vətən məhəbbətin qanan Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Ana şövqün şair etmiş Heyranı,
Qoynun olmuş təbidarın seyranı,
Süzəndi Böyükdüz, Şərur ceyranı,
Arazda yaşılbaş sonan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Sənsən türbə tikib, mərdini bilən,
Cavidin yerini, yurdunu bilən,
Vətənə həsrətin dərdini bilən,
Ürəkdən qanayar anan Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Kalbalı Xаn səndən aldı dərslərin,
Heydər kimi rəhbər, dahi kəslərin,
Şərqdə beşiyisən ulu irslərin,
Sənsən bizə doğma Kənan, Naxçıvan.
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Sənin dünyadakı şöhrətin üçün,
Gələcək sürətin, vüsətin üçün,
Sənin torpaqların, sərvətin üçün,
Çoxdur sənsiz qəddi sınan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Batabat gölləri, Vayxır, göl layı,
Qanlı göl, Qara göl, Arpaçay suyu,
Səni gülzar edir Naxçıvan çayı,
Çalınır "Arazı" havan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Qartal qalxır sənin о qaşlarından,
Üçqardaş başından, o daşlarından,
Sənə bu cahanın o başlarından
Bu başına çoxdur baxan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Bağbanın kamildir, doldun barlara,
Layiq oldun böyük iftixarlara,
Köksündən boy atan vəfadarlara,
Sevgili canansan, canan, Naxçıvan.
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Vətən alovlusan, qəlbən sönməzsən,
Süzüb, adət göylərindən enməzsən,
Ana sağ ol, mirasından dönməzsən,
Beldə kəmər, teldə şanan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Sıra dağlar, gen dərələr ətəkli,
Yolun olacaqdır yenə ipəkli,
İnşallah, olarsan xoş gələcəkli,
Yolun nurlu, yolun rəvan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Duzdağın, tərifin söz oxşayacaq,
Fərhad evini də iz oxşayacaq,
Tərəqqi etdikcə göz oxşayacaq,
Hər bir guşən, hər bir хаnan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
İşıqlıdağ, Çaldağ kürəyimizdə,
Salvartı növrağı tüləyimizdə,
Sənsən məhəbbətli ürəyimizdə,
Eşqi ülvi, eşqi Sənan, Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Dadlı–duzlu, şirin sovqatlı sənsən,
Gələcəyi parlaq, növraqlı sənsən,
Bayraqdar Heydərdi, bayraqlı sənsən,
Qоса Şərq qapısın açan Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Sərraf Qasım deyər, eşqim binədə,
Verməm səni yüz cahana, minə də,
Harda olsam, orda sənsən yenə də,
Meylim quşu uçub qonan Naxçıvan,
Şərqin gözü, Nəqşi-Cahan, Naxçıvan.
Rüstəmli Sərraf Qasım Əyyub oğlu
Şahbuz rayonu, Aşağı Qışlaq kəndi. 2003-cül
Bu poema ilk dəfə Sərraf Qasımın “BİR QARTAL OL, MİLLƏTİM, ZİRVƏYƏ ÇAT!” adlı şeirlər kitabında çap olunmuşdur.
Poemadan müəyyən parçaların Aktyor Zakir Fətəliyev tərəfindən ifası