T.H

Năm mới, người ta đến chùa không chỉ để cầu may, tìm sự bình an, thanh thản, mà còn để tìm về với cội nguồn dân tộc.

Xuân về, người dân lại nô nức đi chùa cầu may. Ảnh: NH

Trong đời sống tâm linh của người Việt, chùa là một địa danh rất linh thiêng và tôn kính. Người ta đến chùa không chỉ để cầu may, tìm sự bình an, sự thanh thản, mà còn để tìm về với cội nguồn dân tộc. Đi chùa đã trở thành một việc làm không thể thiếu của rất nhiều người dân Việt Nam mỗi dịp Tết đến, Xuân về.

Đã thành thông lệ, vào đêm 30 Tết, sau khoảnh khắc giao thừa, nhiều gia đình bắt đầu chuẩn bị đi lễ chùa, bày tỏ sự thành kính trước các bậc thánh thần và ông bà tổ tiên. Ở Việt Nam, đi lễ chùa vào thời khắc giao thời giữa năm cũ và năm mới được gọi là “Tống cựu nghinh tân”. Khung cảnh tĩnh mịch, thanh đạm của các ngôi chùa vào dịp này bỗng trở nên đông đúc, chùa rực sáng ánh của đèn, nến, vào sâu bên trong, hương khói nghi ngút tỏa ra từ các ban thờ. Trong khói hương mờ mịt, tiếng đọc kinh lúc bổng, lúc trầm… Ngoài kia, vạn vật như đang khoác lên mình một bộ áo mới, phơi phới niềm vui như lòng người vậy.

Mọi người đến chùa với nhiều mục đích khác nhau, người thì cầu tài, cầu lộc, cầu duyên; người thì cầu bình an, sức khỏe cho bản thân và người trong gia đình, cũng có những người đến chùa chỉ để tìm lấy những giây phút bình yên nhằm xua tan đi những lo toan bộn bề trong cuộc sống. Nhưng nói chung, khi đến chùa mọi người đều mang theo tấm lòng thành kính, từ đó họ tìm được đến với đức tin, sự thanh thản, bình an trong tâm hồn. Ai cũng tin tưởng vào năm mới tốt đẹp vì lời khấn nguyện thành tâm đã đến được các đấng linh thiêng…

Theo quan niệm của người xưa, đi chùa phải mang lộc về tận nhà, mang những điều may mắn khi bước qua cửa. Trước cửa đình, cửa chùa, thường có những cây đa, cây đề, cây si cổ thụ... khách đi lễ vào đêm giao thừa, lúc trở ra sẽ bẻ một nhánh mang về với ngụ ý là lấy lộc của Trời đất Phật Thần ban cho. Mỗi độ xuân về, những chồi non nhú lên thể hiện sức sống tràn đầy sinh lực. Mọi người xin lộc đêm giao thừa là để cầu mong có được sức sống dẻo dai, mạnh khỏe và có ích như loài cây. Cành lộc mang về được treo trước cửa nhà hoặc trưng trên bàn thờ gia tiên cho đến khi tàn khô, với niềm tin lộc hái về trong đêm giao thừa sẽ đem lại may mắn quanh năm.

Người Việt tin rằng, đi lễ chùa đầu năm không đơn giản chỉ để ước nguyện, mà đó còn là khoảnh khắc để con người hòa mình vào chốn tâm linh, là lúc mỗi người tìm về với cội nguồn dân tộc. Bởi vậy, không chỉ đi chùa vào đêm giao thừa và sáng mùng 1 Tết, người Việt còn có phong tục đi chùa du xuân trong tất cả các ngày Tết Nguyên đán.

Ngoài việc du xuân, đi lễ chùa còn là dịp cầu bình an cho mọi người.

Nếu đi chùa vào đêm giao thừa mọi người thường chọn đi lễ tại những ngôi chùa gần nhà thì những ngày sau đó họ chọn đi những ngôi chùa ở xa và nổi tiếng linh thiêng để kết hợp đi chùa với du ngoạn cảnh đẹp ngày xuân. Theo lệ thường, mâm lễ bao giờ cũng đủ cả hương, hoa, tiền vàng và một tờ sớ viết bằng chữ nho, ghi những điều cầu mong của gia chủ cho một năm vạn sự như ý; cũng có khi chỉ là bông hoa tươi, nén nhang thơm… đều được coi trọng như nhau. Trong lời văn khấn thường có vần, có điệu, âm vực thì trầm bổng. Khi thể hiện, lời khấn nghe như thơ, như nhạc ngân nga trong không gian u huyền của đình chùa, tạo nên sự linh thiêng, hư ảo…

Hoà cùng dòng người đi lễ đầu xuân, nhất là lúc tiết trời se lạnh, lất phất làn mưa phùn như cảm nhận thấy đất trời đang giao hoà. Con người dường như cũng trở nên cởi mở hơn ở chốn linh thiêng, những người dù mới gặp lần đầu cũng sẵn sàng trao nhau nụ cười trìu mến. Tiếng chuông chùa ngân vang giữa hơi sương sớm, khói nhang, hoa, lễ... tạo nên không khí yên bình, làm mỗi người khi đến chốn cung nghiêm này thấy tâm hồn thanh tịnh lạ kỳ!

Dường như khi cuộc sống ngày một hiện đại và văn minh, con người lại càng muốn tìm về những giá trị cổ xưa, những yếu tố tâm linh huyền bí. Tuy nhiên, cũng cần phân biệt rõ giữa văn hóa đi lễ chùa với những hành động mang tính chất mê tín dị đoan gây hao tốn tiền của. Việc đi lễ chùa không chỉ giúp cho người dân Việt giữ gìn được bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, ghi nhớ công ơn ông bà tổ tiên mà còn hướng con người tới cái thiện, tạo dựng niềm tin giữa con người trong xã hội đang ngày một trở nên bon chen, xô bồ.

Trong sắc xuân tràn ngập tâm hồn bao du khách, từ biệt những ngôi chùa, ta lại trở về bên những con đường thênh thang rộng mở. Cổng chùa không khép. Tiếng chuông chùa ngân xa, thanh thoát yên bình…

T.H