Phương Hà

Nhuỵ hoa nghệ tây cao cấp saffron của Iran được mệnh danh là loại gia vị đắt nhất thế giới. Vì sao nguyên liệu này được ví là “vàng đỏ” của ẩm thực Iran?

Mỗi bông nghệ tây chỉ có 3 nhuỵ hoa có thể sản xuất được sản phẩm đạt chuẩn chất lượng. Ảnh: Trueandverified.

Tại nhiều quốc gia, “vàng đỏ” của ẩm thực Iran cũng làm dấy lên nhiều tranh cãi về nguồn gốc xuất xứ và sự tinh khiết của nhuỵ hoa nghệ tây. Vậy vì sao nhuỵ hoa nghệ tây đắt đỏ này được ưa chuộng tại khắp các châu lục và trở thành nguyên liệu vàng trong ngành ẩm thực?

Nguyên liệu vàng với giá trị kinh tế cao

Nhuỵ hoa nghệ tây có giá lên đến 16 USD/gram cũng có lý do chính đáng. Nguyên nhân đầu tiên khiến loại gia vị này trở nên đắt nhất thế giới phải kể đến là công đoạn sản xuất và thu hoạch công phu của sản phẩm.

Người Iran thường ví nghệ tây có giá trị như vàng vì nguyên liệu này khi thu hoạch rất khó khăn cũng như tốn nhiều công sức trồng trọt. Mỗi mùa thu, hoa nghệ tây chỉ nở rộ trong vài tuần. Ngay lúc đó, những nhà sản xuất nghệ tây sẽ tập trung vào vụ thu hoạch, hái những bông hoa vào sáng sớm. Sau đó, họ nhẹ nhàng lấy nhuỵ hoa đem đi làm khô.

Quá trình thu hoạch lấy nhuỵ hoa được thực hiện thủ công trực tiếp bằng tay. Ảnh: Jalil Rezayee.

Cũng chính tại Iran, thành phố Mashad là nơi cung cấp hơn 90% thị trường nhuỵ hoa nghệ tây cho thế giới. Nơi đây được xem là kinh đô của saffron với thời tiết, khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp cho loài hoa này.

Để trồng cây nghệ tây và sản xuất saffron, người chăm sóc cần đảm bảo những yếu tố quan trọng như đất trồng, nhiệt độ, tưới tiêu và ngăn chặn những tác nhân gây hại từ các loài động vật như thỏ, chuột, chim…

Đáng chú ý, loài hoa họ diên vĩ này không thể tự phát triển trong tự nhiên mà luôn cần sự can thiệp của con người. Những bông hoa màu tím được nhân giống và thu hoạch trực tiếp thủ công bằng tay. Quá trình canh tác càng cẩn thận, giá trị đem lại càng cao.

Mỗi cây hoa nghệ tây chỉ có 4 hoa, mỗi bông hoa có 3 nhụy.

Mỗi cây nghệ tây chỉ cho ra vỏn vẹn 4 hoa, mỗi bông hoa có 3 nhuỵ hoa cái (màu đỏ) có thể sử dụng, còn lại các nhuỵ hoa màu vàng không mang giá trị cao bằng. Người dân sẽ phải hái bằng tay từng sợi nhuỵ để cho ra những sản phẩm chất lượng chuẩn. Theo ước tính, phải tốn khoảng 150.000 bông hoa nghệ tây mới sản xuất được 1 kg saffron.

Saffron được chia thành những loại như sau:

- Negin: loại tốt nhất, được chọn từ những sợi nhụy chất lượng cao và đã cắt bỏ phần chân nhụy.

- Sargol: thua Negin một chút khi dùng những sợi nhụy nhỏ và mảnh hơn.

- Pushali: đây là loại không cắt bỏ phần chân nhụy màu vàng và phần thân trên màu đỏ để tăng trọng lượng, chất lượng cũng kém hơn hai loại trên.

- Bunch: là loại được thu hoạch nguyên sợi nhụy, bó lại từng bó nhỏ nên khó kiểm tra

- Konji (konge): chính là phần gốc được cắt bỏ từ loại negin và sargol

Tốn khoảng 150.000 bông hoa nghệ tây mới sản xuất được 1 kg saffron khô. Ảnh: Courtesy of David Thiercelin.

Sử dụng, chế biến saffron thế nào?

Loại gia vị vàng này là một trong những nguyên liệu không thể thiếu của ẩm thực châu Âu khi góp mặt trong những món ngon nổi tiếng từ bánh ngọt, cá, thịt bê nhồi, thịt cừu nướng… Những món ăn đặc trưng của nhiều nước châu Âu khiến thực khách một lần nếm thử phải nhớ mãi.

Để sử dụng saffron, người dùng sau khi mua các sợi nhuỵ hoa khô về sẽ xay thành bột mịn hoặc giã nhuyễn để tăng thêm hương vị, tính năng khi kết hợp với món ăn. Hương thơm cỏ khô nhẹ dịu của saffron khiến hương vị những món chính và món tráng miệng thêm phần tinh tế.

Saffron có thể sử dụng dưới dạng sợi hoặc bột xay nhuyễn. Ảnh: WelcometoIran.

Loại nhuỵ hoa chứa hơn 150 chất tạo mùi sẽ gia tăng mùi thơm đặc biệt của các nguyên liệu dùng kèm. Ngoài việc chế biến món ăn, người tiêu dùng hoàn toàn có thể ngâm saffron vào nước, trà ấm để thưởng thức những loại thức uống hấp dẫn. Ngoài màu sắc đẹp mắt trang nhã, saffron đem đến hương thơm mùi cỏ khô dễ chịu trong nước và trà.

Cục quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã công nhận saffron là thực phẩm an toàn có thể sử dụng với thực khách mọi độ tuổi. Với trẻ em, người nội trợ có thể sử dụng nhuỵ hoa nghệ tây dạng bột hoặc 1-2 sợi trong đồ ăn dặm để tạo màu sắc đẹp tự nhiên, giúp trẻ ăn ngon miệng.

Thành phần trong Saffron

Trong saffron có một loạt các loại thành phần hóa học như vitamin A, đồng, kali, sắt, kẽm, axit folic, và một số loại sắc tố tan trong dầu như alpha-carotene, beta-carotene... Những thành phần này kết hợp với nhau tạo thành mùi vị, màu sắc, hương thơm đặc biệt của nghệ tây và có tác dụng đến sức khỏe người dùng

Bên cạnh đó, nhụy hoa nghệ tây còn chứa các vitamin khác như B1, B2, B3, B6 và vitamin B9. Các vitamin nhóm B giúp da loại bỏ độc tố, nhờ đó hạn chế tổn thương hay mụn.

Mặt khác, nghệ tây cũng chứa vitamin C. Nó giúp thúc đẩy quá trình hình thành collagen, loại bỏ các dấu hiệu như thâm, nám, tàn nhang khiến làn da trắng sáng.

Nhụy hoa nghệ tây chứa rất nhiều khoáng chất : Chất khoáng mangan có trong nhụy hoa nghệ tây giúp điều chỉnh lượng đường huyết, chuyển hóa carbohydrate và hấp thụ canxi. Sắt có công dụng thanh lọc máu. Loại ion này kết hợp với vitamin B6 giúp hình thành các tế bào hồng cầu và đảm bảo các dây thần kinh hoạt động như bình thường.

Nhụy hoa nghệ tây giúp bổ sung kali và magie, đóng vai trò như một chất điện phân trong dịch cơ thể. Nếu hàm lượng của chúng trong cơ thể quá thấp, bạn sẽ có nguy cơ cao bị chuột rút.

Công dụng của nhụy hoa nghệ tây

Có khá nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, gia vị nghệ tây có nhiều công dụng với sức khỏe. Nghệ tây (tên khoa học Saffron) có dược tính cao, khả năng hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh:

- Ngăn ngừa và kiểm soát tế bào ung thư : Nghiên cứu đăng tải trên Eurekalert chỉ ra rằng gia vị nghệ tây có tác dụng ngăn chặn các tác động của một loạt các hợp chất hóa học có khả năng gây ra căn bệnh ung thư và khôi phục các chất chống oxy hóa có tác dụng ức chế các tế bào ung thư.

- Điều trị các chứng viêm, viêm khớp hiệu quả

- Tăng cường thị lực, bổ sung dưỡng chất cho mắt

- Điều trị bệnh mất ngủ, cải thiện tâm trạng, giảm stress và triệu chứng trầm cảm

- Tốt cho sức khoẻ não

- Tăng cường đề kháng, giảm chứng suyễn và dị ứng thời tiết

- Kích thích hệ tiêu hóa làm việc ổn định

- Cải thiện chức năng gan thận

- Cải thiện ham muốn và đời sống tình dục

- Giảm triệu chứng tiền kinh nguyệt, tốt cho phụ nữ mang thai

- Điều trị bệnh trầm cảm, mất trí nhớ : Saffron được các nhà khoa học chứng minh có tác dụng tương đương với thuốc hỗ trợ điều trị trầm cảm, làm giảm thiểu rất nhiều bệnh lý liên quan đến thần kinh. Hợp chất cấu thành của saffron như flavonoids, tannins, anthocyanins, alkaloids và saponins làm cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não, đặc biệt là sự hao hụt của chất serotonin – một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh trầm cảm hay đóng vai trò như một chất chống oxy hóa.

- Nhụy hoa nghệ tây còn có công dụng như: tạo giấc ngủ ngon, hỗ trợ điều trị chứng xơ vữa động mạch, giảm ho, giảm đau, chống hói đầu và chống đầy hơi bao tử.

- Nhụy hoa nghệ tây có rất nhiều vitamin A có công dụng giảm tốc độ lão hóa và tăng cường sự đàn hồi, mềm mại của da. Không những vậy, vitamin A này còn đóng vai trò bảo vệ, giảm tình trạng da bị mụn và kiểm soát chất nhờn trên da.

Trở lại Trang Chính