Stap 2. Gebruik de scores van bovenstaande vragen om verbetering te brengen in uw bereidheid op het kind te reageren. Hier volgen, vraag voor vraag, adviezen daarvoor.

A. Als u voor vraag A een lage score hebt (minder dan twee of drie uren), kan dat zijn omdat u werkt en uw kind op het peuterklasje zit. De vraag wordt dan: ‘Ziet mijn kind elke dag uit naar het peuterklasje?’ Zo ja, dan is er geen probleem. Zo nee, dan kan dat het gevoel van mislukking versterken ten koste van zijn gevoel van succes. Dit raakt het hoofddoel van deze strategie: zijn gevoel van zekerheid vergroten door het verbeteren van succes bij gezinsleden en speelkameraadjes.

Bedenk dat een door assertiviteitsconflict veroorzaakt stotteren getuigt van niet vrijuit durven spreken. Dat niet-durven is een uiting van onzekerheid. Jonge kinderen zullen zich succesvol vinden (en dus hun gevoel van zekerheid versterken) naarmate zij het klaarspelen in het gezin - en dan vooral van hun ouders - zowel als bij speelkameraadjes aandacht te krijgen.

Ofschoon de rol van de ouders geleidelijk afneemt in de loop van de schooljaren, is hun rol in de jaren daarvóór verreweg de belangrijkste. Als in die eerste jaren een aan assertiviteit gerelateerd stotteren ontstaat, zijn zij het die veruit de meeste mogelijkheden hebben het te doen ophouden.

Als uw kind dus niet graag naar het peuterklasje gaat, is de enige strategie die mogelijk succes zal hebben, een uitbreiding van het aantal uren dat u thuis beschikbaar bent voor uw kind. Deze aanbeveling is natuurlijk extra belangrijk als u heel de dag thuis bent maar toch weinig op uw kind reageert.

B/C/D Vergelijk het aantal keren dat uw kind uw aandacht vroeg (B-score) met het aantal keren dat u daarop met belangstelling en genegenheid reageerde (C-score). Dat geeft u een maatstaf voor het succes dat uw kind heeft gehad bij het omgaan met zijn belangrijkste relatie. Vergelijk vervolgens uw score voor vraag C met die voor vraag D.

Idealiter zou die voor vraag D nul moeten zijn. Ofschoon de D-score inderdaad getuigt van aandacht en genegenheid, heeft uw kind geen invloed op het moment waarop het gebeurt. Hoe hoger de D-score is in verhouding tot de C-score, des te meer leert uw kind dat hij weinig of geen macht heeft om belangrijke relaties naar zijn hand te zetten. Die les baant de weg voor een fundamenteel gevoel van onzekerheid.

E/F/G.Vergelijk het aantal keren dat uw kind u frustreerde of ergerde (E-score) met de F- en de G-score. Als uw F score even hoog of hoger is dan uw G-score, draagt u waarschijnlijk bij aan zijn gevoel van onzekerheid. Een kind heeft niet alleen behoefte aan oprechte genegenheid en belangstelling, hij moet ook oprechte uitingen van irritatie en boosheid mogen zien. Door negatieve gevoelens te verbergen krijgt hij alleen maar positieve reacties te zien op alles wat hij doet. Hij kan de gevoelens van irritatie en boosheid onderkennen ondanks uw pogingen ze te verbergen. Als u derhalve zegt dat u niet geïrriteerd bent terwijl het kind voelt dat dit wel het geval is, zal hij niet alleen leren wantrouwen wat u zegt over uw negatieve gevoelens, maar ook wat u zegt over uw positieve gevoelens. Bovendien leert hij, als gepoogd wordt gevoelens te verbergen, nog een andere, even belangrijke les. Hij leert daaruit dat hij niet sterk genoeg is om als volwaardig gezinslid behandeld te worden. Verbergen we gevoelens voor een kind, dan zeggen we impliciet dat hij beschermd moet worden. Op basis van dat soort behandeling kan hij natuurlijk nooit kracht en zekerheid krijgen.

Stap 3. Zet de interactieanalyse voort totdat uw C-scores hoog genoeg zijn geworden om uw kind een behoorlijke kans op succes bij zijn interacties te verzekeren. Alleen als de B-scores toenemen, ontstaan er voor u meer gelegen-heden. Willen die gelegenheden ook meetellen als successen, dan moeten de C-scores boven de D-scores liggen, en de G-scores boven de F-scores.

Stap 4. Als u stap 3 hebt uitgevoerd en na minstens zes maanden geen duidelijke verbetering in het spreken van uw kind hebt geconstateerd, is ofwel de verkeerde preventiestrategie gebruikt ofwel er moet een therapeut aan te pas komen die uw kind helpt omgaan met gevoelens die hij in het gezin niet kan uiten. In dit laatste geval kan er tevens gezinstherapie nodig zijn.

Strategie 6: Verslavende voordelen voorkomen

Er zijn verschillende redenen om te stotteren, maar er is maar één reden waarom iemand een stotteraar wordt, namelijk conflict over het beheersen van de communicatie. Erfelijke factoren en linguïstische onzekerheid leiden dikwijls tot stotteren en verhogen de kans dat stotteren voordeel gaat opleveren. Maar alleen als dit samengaat met een conflict over assertiviteit draagt het ertoe bij dat iemand een stotteraar wordt. Kinderen die zich zeker voelen en in staat zijn gemakkelijk te communiceren, kunnen aandacht krijgen als ze die nodig hebben. Dat soort aandacht is gewoonlijk aangenaam, zodat de voordelen van het stotteren niet zo belangrijk zijn. Maar als de enige aandacht die het kind krijgt bestaat uit reacties op het stotteren, levert dat voordelen die de weg banen voor een leven georganiseerd rond het begrip: ‘Ik ben een stotteraar’.

Voorbeeld

George kan zich de tijd niet herinneren dat hij niet stotterde. Zijn ouders hebben hem verteld dat hij is begonnen met stotteren toen hij ging praten -een aanwijzing dat de oorzaak genetisch is. Ze waren al bang geweest dat het zou gebeuren omdat stotteren in de familie zat; zowel de vader als de grootvader van George stotterden. U hebt al kennis gemaakt met enkele leden van het gezin van George. Zijn zoon Ted en dochter Diane hebben zijn aanleg geërfd, maar zij kunnen zich redelijk goed redden aangezien bij geen van beiden, en zeker niet bij Diane, conflict een factor van betekenis lijkt te zijn. Zoals u zich zult herinneren, was voor zijn vrouw Sally, die in haar jeugd stotterde, conflict de hoofdfactor.

George is nu een zeer bekwame, ontspannen bedrijfsdirecteur. Veel van zijn collega’s weten niet dat hij stottert. Maar zelf weet hij het. Hij ziet zichzelf nog steeds als een stotteraar. Het gevoel dat hij kan gaan stotteren is er nog steeds.

Hij was de middelste in het gezin, tussen twee andere jongens, en hij moest overal voor vechten. Het probleem was dat hij een stille baby en een stil jongetje was. Terwijl zijn broertjes graag vochten, had hij er een hekel aan. Hij zat altijd met zijn neus in de boeken. Als hij al eens praatte, stotterde hij hevig, wat voor zijn broers aanleiding was hem te plagen. Zijn ouders gaven hem niet veel aandacht, ofschoon ze altijd tegen hem zelden dat ze van hem hielden. Volgens George handelden ze daar niet naar. Voorzover hij zich herinnerde kon hij hen alleen laten reageren door te stotteren, en dan was hun reactie onaangenaam. Ze gaven hem uitbranders, werden kwaad, zelden hem dat hij langzamer moest praten, kortom, ze behandelden hem alsof hij het expres deed.

Zolang George op school zat kreeg hij therapie, maar het hielp niet veel. Toen zijn zoon Ted echter begon te stotteren, besloot hij voor zichzelf ook hulp te zoeken, deze keer in een kliniek die gespecialiseerd was in het behandelen van stotteren door middel van vloeiendheid bevorderende technieken.

Omdat George gestotterd had vanaf de tijd dat hij ging praten, en ook stotterde als hij voor zichzelf snel hardop las, luidde de diagnose dat zijn stotteren een genetische oorzaak had. Het feit dat zijn vader en grootvader hadden gestotterd, wees er ook op dat hij waarschijnlijk een aangeboren basis voor stotteren had geërfd.

Er was echter meer aan de hand. George zat vol angsten en vertoonde vermijdingsgedrag. Met sommige mensen kon hij goed praten, maar bij andere blokkeerde hij verschrikkelijk. Dat wees niet op een genetische oorzaak, maar op een assertiviteitsconflict. Tegen de achtergrond van zijn verlegenheid als kind en de agressiviteit van zijn broers was zo’n conflict niet verrassend. Tegenover zijn broers stottert hij nog steeds meer dan tegen ieder ander, en in hun buurt is hij nog steeds extra verlegen. Daarbij komt het ongemak van linguïstische onzekerheid, die zijn stotteren eveneens bevordert. Het blijkt namelijk dat hij’ soms stottert als hij het woord dat hij wil zeggen niet precies weet.

Kortom, in zijn jeugd was hij praktisch voorbestemd om zijn leven lang te blijven stotteren. In die tijd kende niemand de oorzaken van stotteren en evenmin wat eraan gedaan kon worden. Niet dat de combinatie van oorzaken bij George ongewoon is. Het is een combinatie die vaak bij stotteraars te vinden is. Door gebruik te maken van spreektechnieken leerde hij hoe hij kon klinken als een normale spreker, maar hij voelde zich beslist geen normale spreker. Hij klampte zich vast aan de hoop waarmee hij aan de therapie begonnen was, namelijk dat die aangeleerde spreektechniek tenslotte een automatisme zou worden, zodat hij er niet meer bij zou hoeven te denken. Diezelfde hoop bracht hem ertoe deel te nemen aan therapeutische sessies die bedoeld waren om de spreektechniek op peil te houden. Maar hij begon er steeds meer aan te twijfelen of die gecontroleerde vloeiendheid ooit zo automatisch zou worden dat hij zich spontaan zou kunnen uiten.

Toen werd hij op een van de sessies door de therapeut uitgedaagd om een van de situaties te kiezen die hij gewoonlijk ontweek, en in die situatie dan gebruik te maken van zijn spreektechnieken. Als hij zich voldoende zeker voelde dat hij zich kon redden, zou hij van gecontroleerd praten moeten overgaan naar spontaan praten. Dat betekende dat hij zich bloot zou moeten stellen aan het risico te gaan stotteren, want juist om dat risico niet te lopen had hij die situatie altijd vermeden.

George nam de uitdaging aan, koos een situatie die hij dacht aan te kunnen, en had zo’n daverend succes dat hij besloot een reuzensprong te maken naar de meest angstwekkende situatie, die hij steeds vermeed. De reden was dat hij dacht: als ik meteen de ergste situatie aanga, hoef ik voor de minder erge ook niet meer bang te zijn.

Dat pakte anders uit, maar niet omdat hij faalde. Hij probeerde inderdaad de moeilijkste situatie en had succes. Het probleem was dat de uitdaging die hij zichzelf gesteld had, te groot was. Daarom leek hem het feit dat hij succes had, puur geluk.

Wat hij toen deed, was teruggaan naar zijn lijst van vermijdingen, ze rangschikken in volgorde van moeilijkheid en ze een voor een bij de kop pakken, te beginnen bij de makkelijkste. Door in het begin van elke situatie gebruik te maken van zijn spreektechnieken om zijn zelfvertrouwen te vestigen, kon hij dan spontaan vlot spreken. Ook al stotterde hij soms, hij voelde toch dat hij het welslagen in de hand had.

Stotteren is voor George een hanteerbaar probleem geworden. De meesten die zichzelf als stotteraars zien, brengen het er niet zo goed af. George stottert niet veel meer, maar - en dit is essentieel - hij probeert het evenmin te verbergen. Als hij zijn probleem met open ogen blijft aanpakken, kan de dag komen dat hij er helemaal niet meer over hoeft na te denken. Tenslotte zal hij, zichzelf misschien geen stotteraar meer vinden. Tot het zover is zal het echter een probleem blijven waar hij dag-in dag-uit mee wordt geconfronteerd.

Algemene strategie

De sleutel waarmee u kunt voorkomen dat uw kind een stotteraar wordt, is gelegen in de manier waarop u op hem reageert. Als u geïnteresseerd bent in wat uw kind doet en zegt, zal uw belangstelling gewoonlijk op allerlei zichtbare en onzichtbare manieren aan hem duidelijk worden. Het is moeilijk om echte interesse te veinzen. Maar ja, er zijn zoveel zaken die terecht uw aandacht vragen - het eten klaar maken, het huishouden, de baby verzorgen, de vermoeidheid na een dag werken, uitrusten bij de t.v., de krant lezen - de lijst is eindeloos. Afgeleid worden door een kind dat uw aandacht wil krijgen, kan dikwijls heel frustrerend zijn, om het zacht uit te drukken.

De schade ontstaat als u zo druk bezig bent met allerlei andere dingen dat u geen aandacht schenkt aan wat uw kind doet of zegt..……. totdat hij begint te stotteren. Als dat meer uw aandacht trekt dan al het andere dat hij doet, geeft u een duidelijk signaal, hoe uw aandacht kan worden getrokken. Het kind weet niet dat hij een lesje leert. Er zijn gelukkig jaren voor nodig om die les te leren, maar is dat eenmaal gebeurd, dan zal hij die nooit meer vergeten. ‘Eenmaal een stotteraar, altijd een stotteraar’; het hangt van u af, of dat gezegde ook uitkomt.

Kinderen tot ± 6 jaar

Dit is de leeftijd waarop de mogelijkheden voor correctie het grootst zijn. Geen anderen dan de ouders zijn zo sterk bij de oplossing van het probleem betrokken. Kinderen die aandacht proberen te krijgen, verwachten van broers en zussen niet veel anders dan geruzie en geplaag. Maar de ouders zijn hun steun en toeverlaat. Van wie anders is te verwachten dat ze beschikbaar zijn als hij ze nodig heeft? Als een kind dat past binnen Strategie 6, stottert, kondigt hij daarmee aan dat zijn gewone methoden om uw aandacht te trekken geen succes hebben gehad. Hij zegt daarmee dat die bepaalde situatie waarin hij stottert, zijn laatste redmiddel is om uw aandacht te krijgen. Hij doet dit niet met opzet. Hij wil niet stotteren. Wilt u graag voorkomen dat het probleem blijvend wordt, besteed dan aandacht aan die ‘mededeling’ zodra u die hoort.

Procedure

Stap 1. Als uw kind stottert, leg uzelf dan de volgende vragen voor om na te gaan wat u deed voordat hij stotterde en hoe u reageerde op dat stotteren.

Heb ik met enthousiaste belangstelling geluisterd naar wat hij zei en gekeken naar wat hij deed, of was mijn aandacht elders?

Als ik iets anders aan het doen was, waarom had ik dan geen aandacht voor mijn kind?

Trok het stotteren mijn aandacht? Luisterde ik aandachtig? Probeerde ik hem te corrigeren? Was ik rustig of kwaad?

Stap 2. Denk erover na hoe u de volgende keer zou willen reageren. Bedenk dat als u bijzondere aandacht schonk aan uw kind toen hij stotterde, die aandacht op geen enkele manier nuttig is geweest. Als u kwaad was en hem corrigeerde, kreeg hij wel aandacht, al was dat onaangenaam. Als u kalm was en rustig luisterde, heeft hij de aandacht gekregen die hij inderdaad graag hebben wilde maar hij’ kreeg die aandacht pas toen hij stotterde.

Stap 3. Vergeet niet dat aandacht voor wat uw kind zegt en doet, alleen goed werkt voorzover er geen stotteren bij te pas komt.

Stap 4. Schenk aandacht als uw kind aangeeft er behoefte aan te hebben. U kunt aannemen dat hij daaraan behoefte heeft wanneer hij iets tegen u zegt. Schenk er geen aandacht aan als hij tegen zichzelf praat of opgaat in zijn eigen bezigheden. Het is belangrijk respons te geven, het heeft geen zin opdringerig te zijn.

Stap 5. Als u moeite hebt met een van deze vier stappen, raadpleeg dan een logopedist die ervaring heeft met jonge kinderen die stotteren.

De bovenstaande procedure lijkt op de activiteit die door Dr. Richard Mallard ontworpen is en door hem ’Talk Time’ genoemd wordt. In het aanhangsel bij dit boek wordt de methode beschreven, inclusief letterlijke verslagen van de gezinsinteracties bij een vierjarig jongetje dat stotterde. Zoals u zult zien, is het een activiteit die geweldige resultaten kan opleveren.

Oudere kinderen

Als kinderen eenmaal volle dagen op school zijn, is het veel moeilijker om de voordelen van stotteren te minimaliseren. De redenen liggen voor de hand. Er zijn meer mensen bij betrokken (medeleerlingen, onderwijzers) en de aandacht die van hen uitgaat wordt steeds belangrijker. Het verbeteren van hun manier van aandacht geven zal moeilijk zijn. De hulp van de onderwijzer en de logopedist op school is waarschijnlijk van essentieel belang.

Stotteren geeft bovendien een extra voordeel door speciale privileges. Hoe ernstiger het stotteren is, des te meer privileges er aan verbonden zijn. Het kan een kind vrijstellen van verantwoordelijkheid voor zijn daden, van karweitjes, van voorlezen in de klas, van moeilijke sociale relaties. Het kan speciale gunsten opleveren. Als het kind zich probeert te redden in de werkelijke wereld, zal hij zelfs bij geregeld falen sterker worden doordat hij steeds weer aan dagelijkse moeilijkheden het hoofd moet bieden. Als het stotteren wordt gebruikt om zich af te schermen, zal elke ontsnapping aan verantwoordelijkheid het gevoel van zwakte en onzekerheid versterken. Ofschoon het gezin waarschijnlijk niet genoeg sociale successen levert om op deze leeftijd veel verandering in het stotteren te brengen, kan het wel de winst, die door middel van therapie gemaakt wordt, grondig ongedaan maken door te weinig steun te geven. De hierna genoemde stappen kunnen in het begin worden gezet om vast te stellen hoeveel binnen het gezin kan worden bereikt. Ook al zijn deze stappen op zichzelf niet helemaal succesvol, ze kunnen in elk geval de basis leggen voor wat bereikt kan worden met kindertherapie en gezinstherapie.

Om te voorkomen dat door conflict veroorzaakt stotteren chronisch wordt, is het noodzakelijk de onzekerheden van het kind te doen afnemen. Dat doet men door het kind te laten zien dat hij zijn gevoel van eigenwaarde zelf in stand kan houden. Tegen de tijd dat het conflictgebonden stotteren begint, hebben deze kinderen al een verleden achter zich waarin zij als baby’s met hun signalen en elementaire spraak geen succes hadden bij het verkrijgen van aandacht. Met andere woorden, zij lopen gevaar zich voor hun gevoel van zekerheid te verlaten op fantasieën. Als fantasieën eenmaal gevestigd zijn, is het moeilijk er afstand van te doen. Als mensen zichzelf als stotteraars zien, is het een extra probleem dat het stotteren een redelijke verklaring biedt voor het feit dat zij in werkelijkheid niet alles kunnen zijn wat ze in hun fantasie zijn. Dat is de reden waarom bij mensen die stotteraars worden, dikwijls het gevoel ontstaat een ‘geketende reus’ te zijn. Dat vormt een belangrijke bron van verslaving. Omdat zij door hun fantasieën worden verleid tot machtsverwachtingen die niet gerealiseerd worden, komt hun gefantaseerde assertiviteit in conflict met hun feitelijke onzekerheid.

De enige gelegenheid die kinderen thuis hebben om tegenover zichzelf te bewijzen dat ze best wat kunnen, zijn de gezinsgesprekken. Het belang daarvan kan niet voldoende worden benadrukt. Ofschoon het gezin ook in de schooljaren zijn invloed blijft uitoefenen, verwatert die invloed steeds meer, terwijl de belangrijkheid van klasgenoten en leerkrachten toeneemt. Die zijn moeilijk te beïnvloeden. Daarom het belangrijk thuis voor successen te zorgen als de gelegenheid zich voordoet.

De werkwijze die nodig is om die gelegenheid voor oudere kinderen zoveel mogelijk uit te buiten, vereist veel tact. Wat duidelijk moet worden voor deze kinderen is dat zij even belangrijk zijn als ieder ander en dat zij evenveel invloed kunnen hebben op een gesprek als ieder ander, of ze nu stotteren of niet. Voorzichtigheid is geboden, omdat elke poging om zulke gelegenheden te creëren gemakkelijk als neerbuigend ervaren kan worden.

Mensen die stotteren worden door niets zo woedend gemaakt en vernederd als door medelijdend en bevoogdend behandeld worden. Voor iedereen, niet alleen voor stotterende kinderen, betekent dat namelijk dat wij vinden dat ze niet op voet van gelijkheid staan: ze moeten met fluwelen handschoenen worden aangepakt, ze moeten dus speciale privileges krijgen. Omdat het aan assertiviteitsconflict gebonden stotteren juist een expliciet protest is tegen zo’n behandeling, is medelijdend optreden de grootst mogelijke belediging. Het meest kwetsend voor stotteraars is waarschijnlijk als ze ‘geholpen’ worden door mensen die de woorden aanvullen waarin zij blijven steken. Zulke ‘hulp’ moet strikt vermeden worden, zowel door andere kinderen als door volwassenen.

Deze waarschuwing houdt in dat gelegenheden om succesvol te kunnen communiceren niet mogen uitmonden in schertsvertoningen. Bij zo’n gelegenheid moet u eerlijk uiting geven aan uw gevoelens. Dat is de moeilijkheid; een mens kan zichzelf niet gebieden te veranderen en verwachten dat hij dan ook meteen anders denkt en voelt. Verandering is een proces. Misschien kunt u het zonder hulp van anderen, waarschijnlijk hebt u de hulp nodig van een logopedist met ervaring in gezinstherapie.

Het probleem dat moet worden opgelost, is de vraag waarom het oudere kind dat stottert, het gevoel heeft dat hij niet op voet van gelijkheid mag meedoen aan gezinsgesprekken. Misschien heeft hij het gevoel dat hij vechtend zijn weg moet banen in het gesprek, ofwel dat hij beter zijn pogingen kan staken omdat u en de anderen van het gezin hem niet belangrijk genoeg vinden om aandacht aan te schenken. Zulke gevoelens kunnen de neerslag zijn van ongelukkige ervaringen in de vroegste kinderjaren als gevolg van onvoorziene omstandigheden. Wat het kind op dit moment voelt, hoeft geen exacte afspiegeling te zijn van wat u toentertijd voelde, of van wat u nu voelt. Als uw kind een verkeerde inschatting maakt van wat u en de anderen van het gezin werkelijk voor hem voelen, dan is dat zijn probleem. Om dat op te lossen, zal er waarschijnlijk hulp nodig zijn.

Aan de andere kant moet u samen met uw gezin nagaan hoe in werkelijkheid uw gevoelens tegenover elkaar zijn. Die gelegenheid mag niet gebruikt worden om elkaar verwijten te maken. Als dat toch gebeurt, wordt het doel van een dergelijke zitting ondermijnd. Als u ontdekt dat uw kind zich terecht beklaagt over wat u of een van de anderen echt voelt, dan moet dat telkens met de betrokken persoon verder worden uitgezocht. Ongeacht wie er hulp nodig heeft moet die zaak openlijk op tafel komen. Zo’n confrontatie op zich is al een stap naar bevrijding van het stotteren. Het feit dat uw kind de aandacht eist van het gezin en openlijk onthult wat zich onder de oppervlakte afspeelt, is zonder meer een daad van kracht en moed. Met dit soort communicatie kan hij voor zichzelf bewijzen dat hij belangrijk is en meetelt.

Procedure

Stap 1. Organiseer een wekelijks ‘uur van de waarheid’. Alle gezinsleden moeten meedoen. In het begin kan dat uur gebruikt worden om klachten te uiten. Ze moeten een concrete, objectieve basis hebben. Het mogen geen verkapte beschuldigingen zijn. Het moet geen poging tot psychotherapie worden voor het onthullen van diepverborgen motieven; het is gewoon bedoeld om gezinsleden de kans te geven eerlijk tegenover elkaar te zijn. Het doel voor het stotterende kind is dat hij openlijk en assertief kan zeggen wat hij bij het stotteren voor zich houdt. Deze procedure vraagt tact. Wat u waardeert bij elkaar, moet meer naar voren komen dan wat u niet waardeert. Niemand wordt graag bekritiseerd tenzij in de vorm van hulp. Vraag zo mogelijk een logopedist met ervaring in gezinstherapie om met u mee te doen. Het kan een uitstekend middel zijn tot verbetering, maar als het negatieve meer naar voren zou komen dan het positieve, is het beter er niet mee door te gaan zonder hulp van een deskundige. Als u een idee wilt krijgen hoe zo’n activiteit verloopt, lees dan in het aanhangsel het gedeelte over ‘praattijd’ dat begint met ‘Derde sessie’.

Stap 2. Laat de gevoelens die u tegenover elkaar hebt, geleidelijk de discussies binnendringen. Houd de gesprekken gericht op concrete dingen die de gezinsleden gedaan hebben en die aanleiding geven voor genoemde gevoelens. Laat de gezinsleden ook praten over wat ze van elkaar vinden, en wat ze eventueel zelf gedaan hebben om bepaalde gevoelens bij anderen op te wekken. Uw stotterende kind moet niet het centrum van de aandacht of het uitgangspunt voor het ‘uur van de waarheid’ zijn. Verbetering van de gezinsrelaties kan als motief dienen - een goed uitgangspunt voor beginnelingen. In feite moet dat ook zo blijven van het begin tot het eind, terwijl uw stotterende kind gewoon een van de deelnemers is, op voet van gelijkheid met ieder ander. Geen enkel gezinslid, ook niet de vader of moeder, mag speciale voorrechten hebben in dit uur.

Stap 3. Nadat de aanwezigen zijn gaan praten over het gedrag van de anderen, dat de basis vormt voor hoe er over hen gedacht wordt, kan het stotteren van uw kind ook onderwerp van onderzoek worden. Vragen als de volgende kunnen het kind helpen inzien wat voor gevoelens achter zijn stotteren schuilgaan.

• • ‘Stotter je bij sommige mensen meer dan bij andere?’

  • ‘Voel je je bij die mensen anders dan bij de mensen bij wie je niet stottert?’

    • ‘Wat vind je van de persoon met wie je praat als je stottert?’

    • ‘Wat denk je dat andere mensen van jou vinden?’

    • ‘Wat denk je dat de reden is voor de spanning in je mond, keel of borst als je stottert?’

    • ‘Is die spanning erger als je heviger stottert?’

    • ‘Is die spanning erger als je vóór je houdt wat je eigenlijk echt voelt?’

    • • Laat niet toe dat de aandacht méér op het stotterende kind gericht wordt dan op de anderen. Hij mag nooit aanleiding hebben om te denken dat hij speciale bezorgdheid wekt of de reden is voor het ‘uur van de waarheid’.

      • Stap 4. Vraag uw kind of hij enkele spreektechnieken zou willen leren waardoor hij gemakkelijker zou kunnen praten. Zoek een logopedist die zo’n therapie zou kunnen geven. Accepteer de beslissing die uw kind neemt. Bedenk wel: Vloeiend spreken is niet het doel van de therapie. Daar kan niet genoeg de nadruk op gelegd worden. Zelfs al accepteert u dit, u zult toch hevig in de verleiding komen vloeiend spreken te zien als het belangrijkste dat bereikt kan worden. Niets is minder waar. Als uw kind vloeiend wenst te leren spreken, is dat prima zolang hij het dan maar doet om voldoende zelfvertrouwen te krijgen zodat hij spontaan kan spreken zonder zijn stotteren te verbergen. Als hij dat vloeiend leren spreken gebruikt voor enig ander doel, offert hij communicatie op voor vloeiend spreken. Als hij voortdurend bezig moet zijn met de techniek om vloeiend te praten, kan hij zich niet concentreren op wat hij eigenlijk zeggen wil.

      • Stap 5. Als er vooruitgang blijkt te zijn in de manier waarop uw kind zich voelt en spreekt, zou het Ontspanningsspel van Strategie 3 kunnen worden geïntroduceerd. De reden om het in deze preventieve strategie te introduceren is dat langs die weg de kameraadjes van het kind kunnen worden binnengehaald in een situatie waarin het kind met succes met hen kan wedijveren. Er zijn twee voorwaarden verbonden aan het gebruiken van het Ontspanningsspel. De eerste is dat uw kind er goed genoeg in moet zijn om binnen het gezin een uitstekend figuur te slaan. Dat betekent dat hij er goed genoeg in is om het graag te spelen. De andere voorwaarde is dat het spel zo leuk moet zijn dat zijn schoolkameraadjes het graag willen spelen. Het spel kan net zo lang worden voortgezet als het kind er baat bij lijkt te hebben.

    • • Stotteren verhelpen om te voorkomen dat iemand een stotteraar wordt

      • Hoe meer het stotteren uitgeschakeld kan worden des te beter zijn natuurlijk de kansen om de ontwikkeling tot stotteraar te voorkomen. Alle genoemde strategieën zijn ontworpen om het stotteren te verhelpen: Strategie 3 is voor erfelijk bepaald stotteren, Strategie 4 voor linguïstisch stotteren, en Strategie 5 voor stotteren als gevolg van een assertiviteitsconflict. Naargelang het geval kan elk van deze strategieën met veel profijt in combinatie met Strategie 6 worden gebruikt.

      • 05 Afdeling V- Professionele hulp

Wie verlangt er niet naar bemind te worden, gewoon omdat je bent wie je bent, niet om wat je gedaan hebt of omdat je het verdiend hebt met braaf-zijn.

Wie verlangt er niet naar te worden aangemoedigd om te praten – te praten over zichzelf, over van

alles en nog wat?

Kinderen voelen pas dat ze meetellen (wat de basis is van hun zekerheid), als ze zowel boosheid als liefde van hun ouders kunnen uitlokken wanneer zij er behoefte aan hebben.

Zekerheid vermindert het gevaar te gaan stotteren.

Als opgroeiende kinderen dragen zij de last van hun vroegste overtuiging, namelijk dat zij niet belangrijk genoeg zijn om aandacht op te mogen eisen. Hun leven begint dan met onzekerheid als uitgangspunt.

Het is duidelijk dat de beste kansen voor preventie in de vroegste kindertijd liggen.

Als ouders de pogingen van hun kind om te communiceren al met succes zouden aanmoedigen voordat het spreken, laat staan het stotteren, begint, zou het gevaarlijke, conflict-gestuurde stotteren nooit zelfs maar een kans krijgen.

Eerst zullen we behandelen wat gedaan kan worden om betrekkelijk onschuldig stotteren te verminderen dan wel te verhelpen. Dat is het stotteren dat waarschijnlijk meer een zorg is voor u dan voor uw kind.

Stel realistische verwachtingen. Als ze te laag zijn, vormen ze geen uitdaging. Zijn ze te hoog, dan is het risico van mislukking te groot. Als de uitdaging precies goed is, is het succes stimulerend.

Totdat de spraak zich ontwikkelt bezitten kinderen slechts een signaalsysteem, maar wel een dat al lang bestaat, een dat getoetst is in de beproevingen van de evolutie. Als ze daar geen succes mee hebben, kan de grondslag waarop later het spreken moet voortbouwen, aan het wankelen raken.

Kinderen van wie het praten hapert door oorzaken die zij zich bewust kunnen maken, dat zijn in het bijzonder linguïstische oorzaken, groeien hoogst waarschijnlijk over hun stotteren heen.

Kinderen die zelfvertrouwen hebben, zeker van zichzelf zijn en zich assertief gedragen; die niet uitsluitend bij bepaalde gelegenheden of tegenover bepaalde personen stotteren; die houden van praten en zonder aarzelen hun zegje zeggen; die met anderen wedijveren en die weinig aandacht schenken aan hun eventuele stotteren, groeien in het algemeen over hun stotteren heen.

Wij hebben twee doelstellingen. De voor de hand liggende bestaat uit het verminderen en voor zover mogelijk uitschakelen van het stotteren. Maar verreweg de belangrijkste doelstelling is:

voorkomen dat -om wat voor reden dan ook – het stotteren voordelen gaat opleveren.

Zodra die voordelen een belangrijk middel worden om assertief te zijn, is de persoon die alleen maar stotterde een stotteraar geworden.

We willen wel voorkomen dat stotteren chronisch wordt, maar we gaan zeker niet proberen alle natuurlijke spraakonderbrekingen te voorkomen. Dat zou trouwens onmogelijk zijn, en als we erin zouden slagen zou het resultaat onnatuurlijk klinken.

Volmaakt vloeiend spreken is misschien wenselijk voor een nieuwslezer op t.v. of radio, maar in een normaal gesprek klinkt het eigenaardig.

Strategie 1 is voor kinderen die een goede kans maken met een beetje hulp over hun stotteren heen te groeien.

Naast de grote meerderheid van kinderen die een tijdje stotteren en er dan overheen groeien, is er een kleine groep die blijft stotteren en met Strategie 2 of 3 geholpen kan worden.

Strategie 2 is voor kinderen die meer dan een jaar gestotterd hebben.

Strategie 3 is ontworpen voor kinderen die stotteren als er (te grote) druk vanuit de omgeving wordt uitgeoefend.

Als uw kind laat blijken ongerust te zijn als hij hapert, wees dan gewoon eerlijk: geef kalm toe dat hij een probleem heeft maar blaas het niet op.

We moeten aannemen dat kinderen die passen in Strategie 3, zich zeker voelen van zichzelf. Dat betekent dat het belangrijkste probleem, waar overigens iets aan gedaan kan worden, bestaat uit het effect van het gezinstempo op het spreektempo dat het kind probeert vol te houden.

De neiging van de omgeving om het kind aan te sporen langzamer te praten, zal ervaren worden als een machtsstrijd van de ergste soort.

‘Doe zoals ik zeg, niet zoals ik doe’ is een vermaning die te allen tijde vermeden moet worden.

Strategie 4 is ontworpen om linguïstisch stotteren te verhelpen voordat het ernstiger wordt.

De kans dat bij een kind rustig spreken tot een automatisme wordt, is praktisch nihil als hij elke dag na school thuiskomt in een gezin met snelle sprekers

Strategie 5 is bedoeld voor het onzekere kind dat de voordelen die hem ertoe zouden verleiden een stotteraar te worden, nog niet heeft ontdekt.

Stotteren dat veroorzaakt word door een assertiviteitsconflict betekent zonder meer dat de persoon zich niet gerechtigd voelt zich spontaan te uiten. Dat heeft te maken met fundamentele onzekerheid

Jonge kinderen zullen zichzelf meer succesvol vinden (en dus hun gevoel van zekerheid versterken) naarmate zij het beter klaarspelen in het gezin - en vooral bij hun ouders - zowel al bij speelkameraadjes aandacht te krijgen.

Een kind heeft niet alleen behoefte aan oprechte genegenheid en belangstelling, hij moet ook oprechte uitingen van irritatie en boosheid mogen zien.

Verbergen we gevoelens voor een kind, dan zeggen we daarmee impliciet dat hij beschermd moet worden en niet voor vol wordt aangezien.

Strategie 6 is voor het onzekere kind dat in tweestrijd is over zijn recht om assertief te zijn.

Kinderen die zich zeker voelen en in staat zijn succesvol te communiceren kunnen aandacht krijgen als ze die nodig hebben. Dat soort aandacht is gewoonlijk prettig zodat de voordelen van het stotteren niet aan bod komen

Als de enige aandacht die het kind ten deel valt bestaat uit reacties op het stotteren, levert dat voordelen op die de weg banen voor een leven georganiseerd rond het begrip: ‘Ik ben een stotteraar’.

Afgeleid worden door een kind dat uw aandacht probeert te trekken, kan dikwijls heel frustrerend zijn

U brengt uw kind schade toe als u zo druk bezig bent met allerlei andere dingen dat u geen aandacht over heeft voor wat hij doet of zegt ………. totdat hij begint te stotteren.

Als het stotteren meer uw aandacht trekt dan al het andere dat uw kind doet, geeft hem een duidelijk signaal, hoe hij uw aandacht krijgen kan.

Ouders zijn de steun en toeverlaat van een kind. Van wie anders kan hij verwachten dat ze beschikbaar zijn als hij ze nodig heeft?

Als een kind dat past binnen Strategie 6, stottert, geeft hij daarmee aan dat rechtstreekse methoden om uw aandacht te trekken geen succes hebben gehad.

Het kind zegt daarmee dat in die bepaalde situatie stotteren zijn laatste redmiddel is om uw aandacht te krijgen. - Hij doet dit niet met opzet. - Hij wil niet stotteren.

Als u wilt voorkomen dat een stotterend kind een chronische stotteraar wordt, besteed dan aandacht aan zijn signalen zodra u ze opmerkt.

05 Afdeling V- Professionele hulp