Fe1. Merkredo.
Ĉio estis ordo ĝis la deka. Ĉar estis mia feria tago, mi estis pli libera ol ĝenerale mi estas. Mi gvidis al mia filo
al la templo de Sankata kaj estis iomete laca. Mi planis ke mi kaj mia edzino kunportos mian filon al mia bopatro kaj dum tuta tago mi
laborados por mia nove kostruita domo.
Subite, mi aŭdis la voĉo de mia reĝo kaj mi iom nervuzis. Kiam mi sciis pri la renkontiĝo inter la reĝo kaj la ĉefministro, mi
ektimiĝis ke io malfeliĉiga novaĵo aperos morgaŭ. Do mi malsupren iris kaj ekrigardis la televidilon. Mi vidis ke la
reĝo antaŭ sia reĝa signo estis parolanta - li ne legis paperon sed daŭre prelegis - eble, ia aparato tn. "teleprompter" helpis lin.
Estis ĉirkaŭ duonhora prelego. Kaj la konkludo estis - ĉar la nuna (tiama) ĉefminmistro Sher Bahadur Deuba malsukcesis fari elekton kaj
la politikaj partioj ne monstris intereson okazigi elekton kaj ĉar la nuna (tiama) politika sistemo ne povis fini la terorismon (li ne per
vorte nomis la Maoistojn), li forprenis la administran rajton kaj maldungis la ĉefministron. Li repetadis ke la reĝoj de Shah dinastio
fidas je multpartia demokratio kaj ankaŭ ne forgesis mencii ke li honoras liberan ĵurnalismon.
Sed ironie, antaŭ ol li finis lian prelegadon, la telefoniloj kaj celfonoj ĉesis funkcii. Tio estis la komenco de teroro. Estis tia teroro kiun mi neniam vidis dum mia tuta vivo – nun mi komprenis kion signifas puĉo. Malgraŭ ĉiu specia nervuzo, timo, teroro, mi estis
kontenta ke mi vivis dum tiu periodo de historio de demokratio, kiam reĝo tranĉis telefonliniaron por savi demokration!
Mi rajdis sur mia skotero kun mia edzino kaj fileto al Gushingal kie mi konstruigas mian domon (fakte apatenas al mia edzino, kaj nur
ŝultro estas mia). Mi ne povis aŭskulti regulajn novaĵojn per FM radiilo en mia celfono kaj anstataŭ ĉio, ili nur ripetis la prelegon
de la reĝo. Tio surprizis min. Mi demandis sin - kial la ĵurnalistoj donas tiom da tempon por la reĝa prelego? Prelego por tiu ĉi reĝo
jam fariĝs tre ofta kaj do oni ne volas aŭdi lin tagtage.
Mia fileto dormemis kaj do mi rajdis al Pulchouk, tio estas la hejmo de mia bebopatroj. Bopatrino ne estis hejme kaj estis sloŝita. Ni
devis atendi iome sur la strato. Do, mi vidis ke vicoj da geknaboj de lernejoj. Tio ja estis eksterorinara. Mi demandis al unu el ili – "Ĉu
estis fiero? Kial vi revenis de lernejo?"
"Ne, sed la instruisto diris al ni ke nenio estas certa kaj resendis al ni hejmen. Ili ankaŭ divenis ke okazos malpermesiro post tagmeze,"
unu el ili respondis kun necerta timo sur lia fronto.--
Ho ve! Mi tute ne pensis ke la situacio povas esti tiom timiga. Estis kvazaŭ mi volis telefoni al mia fratino por ke ŝi aknaŭ preparu sin
por serĉi sian filinon. Sed tio ne povis okazi ĉar mi trovis la linioj en mia celfono estis "mortitaj". Do, ektimo kaptis min. Mi
estis senhelpa. Neniu estis kun mi - nek familianoj, nek la geamikoj.
Mi tre volis iri al mia oficejo kvankam tio estis mia feritago. Mi soifis, sufokiĝis kaj denove estis kvazaŭ mia kapo esti en akvo.
Mi kuris al la oficiejo kaj ili diris al si ke la situacio estas pli danĝera ol mia imago. Ishwar (mia kunlaboranto) jam travojaĝis
ĉirkaŭ la loĝejoj politikistoj kaj oficdomoj de la partioj kaj ili diris ke ĉefministro Deuba jam estis mallibera en sia loĝejo (donita
de la registaro) kaj ankaŭ la ĝenerala sekretario de la kontraŭa partio CPN-UML. Eĉ la ministroj estis en siaj loĝejoj ka estis
garditaj de soldatoj...
Oni diroj estis ĉie sur la strato – ju pli da buŝoj, des pli da rakontoj – la raportistoj havis pli multe da rakontoj, nature ili
kolektas por trovi novaĵon en tiuj rakontoj. Mi aŭdis ke la Nepala Televido iris al al reĝa palaco por la speciala programo matene. La
ĉefministro iel sciis pri la reĝa plano kaj tuj vokis kunvenon de la ministraro matene ĉe lia loĝejo kaj aŭskultis la reĝan prelegon
tie kune. Post tio, la ĉefministro iris al sia hejmo kun mallonga protestletero por ĵurnaloj.
La militistoj kaptis ĉiujn branĉojn de privataj televidstacioj, liniaj televidoj kaj lokaj FM radistacioj kaj eldonejoj kaj imoponis
cezuron.
La reĝo fermis la flughavenon kaj eĉ refluigis tiujn aviadilojn kiuj venis al Katmando. Samtempe, la veturiloj kiuj volas lasi la valon
ankaŭ estis haltitaj. La "emergency" estis anoncita kaj ankaŭ la reĝo elprenis multaj gravaj homaj rajtoj, garantiitaj de la
konstritatuto de Nepalo .
Ĝis la vespero ĉio estis klara – ke la demokratio napalanojn sukcese prenis el reĝo denove eistis forrabita. Mi iris hejme antaŭ ol
vesperiĝo. La vivo estis same primitiva – nun ni povis kompreni kiel vivis niaj praavoj – sen telefonoj, sed novaĵoj en televidoj kaj
radioj.

Mi nur preĝis ke la intelekto de la reĝo frue revenu kaj donu al la popolo kion ili meritas.
= =
Februaro 2a, merkredo.
Matene mi aŭdis ke la reĝo jam faris sian ministraron kiu havas 10 membrojn. Post ĵurado, ili sidis por grava kunveno (eble ili celebris
la sukceson de la puĉo). Ni ne atendis tiom rapidan formon de ministraron. Kaj pli interese, ĉiuj trovis ke la membroj estis politikistoj de la Panchajati periodo (la sen partia sistemo kiu venis
post la simila puĉo farita de Reĝo Mahendra en 1960 kaj oni tre malalte taksis ilin. La konkludo estis ke aŭ la reĝo ne volis trovi
pli inteligentulojn por ke li vere restu la reganto, aŭ ne troviĝis pli inteligentuloj kiu pretas labori sub la reĝo.

La nove altirita ministro de informado Ramesh Nath Pandey informis al la ĵurnalstoj ke la reĝo partoprenos la SAARC kongreso en Dhaka. Sed
posttagmeze, la Bharata televido informis ke la la Bharata ĉefministro ne partoprenos en la SAARC Kogreso pro la sanĝanta
politika situacio en Nepalo kaj sekureco. Tio fakte estis granga frapo al la reĝo kiu sin nomis kiel prezidanto kaj ĉefministro hieraŭ.

Samptempe, la Star News ankaŭ donis detalon pri la maldemokratia situacio de Nepalo. Tio ankau donis etan historion je kia situacio la
G iĝis reĝo de Nepalo kaj ankau demandis kial la familianoj de li ne mortis kiam la masakro de la reĝa palaco okazis antau kvar jaroj. Sed
vespere, mi aŭidis ke le registaro tion malpermesis. Simile, venis tia ordono ke FM stacioj ne rajtas doni ian ajn informon kaj ili donos
nur amuzigajn programojn.

Mi iel aŭdis ke Usono kaj Britio malkonsentis kun la reĝa ago sed Ĉinio opiniis ke tio estas interna afero de Nepalo.
= =
Feb 3
Hodiau estas j'audo. Dank' al Dio (au' eble al la reg'o) ke la telefono malfermig'is hodiau nokte. La envento de la scienco farig'as
donaco au kompato de la reganto en mia amata lando.
Mi hodiau telefonis al S-ro Nabin Chitrakar hodiau' nokte kaj li diris ke okazis hodiau partia kunveno. Sed li ne povis informi min pri kio oni precipe
diecidis dum la kunveno.
Lau li venis Prakash Man Singh kaj aliaj gvidistoj kiuj parolis pri la plej bona rimedo por trapasi la nunan situacion.

Mi neniam povis imagi ke venos tia tago en mia kara lando. La rego kiu prezentaas sin kiel la rego de la 21a jarcento post c'iu minuto
tranc'is telefon kontakton de la milionoj da homoaj tuj post li parolis pri demokratio.

Turnoj de eventoj devigas nin momori la historion. Jam pasis 240 jaroj ke Reg'o Prithvi, la reg'o de Gorkha, trovis Nepalon kiel pli bona
loko regi (c'ar li ne povis imagi ke li iam povos krei tiom belan landon kiom bela estas la Katmando valo) kaj li faris c'ion eblan por
venki g'in. Post kiam li dufoje malsukcesis venki g'in perforto, li tiel faris ke li atakin Katmandon kiam al popolo estis g'uanta,
preskau ebria dum la festivalo de Kumari. Kaj do, la lando ig'is lia.

Reg'oj de la Shaha dinastio estas same tiel de la komenco g'is hodiau'.

Mi ne volis veki sin frue, c'ar mi scias ke mi ne devas legi j'urnalon, nek estos ia novaj'o je la Nepalbhasha programo en Metro
FM. Estis interesa petoli mian filon. Mi vokis lin : "Rag'a".

Mi penis - kia bela nia lando povos esti nur ankau la reg'o estus tiom libera, senruzeca kiel mia filo estas. Vivo de homo ja estas malgranda
vojag'o - de knabeco g'is la kremacia s'tuparo. Sed tiu malgranda ero de momento ja estas tre longa por ni c'ar ni davas vivi senlime,
eterne - c'e la koro de homaro. Kiel vi volas esti memoritaj de homoj?
Kiel Budho au kiel diablo? La mallonga vojag'o de la vivo c'ion decidos.

La filo volis piediri c'iraku mia domo. Bone. Mi povis gvidi lin sed li volis piediri au' preskau kuri libere. Ec' 18-monata bebo havas
sian volo kaj volas fari lau lia volo, do kial ne adultoj? Ili kredas ke ili bone povas iri. C'u tio ne suficas? Kial homoj vola agi kiel
gepatroj kiam ec' gepatroj de tempo al tempo perdas tiun rajton?
Vivi kiel simioj, au' eble modernaj simioj - estas telefoniloj sed ne sonas, estas celfoniloj sed ankau estas murdaj - estas tia momento pri
kiu oni ec' ne povas klarigi per vortoj. Televidiloj videblas sed nur kantas au rakontas pri la Reg'o kaj liaj memelektitaj ministroj.  Oni
povas rigardi eksterlandaj c'aneloj sed novaj'c'aneloj kiel BBC kaj CNN malaperas kaj deneve aperas. Hodiau posttagmeze Star News donis
detalan informon pri la situacio de Nepalo kaj ankau donis ete da historio la pasinta reg'o mortis kaj je kia situacio la nuna reg'o
sidis sur la trono. G'i ankau donis kiel la reg'o forj'etis la eketitan c'efminmistron kaj denove j'etis kaj denove j'etis lin kiun
li mem ekektis.

Mi vespere komprenis ke la telefono-linio estis Gg~Hh~Jj~Ss~Uu

= =
Fe4.
Louise Arbour la  Unug'intaj Nacioj Alta Komisionisito petis la Nepalaj estroj por halti aresto de politikistoj, estroj de union,
studentoj kaj aliaj membroj de civilaj societoj, hodiau raportis AFP.
Tio estas tre grava c'ar Nepal ne povas fari ion kontrau la decido de UN c'ar Nepalo estas unu el la membro-landoj.

Simile, hodiau The Hindustan Times raportis ke tri studentoj estis pafmortitaj en Pokhara, komparente g'in al la mortigo de studentoj
enTiananmen Square de C'inio. Lau la raporto, kiu aperis malfrue, studentoj protestis en Pokhara kaj la militistoj atakis ilin.
= =
Feb   5
Ankau hodiau' mi ne povis uzi la telefonon. Manko de kontakto memorigas min pri la reg'a ago post c'iu sekundo. Eble li volas ke ni
memoru lian forton eterne.

La situacio en la oficio pli kaj pli malbonig'as. Kompreneble, la mastroj de la eldonejo ekpensas pri monaj aferoj. La homoj estas sed
ne laboras (lau' siaj vidpunktoj) ne povas esti tolerema. Oni jam investis tiom multe da mono kaj la j'urnalistoj estas pagitaj por ke
ili produktu novaj'on kaj g'in ili disvendu. Sed, la situacio estas tia ke oni ne rajtas skribi ion pri la reg'o, pri politikaj partioj
kaj populaj opinioj. Nur restu c'e la oficejo dum tuta tago, kritiku la reg'an agadon kun mokoj, ironioj kaj koleroj kaj iru hejmen - tio
jam setas la regula fenomeno en la oficejo. Neniu povas devigi iun skribi ion sed oni ja sentas ke mankas io. De hodiau nia j'urnalo
ig'is 8-pag'a. G'enerale tio estis 12 pag'a kaj ja estis plena je bonaj novaj'oj kaj sufic'e da reklamaj'o.

Do la estroj RL kaj JN hodiau' posttagmeze vokis kunvenon kun mi kaj KBK. JN rekte diris al ni ke mankas novaj'oj en nia j'urnalo. Li ec'
diris ke au' ni regule eldonu novaj'on au simple fermu la eldonejon.
Li pravas. Kion fari? Kaj precipe tiu j'urnalistoj malfortig'is kiuj vivas per la prelegoj de politikistoj. Mi mem neniam interesig'is
raporti pri politiko kvankam mi (prekau') bone studas la aktualan situacion kaj informig'as pri la evoluoj.

Fakte, estis neantau'vidita s'oko por la j'urnalistoj ke la reg'o atakos la liberan j'urnalismon tiom severe. Estis tia ke la
j'urnalistoj kaj komunikado esti la nuraj malamikoj de la reg'o. Tio aknau montras kiom grava kaj forta j'urnalismo estas. C'u iu reg'o au
diktatoro povas farmi komunikadon de la tuta lando dum unu semajno en 21a jarcento? Tio eblas nur en Nepalo.

Aliflanke, la oficistoj tre timas paroli kun j'urnalistoj. Iu diris al mi ke c'iuj registaraj oficistoj eistis ordonita ne paroli kun iu
j'urnalistoj kaj ne doni ian ajn novaj'on, opinion au intervjuon !
Strange, ke tiu reg'o estimas liberan j'urnalismon...

Homoj nunteme soifas por novaj'o. Antau'e, homoj ne multe s'atan j'urnalistojn sed nuntempe, ili ofte serc'as nin por demandi kio vere
okazas en la lando. Nun, ili komprenas kiel malfacilas vivo sen informo pri c'irkauaj'o.

= =
Feb 6
Feb 6, Dimanc'o. Anstatau peni pri politiko, mi hodiau volis doni mian tagon por domkonstruo.

Estas strange, al domo nun estas preskau finkonstruita malgrau mia okupeco kaj neatentemo (dank' al mia kara edzino kiu multe zorgas
g'in). Jam mi elspezis Rs 2,400,000. Je tio, Rs 100,000 estis s'ultris de la banko (Nepal Industrial and Commercial Bank) kaj pli ol duono de
tiu sumo estis mia s'ultro al mia bopatro.

La domo farig'is pli granda kaj aspektas pli luksa ol mia imago. Mi volis konstrui domon kiu aspektas tre simpla, nenotebla kaj
nemultekosta. Sed okazis tiel ke konstruante domon deziro de mia edzino grandig'is kaj do g'i estas tiel. Mi tre volas nomi g'in
"Esperanto" sed mi devas diskuti kun mia edzino. C'ar s'i ne jam ig'is Esperantistino, mi ne multe esperas s'ian konsenton kaj sampteme, mi
ne devas neglekti s'ian opinion c'ar s'ia laboro por konstruigi g'in ja estas tre grava.

Mi iris al la nova domo kun edizino kaj fileto. Nia c'eesto igis ilin labori rapidige. Kaj c'ar estis tre okupita, mi iris al Pulchok por
tagmang'i.

Poste iris al la oficejo sed la situacio estis sama. Mi ne povis sidi tie longe kaj tre emis lasi g'in. Kaj mi havis sanc'on partopreni en
Toastmasters Klubo. Estis tre utila kunvenejo por pli bonigi komunikadlertecon de homoj kaj c'ar tion kondukis per la Angla, oni
tre bone lerni praktikante bonan Anglan lingvon. Mi miris, kial ni ne povas uzi la saman teknikon por praktiki Esperanton? Ni mankas homoj
kiuj parolas Esperanton.

Denove mi iris al la nova domo kaj kune iris mang'i kun mia edzino. Mi ekzamenis la libro s'rankon por mia studc'ambro. Estis tre malbone
c'arpentrita. Poste ni iris al Bhote Bahal, ac'etis belan lamparon por lia sidc'ambro.

Mi iris al mia oficejo. Ne havis ion por skribi do sidis kaj dau'ris diskuto. Iu timis ke elbe ni estos baldau maldungita. Ja estas grava
timo - ni ne povas salti al nova laboro je tiu c'i ag'o kaj dau'rigi vivon kiel j'urnalisto estas preskau neebla en la nuna politika
sistemo. Dio mensogis, au la reg'o frapis al mia vango.

Mi sidis al mia oficejo tre malfrue c'ar mi tre volas vidi la soldatojn kiu venas c'iu nokte al mia oficejo por "cencori" la novaj'on ni skribas. La j'urnalistoj, kiuj c'iam voc'as por libereco
de la tuta mondo hodiau ne povas skribi pri la bedaurinda sicutacio de si mem.

BBC elsendas c'iu tagan novaj'on per SW. Tiun programon BBC trasdonas tie c'i tra sia propra c'anelon de FM. C'iu tage oni povas au'skulti
la mondonvaj'on sed kiam la Nepali programmo alvenas la registaro turnas g'in al Radio Nepal (la s'atara radistacio). Hontinde ! Sed
hodiau' mi au'skultis g'in per SW. G'i ne havis multe sed estis tie ke multaj politikistoj volas lanc'i novan protestprogramon kontrau' la
reg'o.

RSS hodiau' akceptis novaj'on de AP kiu rakontas ke la longaj vojoj de la lando nun estas libera je obstrukcioj, metitaj de la Maoistsoj.

= =
Feb 7
Hodiau' mi havis sanc'on legi j'urnalojn de Bharato. Ili venas tie c'i malfrue, sed ja venas. Dank' al dio. La j'urnalso Hindustan Times de
Feb5, Sabado skribas ke tiuj kiuj esitis arestitaj en Pokhara dum protesto kontrau la reg'a rego estis butale batitaj, kaj estis
threatened ke ili estos mortitaj se denove protestis.