Δια(σ)τροφή:

Τα Μεταλλαγμένα ή γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα στο πιάτο μας!

Ορισμός

Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί ή “μεταλλαγμένα”, όπως συνηθίσαμε να τους λέμε, είναι οι ζωντανοί οργανισμοί οι οποίοι δημιουργήθηκαν τεχνητά με την αφαίρεση ή με την προσθήκη γονιδίων που προέρχονται από οργανισμούς που μπορεί να ανήκουν ακόμα και σε εντελώς διαφορετικά είδη. Με άλλα λόγια, οι επιστήμονες έχουν πλέον τη δυνατότητα να πάρουν γονίδια από ζώα και να τα μεταφέρουν σε φυτά, γονίδια από μικρόβια και να τα προσθέσουν στο καλαμπόκι, γονίδια από τον άνθρωπο και να τα προσθέσουν σε μικρόβια και ό, τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Ο νέος οργανισμός που θα προέλθει μ΄αυτόν τον τρόπο είναι ένας τροποποιημένος οργανισμός, ο οποίος δεν θα προέκυπτε ποτέ από φυσικές διαδικασίες.

Ελπίδα ή εφιάλτης;

Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα είναι για πολλούς ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους της υγείας μας, ενώ για άλλους αποτελεί μία νέα διατροφική μόδα και η προσωποποίηση της εξέλιξης της τεχνολογίας.

Η αλήθεια είναι πως οι υποστηρικτές των μεταλλαγμένων έχουν ένα πολύ δυνατό επιχείρημα. Με τις γενετικές αλλαγές που γίνονται στα τρόφιμα επιτυγχάνεται καλύτερη απόδοση και ως προς την ποσότητα του προϊόντος, αλλά και ως προς τις θρεπτικές ουσίες που εμπεριέχει. Με λίγα λόγια, έχουμε αυξημένη παραγωγή, αυξημένη αντίσταση εναντίον βλαβερών οργανισμών και ασθενιών, λιγότερα εντομοκτόνα, αυξημένη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και καλύτερη διατήρηση του εδάφους και των υδάτων.

Από την άλλη, αυτή η επέμβαση του ανθρώπου στη φύση μπορεί να αποβεί μοιραία για όλη την ανθρωπότητα, γιατί οι κίνδυνοι από την απελευθέρωση των μεταλλαγμένων στο περιβάλλον είναι πολλοί και μεγάλοι.

Μέσω της γύρης μπορούν να μεταφερθούν γονίδια και σε άλλα φυτά που δεν είναι μεταλλαγμένα, αλλά ακόμη και σε άγρια είδη και έτσι να έχουμε μια γενετική μόλυνση όπως π.χ. η γύρη από το μεταλλαγμένο καλαμπόκι είναι καταστρεπτική για ένα είδος πεταλούδας. Μπορεί, επίσης, να αυξηθεί η ανθεκτικότητα ορισμένων ζιζανίων. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα ορισμένα είδη να αυξηθούν υπερβολικά κι άλλα να εξαφανιστούν εντελώς. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα ζώα που τρώνε τα φυτά. Αυτό όμως είναι μια τεράστια ΑΠΕΙΛΗ για την ισορροπία του περιβάλλοντος και την τροφική αλυσίδα που με τόση σοφία φτιάχτηκε από την ίδια τη φύση. Επομένως, υπάρχει πιθανότητα εξαφάνισης των φυτών που δεν είναι μεταλλαγμένα, γιατί δεν θα μπορούν να τα ανταγωνιστούν (αλλοίωση βιοποικιλότητας) Επιπλέον, η διασταύρωση των μεταλλαγμένων με την φυσική βλάστηση θα έχει τεράστιους κινδύνους για το περιβάλλον. Το χειρότερο βέβαια είναι ότι έτσι και ελευθερωθούν τα μεταλλαγμένα στο περιβάλλον δεν θα μπορέσουμε να τα πάρουμε πίσω. Η ζημιά ήδη θα έχει γίνει και το αποτέλεσμα θα είναι δυστυχώς μη αναστρέψιμο.

Ωστόσο, πέρα από τους κινδύνους για το περιβάλλον, οι κίνδυνοι για τη υγεία των καταναλωτών είναι εξίσου μεγάλοι, όπως η μεταφορά αλλεργιών, η δημιουργία ανθεκτικών μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά, η αυξημένη τοξικότητα και άλλες άγνωστες μέχρι τώρα επιδράσεις για την ανθρώπινη υγεία από την κατανάλωση μεταλλαγμένων τροφίμων, επειδή οι μελέτες γύρω από την ασφάλεια των μεταλλαγμένων είναι υπερβολικά ανεπαρκείς.

Τα Μεταλλαγμένα τρόφιμα και ο τρίτος κόσμος

Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να δούμε αν τα μεταλλαγμένα τρόφιμα αποτελούν λύση στο πρόβλημα της πείνας στον τρίτο κόσμο, όπως αρκετοί ισχυρίζονται προκειμένου να τα προωθήσουν. Αρχικά, όλοι γνωρίζουμε ότι ο συνολικός πληθυσμός του πλανήτη έχει ξεπεράσει τα έξι δισεκατομμύρια με ανοδικές τάσεις. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού βρίσκεται στις «μη προνομιούχες χώρες», όπως η Κίνα και η Αφρική. Επίσης, ο καλλιεργήσιμος χώρος μειώνεται συνεχώς, είτε με την δομική ανάπτυξη, είτε με την επέκταση της ερήμου, είτε για άλλους λόγους. Οπότε, ο χώρος που μένει για τις καλλιέργειες πρέπει να αποδίδει όλο και περισσότερο και κατά συνέπεια ο πιο επιτυχημένος τρόπος που υπάρχει για αυτό είναι οι γενετικές μεταλλάξεις.

Ωστόσο, γνωρίζουμε όλοι ότι το πρόβλημα της πείνας των λαών του Τρίτου κόσμου δεν οφείλεται στη έλλειψη των τροφίμων, αλλά είναι το αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης των χωρών αυτών από τον «ανεπτυγμένο» κόσμο. Δυστυχώς, έχουμε φτάσει στο σημείο η μισή ανθρωπότητα να αγωνίζεται να ζήσει κι η άλλη μισή να αδυνατίσει.

Άρα, η απάντηση στην πείνα των χωρών αυτών δεν είναι τα μεταλλαγμένα, αλλά η ενθάρρυνση της γεωργικής αυτάρκειας σε αρμονία με τις τοπικές πολιτικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την αυτόνομη οικονομική ευημερία των χωρών αυτών χωρίς αποικιοκράτες και χωρίς προστάτες.

Η μάχη της Green peace

Η Green peace έχει φτιάξει έναν Οδηγό Προστασίας Καταναλωτή (www.greenpeace.gr), προκειμένου να προστατέψει το αγοραστικό κοινό από τις ανεξέλεγκτες βιομηχανίες τροφίμων. Επίσης, έχει προχωρήσει και σε συλλογή υπογραφών προκειμένου η Ελλάδα να μείνει μακριά από τα μεταλλαγμένα προϊόντα. Ας μην υποτιμάμε λοιπόν την αγοραστική μας δύναμη κι ας την χρησιμοποιήσουμε σωστά, ώστε να μην υπάρχουν μεταλλαγμένα προϊόντα στα ράφια των καταστημάτων τροφίμων.

Κανάκη Μαίρη

Γραμματέας Περιβαλλοντικού Ομίλου Σαλαμίνας