Welkom
Het Peeter Heynsgenootschap (PHG) is een netwerk voor de geschiedenis van het talenonderwijs in de Lage Landen.
De coördinatoren van het PHG zijn Els Ruijsendaal, Gijsbert Rutten, Frank Vonk en Frans Wilhelm.
Contact: peeterheyns@gmail.com
Zuster-netwerken van het PHG
Aphelle (Associação Portuguesa para a História do Ensino das Línguas e Literaturas Estrangeiras)
CIRSIL (Centro Interuniversitario di Ricerca sulla Storia degli Insegnamenti Linguistici)
SEHEL (Sociedad Española para la Historia de las Enseñanzas Linguisticas)
SIHFLES (Société Internationale pour l'Histoire du Français Langue Étrangère ou Seconde)
Pas verschenen: Ecrire la grammaire italienne aux Pays-Bas
Onlangs verscheen van de hand van de romanist Minne G. de Boer de bundel Ecrire la grammaire italienne aux Pays-Bas. Dit boek was oorspronkelijk bedoeld als een verzameling van De Boers verspreide artikelen rond de Italiaansche Spraakkonst van Lodewijk Meijer uit 1672. Lodewijk Meijer, vriend en huisarts van Spinoza, directeur van de Amsterdamse Schouwburg en de ziel van een Fransgezinde academie, die zich ook met grammatica bezig hield, zag zijn Spraakkonst als een geleerd werk, waarin hij de algemene taalkunde wilde toepassen op het Italiaans. Die taalkunde had hij geleerd in het Latijn, maar hij vond dat die toegankelijk moest zijn voor zijn landgenoten, en wel in een zuiver ‘Neederduitsch’ (wat de Engelsen toen Dutch noemden).
De studies over Meijer zijn uitgebreid met artikelen over recenter perioden incluis het probleem om een norm voor het standaard-Italiaans te vinden en over vernieuwingen in de taal. Verder heeft het onderzoek naar de taalkundige inzichten en taalkundige terminologie van Lodewijk Meijer de auteur gebracht tot onderzoek naar tussenwerpsels, wat leidde tot een groot artikel over de visie op tussenwerpsels door de eeuwen heen. Ook wilde De Boer controleren of wat erover gezegd wordt wel klopte met de werkelijkheid en zo bekeek hij de tussenwerpsels in Andreuccio da Perugia, het bekende verhaal (II.5) uit de Decameron van Boccaccio. Alle artikelen zijn in het Frans geschreven of in het Frans vertaald.
Minne de Boer, Ecrire la grammaire italienne aux Pays-Bas telt 124 bladzijden en kost € 35,00 (excl. verzendkosten). Het boek is te bestellen bij de Stichting Neerlandistiek VU, De Boelelaan 1105, NL –1081 HV Amsterdam (ISBN 978-90-8880-023-8), of bij Nodus Publikationen, Postfach 5725, D-48031 Münster, BRD (ISBN 978-3-89323-536-0) ().
De inhoud van het boek is als volgt:
1. Comment les Provinces-Unies ont appris l'italien 13
2. Sans ordre on éparpille les mots dans le vent. Sur la théorie linguistique de Louis Meyer, telle qu'elle résulte de son Italiaansche Spraakkonst 51
3. La grammaire italienne de Louis Meyer et la grammaire des Messieurs de Port Royal 79
4. Les interjections dans l'Italiaansche Spraakkonst de Louis Meyer. Un exercice d’historiographie linguistique 87
5. Vossius De Interjectionibus 105
6. Pieter Hooft observe la langue 113
7. Autour de la création d'un terme grammatical: le conditionnel 131
8. Oimè, disse Bruno – Laz moy! dist Brunet. A propos des interjections du passé 141
9. Signum contre teeken. Vers une théorie lexicale sur base contrastive 153
10. Les internationalismes et la comparaison des lexiques: la situation pour l'italien et le néerlandais 217
11. La terminologie de l'interférence de Werner Betz: une étude terminologique 231
12. La terminologie grammaticale de Louis Meyer 303
13. A propos de Brinker 1997 381
14. Ecrire des grammaires au seuil du nouveau millennium 393
15. Il a été drôlement étonné, Rufus 417
16. L'italien de l'usage moyen 443
17. Les théories des interjections 453
18. La lexicographie italiano-néerlandaise: quelques sondages dans le dictionnaire Van Dale (2001) 489
Registre des auteurs 511
Pas verschenen: Bij de Stichting Neerlandistiek VU te Amsterdam is onlangs deel 30 verschenen van Voortgang, jaarboek voor de neerlandistiek. De inhoud is als volgt: André Bouwman, 'Ich schlug auf, und vor mir lag: van den vos Reynaerde’. Friedrich David Gräter en zijn editio princeps van 1812'. Roel Zemel, 'Vlaanderen omstreeks 1250: spreken over literatuur'. Simon Smith, 'Vreedzame Venus. Over ontluikende liefde in Die Riddere metter Mouwen'. Willem Kuiper, 'Valentijn ende Oursson. Auteur, vertaler, censor en doelgroep'. Elsje Frouws, 'Droncken vanden bloede. Geweld en antisemitisme in Hiervsalem verwoest van Joost van den Vondel'. Jurriaan Vegter, 'Toneel en de troon.Nederlandse en Engelse representaties van koningschap in het historiedrama ten tijde van stadhouder-koning Willem III'. Arie Zevenhuijzen, 'Het beeld van Gorters Mei in de literatuurgeschiedenis'. Bettine Siertsema, 'Drie verslagen van het proces-Eichmann'. Anja de Feijter, 'Niet het orakel raadplegen. Kanttekeningen bij de geschiedenis van de auteursintentie door Ralf Grüttemeier'. Bouke Slofstra, 'J.H. Halbertsma, het handschrift van de Lectio publica van Tiberius Hemsterhuis en de Onbekende Student'. Camiel Hamans, 'The observations of a voyager. Stephanus Hanewinckel on the dialects of the Meijerij'. Gerrold van der Stroom, 'De voorlopers van Jac. van Ginnekens taalbiologie'. Ad Foolen, 'Zeker: voor een deel, terug naar Van Ginneken!'. Arjan van Leuvensteijn, Boekbespreking: De voortvarende zeemansvrouw. Openhartige brieven aan geliefden op zee, bezorgd door Marijke van der Wal. H.M. Hermkens, Boekbespreking: Hans van Tongen of Razende-Liefdens-Eyndt en De Wanhébbelyke Liefde, bezorgd door Arjan van Leuvensteijn.
Voortgang 30 telt 310 pagina's en kost euro 25,00 (excl. verzendkosten). Het boek is te bestellen bij de Stichting Neerlandistiek VU, De Boelelaan 1105, NL-1081 HV Amsterdam (ISBN 978-90-8880-027-6) of bij Nodus Publikationen, Postfach 5725, D-48031 Münster (ISBN 978-3-89323-730-2).
Pas verschenen: Jac. van Ginneken onder vuur
Bij de Stichting Neerlandistiek VU: Jac. van Ginneken onder vuur. Over eigentijdse en naoorlogse kritiek op de taalkundige J.J.A. van Ginneken (1877-1945), waarop oud-NIOD-onderzoeker Gerrold van der Stroom onlangs aan de Vrije Universiteit te Amsterdam gepromoveerd is (promotor: prof. dr. Theo A. J.M. Janssen; co-promotor: dr. Jan Noordegraaf). Deze dissertatie bevat bijdragen over Jac. van Ginneken, Werner Sombart en J.M. Hillesum in de jaren '10 over de Joden, over de receptie van Van Ginnekens taalbiologie, over Van Ginneken en WO II en over Van Ginnekens streektalenboekje uit 1943.
De Nijmeegse jezuïet Van Ginneken was tijdens het Interbellum een internationaal gevierd taalkundige, maar zijn werk werd na zijn dood in oktober 1945 vrij snel
bijgezet in het taalkundig museum. Deels kwam dat door de "acrobatische wetenschap" (Van Sterkenburg) die hij bedreven had, maar ook andere factoren lijken een rol gespeeld te hebben. In diverse publicaties is tegen Van Ginneken ingebracht dat hij zich in 1914 in zijn tekst over "De Jodentaal" schuldig gemaakt zou hebben aan antisemitisme en dat hij vanaf 1925 tot en met de Tweede Wereldoorlog met zijn taalbiologie aan "rasdenken" zou hebben gedaan. Bovendien zou hij zich tijdens de bezetting te inschikkelijk tegenover de foute kant hebben betoond. In zijn boek gaat Van der Stroom in op de vraag of deze kritiek op de teksten en handelingen van Van
Ginneken terecht is geweest wanneer men ze beziet in hun wetenschappelijke context en in de tijd waarin zij thuishoorden.
Jac. van Ginneken onder vuur is verschenen als deel 68 van de reeks Uitgaven
Stichting Neerlandistiek VU, telt X + 372 bladzijden en 23 illustraties, bevat een register op persoonsnamen en kost voor particulieren i 39,95 (excl. verzendkosten). Het boek is te bestellen bij de Stichting Neerlandistiek VU, De Boelelaan 1105, NL B 1081 HV Amsterdam (ISBN 978-90-8880-024-5) en bij Nodus Publikationen, Postfach 5725, D B 48031 Münster (ISBN 978-3-89323-768-5) of hier.
Pas verschenen: Voortgang 29
Bij de Stichting Neerlandistiek VU Amsterdam: deel 29 van Voortgang, jaarboek voor de Neerlandistiek, met daarin o.a. stukken van Willem op ’t Hof (Een interessante brief van Mattheüs du Bous aan Johannes Vollenhove en een spoorloze liedbundel van Du Bois boven water), Lo van Driel & Huib Uil (De prijsboeken voor de leerlingen van de Nederduitse school in Groede in 1736 en 1737) en Roland de Bonth (Nicolaas Hinlópen: een opkomende 'taalbaas').
Bestellen (25 euro) kan bij de Stichting Neerlandistiek VU, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam of hier.
Pas verschenen: Anthonia Feitsma, Tussen Hemsterhuis en Grimm. Joast Hiddes Halbertsma als taalkundige. (Ljouwert 2012)
Leven en werk van de taalkundige, schrijver en predikant Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869) hebben steeds opnieuw de aandacht weten te trekken, zowel in Friesland als daarbuiten. Tony Feitsma (1928-2009), in leven hoogleraar Fries aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, heeft uitgebreid onderzoek verricht naar deze veelzijdige taalgeleerde. In deze bundel zijn twaalf van haar belangrijkste artikelen over Halbertsma bijeengebracht. Bij haar onderzoek ging het Feitsma om de positie die Halbertsma innam tussen de oudere taalwetenschappers uit de achttiende eeuw en historisch-vergelijkende taalonderzoekers van zijn eigen tijd zoals Jacob Grimm. Ze heeft de taalkundige ideeën van Halbertsma in een bredere context bestudeerd dan tot dan toe gedaan was en een beeld van hem geschets als taalkundige en taalideoloog in de context van het taalkundig Europa van de eerste helft van de negentiende eeuw. Het is de verdienste van Feitsma dat zij daarmee ook de indertijd befaamde Nederlandse Schola Hemsterhusiana nadrukkelijk weer de haar toekomende plaats heeft gegeven in de contemporaine Europese linguïstiek. De meertaligheid van deze bundel (Fries, Engels, Duits en Nederlands) is dan ook niet toevallig. Tussen Hemsterhuis en Grimm werd bezorgd door Els van der Geest, Frits van der Kuip en Jan Noordegraaf. Het boek (25 euro) is te bestellen bij Afûk, Postbus 53, 8900 AB Leeuwarden.
Pas verschenen
Levende Talen bestaat honderd jaar. Ter gelegenheid daarvan verscheen er een lustrumbundel, met daarin o.a. een artikel van Frans Wilhelm. Zie www.lt100.nl/start voor meer informatie. Bovendien is op www.talenexpo.nl een digitale expositie ingericht over de geschiedenis van het talenonderwijs.