Peperbus

Fungi - Dikarya - Basidiomycota - Agaricomycotina - Agaricomycetes - Phallomycetidae - Geastrales - Geastraceae - Myriostoma - Myriostoma coliforme

Myriostoma coliforme

(Dicks.) Corda, Anleitung zum Studium der Mykologie: 131 (1842)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie*

De Peperbus (Myriostoma coliforme) is een in Nederland vrij zeldzame paddenstoel met 5 tot 12 stervormig uitgespreide slippen en een bolletje waarin de sporen zitten. De buikzwam is de enige soort van het geslacht Myriostoma en nauw verwant aan het geslacht Aardster (Geastrum) binnen de gemeenschappelijke familie Geastraceae. Door de vele sporenopeningen in het bolletje en de steeltjes onder het bolletje is de Peperbus goed van andere aardsterren te onderscheiden. De Peperbus is internationaal wijdverbreid maar toch zeer zeldzaam omdat de soort in heel kleine aantallen voorkomt en soms jarenlang niet wordt waargenomen. De soort staat in 12 Europese landen op de Rode Lijst. Onder de Conventie van Bern komt de peperbus voor op de lijst met 33 van de meest bedreigde paddenstoelen van Europa. Binnen Europa zijn de groeiplaatsen in Nederland van groot belang voor het voorkomen van de soort. Hij komt in Nederland vrijwel alleen in de kalkrijke duinen voor en is op de Nederlandse rode lijst in 1989 aangemerkt als "bedreigd" en in 2008 als "kwetsbaar". De soort was al jaren bekend in de duinen tussen Wassenaar en IJmuiden, maar wordt sinds 2005 ook steeds meer noordelijk van het Noordzeekanaal gevonden in het Noordhollands Duinreservaat. In de kalkarme Schoorlse duinen ten noorden van Bergen komt Myriostoma soms langs schelpenpaden voor. De soort is ook aan de Zeeuwse kust te vinden, maar alleen op Walcheren. De vindplaatsen liggen in de duinen bij Oostkapelle, Vrouwenpolder en Klein Valkenisse en sinds 2012 ook bij Zoutelande. De Peperbus voelt zich thuis op droge plaatsen in de kalkrijke duinen, op oostelijke en zuidoostelijke hellingen en aan de randen van loofbossen en struwelen van meidoorn, duindoorn of kardinaalsmuts. In het Noordhollands Duinreservaat worden ze vaak onder iepen aangetroffen. De groeiplaats heeft meestal een dunne laag snel verterend strooisel en een ijle begroeiing van gewone planten. Hier groeien ze regelmatig in gezelschap van andere aardstersoorten. De periode van fructificatie is september tot en met november. Vanwege de vele stuifopeningen in het bolletje lijkt deze paddenstoel op een peperbus. Ook internationaal is de soort algemeen bekend als salt-and-pepper shaker earthstar of pepperpot.

*Dit artikel maakt gebruik van materiaal uit het Wikipedia-artikel "Peperbus", uitgebracht onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen License 3.0. Er is misschien inhoud weggelaten uit het origineel maar er is geen inhoud gewijzigd of toegevoegd.

Synoniemen

Lycoperdon coliforme - Dickson - Fasciculus plantarum cryptogamicarum Britanniae 1: 24, t. 3:4 (1785)
Geastrum coliforme - (Dickson) Persoon - Synopsis methodica fungorum: 131 (1801)
Geastrum coliformis - (Dickson) Persoon - Synopsis methodica fungorum: 131 (1801)
Geaster coliformis - (Dickson) Persoon - Synopsis methodica fungorum: 131 (1801)
Myriostoma anglicum - Desvaux - Journal de Botanique (Desvaux) 2: 104 (1809)
Polystoma coliforme - (Dickson) Gray - A natural arrangement of British plants 1: 586 (1821)
Myriostoma coliforme - (Dickson) Corda - Anleitung zum Studium der Mykologie: 131 (1842)
Geastrum columnatum - Léveillé - Annales des Sciences Naturelles Botanique 5: 161 (1846)
Geastrum columnatus - Léveillé - Annales des Sciences Naturelles Botanique 5: 161 (1846)
Geaster columnatus - Léveillé - Annales des Sciences Naturelles Botanique 5: 161 (1846)

Taxonomie & herkenning

De Peperbus is een middelgrote tot zeer grote aardster. Het bolletje heeft enkele tot vele, ronde openingen (als gaatjes van een perforator) en verscheidene steeltjes. Het oppervlak is fijn korrelig en heeft vaak een parelmoerglans. De Peperbus heeft 6 tot 12 slippen met een bruine onderkant zonder vastgegroeide aarde, soms met lengtebarsten (net als bij de Gekraagde aardster (Geastrum triplex)). Ongeopende vruchtlichamen groeien grotendeels bovengronds, zijn bolvormig tot afgeplat bolvormig tot tolvormig (d.i. aan de basis toegespitst) en tot 42 mm breed en hebben een licht bruingeel tot bruin oppervlak en zonder vastgegroeide aarde. De Peperbus is in geopende stadia onmiskenbaar. Ongeopende exemplaren lijken op ongeopende Gekraagde aardsterren, maar zijn meestal afgeplat en niet uivormig.

Leo Jalink, 2019 CC-BY-SA 3.0

(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)

Ecologie & verspreiding

De Peperbus (Myriostoma coliforme) groeit op kalkrijke tot oppervlakkig ontkalkte, droge zandbodems met een dunne laag snel verterend strooisel en een ijle kruidenbegroeiing. De soort groeit relatief vaak op oost- en zuid-oosthellingen en aan de zonnige (zuid)oostrand van struwelen, vooral in of aan de rand van duinstruwelen met Meidoorn, Kardinaalsmuts en/of Duindoorn. De Peperbus komt van nature alleen voor in de kalkrijke duinen (Renodunaal district) en is tussen Kijkduin en IJmuiden vrij algemeen. Buiten het Renodunaal district wordt de soort alleen gevonden op met kalk verrijkte plaatsen zoals de bermen van schelpenpaden. De Peperbus verdwijnt op plaatsen die vergrassen of sterk verruigen als gevolg van stikstofdepositie. In de meeste ons omringende landen gaat de soort achteruit of is zij geheel verdwenen. De Peperbus is niet bekend uit België. De soort komt in Europa voor van de Middellandse Zee noordwaarts tot Zuid-Zweden.

*Leo Jalink, 2019 CC-BY-SA 3.0

(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)

Sleutel(s)

NMV (?) - Veldgids zeereep: Aardsterren (Geastrum en Myriostoma) online

Literatuur

Dam & Kuyper (2016) - Veldgids paddenstoelen II: 235 (met foto)
Eeden, F.W. van (1868) - Geaster coliformis - Spinrokvormige Aardster. Flora Batava 13: 1034
Ferretti, A,; I. Saar & A. Knijn (2020) - On two endangered species (Myriostoma coliforme and Battarreasp.) sharing the same microhabitat. Italian Journal of Mycology 49: 1-7
Gerhardt (1999) - Paddenstoelengids onderweg: 616
Jalink, L.M. (1995) - De aardsterren van Nederland en België. Coolia 38 (Supplement): 1-66
Jülich (1984) - Nichtblätterpize, Gallertpilze und Bauchpilze: 482
Keizer (1998) - Geïllustreerde Paddenstoelenencyclopedie: 147
Læssøe & Petersen (2019) - Fungi Temperate Europe 2: 1254 (foto)
Oud, M. (NMV) (2015) - Zeldzame Peperbus algemeen in kalkrijke duinen Noord-Holland. NatureToday
Pawłowski, B. & E. Adamska (2008) - Nowe, najliczniejsze w Polsce stanowisko gwiazdy wieloporowatej Myriostoma coliforme (Dicks.) Corda w Toruniu. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64(2): 70–76
Perini, C.; E. Salerni; D. Cantini; D. Antonini; M. Antonini; G.Bistocchi; A. Arcangeli; R.Padula; G Angeles Flores; R. Venanzoni & P. Angelini (2021): New insights confirming the presence of Myriostoma coliforme in Italy. Czech Mycology 73(2): 203–214
Reijnders, J. (1995) - Na 13 jaar nog Peperbussen op Elswout. Coolia 38(2): 94-94
Remijn, H. (2007) - Sterrenparadijs: Hier aan de kust, de Zeeuwse kust. Coolia 50(4): 177–180
Remijn, H. (NMV) (2012) - Peperbus in de duinen van Walcheren. NatureToday
Tanchaud, P. (2023) - Myriostoma coliforme (With. : Pers.) Corda. MycoCharentes

Myriostoma coliforme op internet:

Page updated

Google Sites

Report abuse