Fungi - Dikarya - Basidiomycota - Agaricomycotina - Agaricomycetes - Phallomycetidae - Geastrales - Geastraceae - Geastrum - Geastrum pseudolimbatum
Hollós, Mat. Természettud. Közl. 19: 507 (1904)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie*
De Krulaardster (Geastrum pseudolimbatum) is een schimmel die behoort tot de familie Geastraceae. Hij saprotroof op matig humusrijk, kalkrijk duinzand, in open duinen op plaats waar voorheen naaldbos stond. Het is een kleine aardster die sterk doet denken aan de Forse aardster (G. coronatum), maar zich daarvan onderscheidt door de subhygroscopische slippen en het in jonge toestand licht ruwe bolletje. Het bolletje is gesteeld, (aanvankelijk) fijn ruw, later bijna glad, licht tot donker van kleur en heeft soms een apophyse (uitzakking aan de onderzijde van het bolletje). De steel is lichtgekleurd (meestal donker bij de Forse aardster). De Krulaardster heeft een meestal scherp begrensde, gewimperde mondzone met hof. De 7 tot 13 slippen zijn subhygroscopisch, rollen vaak wat onregelmatig in maar bedekken in droge toestand het bolletje niet. De vastgegroeide aarde aan de onderzijde van de slippen pelt spoedig af. Ongeopende vruchtlichamen groeien ondergronds en zijn bolvormig tot afgeplat bolvormig, 10-30 mm breed, met vastgegroeide aarde. De Krulaardster is in het verleden wel opgevat als vorm de forse aardster, maar is blijkens moleculair onderzoek een goede soort. De soort kan behalve met de forse aardster ook verward worden met de eveneens subhygroscopische Ruwe aardster (G. campestre). De Ruwe aardster heeft echter een duidelijk geplooide mondzone en een blijvend wrattig ruw bolletje. De ecologie van de uiterst zeldzame en moeilijk herkenbare krulaardster is nog onvoldoende bekend. De Nederlandse vondsten komen alle drie van droge plekken in kalkarm (of sterk ontkalkt) open duin. In het buitenland wordt de soort steeds aangetroffen op plaatsen met een zeer warm microklimaat ('gloeiend zand') in open duinen, in weiden of aan bosranden, vaak op plaatsen met zandige, weinig begroeide bodem. De krulaardster is niet bekend uit België en in heel Europa zeldzaam. De soort komt voor van de Middellandse Zee (Spanje, Italië) noordwaarts tot Zuid-Zweden, Litouwen en Europees Rusland.
*Dit artikel maakt gebruik van materiaal uit het Wikipedia-artikel "Krulaardster", uitgebracht onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen License 3.0. Er is misschien inhoud weggelaten uit het origineel maar er is geen inhoud gewijzigd of toegevoegd.
Geastrum pseudolimbatum - Hollós - Mat. Természettud. Közl. 19: 507 (1904)
Geastrum pseudolimbatus - Hollós - Mat. Természettud. Közl. 19: 507 (1904)
Geaster pseudolimbatus - Hollós - Mat. Természettud. Közl. 19: 507 (1904)
Geastrum coronatum f. pseudolimbatum - (Hollós) Dörfelt & Müller-Uri - Boletus 7 (1): 19 (1983)
De Krulaardster is een kleine aardster die sterk doet denken aan de Forse aardster (G. coronatum), maar zich daarvan onderscheidt door de subhygroscopische slippen en het in jonge toestand licht ruwe bolletje. Het bolletje is gesteeld, (aanvankelijk) fijn ruw, later bijna glad, licht tot donker van kleur en heeft soms een apophyse (uitzakking aan de onderzijde van het bolletje). De steel is lichtgekleurd (meestal donker bij de Forse aardster). De Krulaardster heeft een meestal scherp begrensde, gewimperde mondzone met hof. De 7 tot 13 slippen zijn subhygroscopisch, rollen vaak wat onregelmatig in maar bedekken in droge toestand het bolletje niet. De vastgegroeide aarde aan de onderzijde van de slippen pelt spoedig af. Ongeopende vruchtlichamen groeien ondergronds en zijn bolvormig tot afgeplat bolvormig,10-30 mm breed, met vastgegroeide aarde.
De Krulaardster is in het verleden wel opgevat als vorm de Forse aardster, maar is blijkens moleculair onderzoek een goede soort. De soort kan behalve met de Forse aardster ook verward worden met de eveneens subhygroscopische Ruwe aardster (G. campestre). De Ruwe aardster heeft echter een duidelijk geplooide mondzone en een blijvend wrattig ruw bolletje.
Leo Jalink, 2019 CC-BY-SA 3.0
(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)De ecologie van de uiterst zeldzame en moeilijk herkenbare Krulaardster is nog onvoldoende bekend. De Nederlandse vondsten komen alle drie van droge plekken in kalkarm (of sterk ontkalkt) open duin. In het buitenland wordt de soort steeds aangetroffen op plaatsen met een zeer warm microklimaat ('gloeiend zand') in open duinen, in weiden of aan bosranden, vaak op plaatsen met zandige, weinig begroeide bodem.
De Krulaardster is niet bekend uit België en in heel Europa zeldzaam. De soort komt voor van de Middellandse Zee (Spanje, Italië) noordwaarts tot Zuid-Zweden, Litouwen en Europees Rusland.
Leo Jalink, 2019 CC-BY-SA 3.0
(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)Hansen L. & H. Knudsen (1997) - Nordic Macromycetes, Vol. 3: 342
Jalink, Leo M (1995) - De aardsterren van Nederland en België. Coolia 38 Supplement
Kelderman, P.H. (1996) - Aardsterren en Gesteelde stuifzwammen in Limburg. Natuurhistorisch maandblad 86(10): 235-249
Læssøe, T.; J.H. Petersen; T.G. Frøslev & J.Heilmann-Clausen (2024) – Key to star-shaped gastromycetes (Astraeus, Geastrum and Myriostoma). Keys to the fungi of temperate Europe
NMV (?) - Veldgids zeereep: Aardsterren (Geastrum en Myriostoma) online
Wertwijn, J.W. (?) - Determinatietabel aardster-achtigen voor natuurgidsen. Natuur in en om Diemen
Fricke, S. & H-H. Handke (1961) -Untersuchungen zur 0ffnungsweise der Geastraceen-Fruchtkörper. Zeitschrift für Pilzkunde 27: 113-122
Jeppson, M., Nilsson, R.H. & Larsson, E. (2013) - European earthstars in Geastraceae (Geastrales, Phallomycetidae) – a systematic approach using morphology and molecular sequence data. Systematics and Biodiversity 11(4): 437-465
Jülich (1984) - Nichtblätterpize, Gallertpilze und Bauchpilze: 482
Kelderman, P.H. - Hoe is het anno 2010 met de aardsterren in Limburg gesteld. Natuurhistorisch maandblad 2010 99-10 blz. 217-225
Knijnsberg, L. (2013) - Aardsterren in de duinen van Kennemerland. tussen Duin & Dijk - Natuur in Noord-Holland 12(3): 12-15
Læssøe & Petersen )2019) - Fungi Temperate Europe 2: 1250 (foto)
Tanchaud, P. (2016) - Geastrum pseudolimbatum Hollos. MycoCharentes
Geastrum pseudolimbatum op internet:
Funbel
First Nature
Bioinfo.uk
NMV Paddenstoel van de maand
MushroomExpert
123 Pilze
Nagrzyby
The Ultimate Mushroom Guide
Pilzbuch Pilzwelten
Fichas Micológicas
Guía de Setas y Hongos de Navarra
Česká mykologická společnost
Funghi in Italia
Asturnatura
De Interactieve Paddenstoelengids
Fungipedia