Roze spijkerzwam

Fungi - Dikarya - Basidiomycota - Agaricomycotina - Agaricomycetes - Agaricomycetidae - Boletales - Gomphidiaceae - Gomphidius - Gomphidius roseus

Gomphidius roseus

(Fr.) Fr., Epicrisis Systematis Mycologici: 319 (1838)

Taxonomie & herkenning

Een vrij kleine, fraai roze-rode spijkerzwam met een 2-5 cm brede gewelfde dan vlakke of iets ingedrukte, rozerode tot rozebruine, bij vocht kleverige hoed, die geelachtig bruin verbleekt, soms met zwarte vlekken. Plaatjes wijd uiteen, sterk aflopend, dik, gegaffeld en aderig verbonden, wit of groenachtig wit dan bleekgrijs of asgrijs, tenslotte donker olijfgrijs. Steel cilindrisch, vaak naar de voet versmald, wittig, plaatselijk met roze of rode tinten, bij vocht kleverig, maar snel droog. Bij jonge exemplaren bevindt zich een kleurloos, slijmig velum tussen de hoedrand en de steel, dat als een vage, slijmige ring aan de steel achterblijft, die door rijpe sporen vaak zwart gevlekt is. Geur en smaak onbeduidend. De helderroze tot rode hoed en de wijd uiteen staande, aflopende plaatjes maken deze soort goed herkenbaar.

Ecologie & verspreiding

Parasitair op het mycelium van de Koeienboleet, Suillus bovinus, in naaldbossen op droge, voedselarme zandgrond, ook bij verspreid staande Grove dennen in heidevegetaties en wegbermen. Vrij algemeen op de hoge zandgronden en in de kalkarme duinen. Augustus-november. De Roze spijkerzwam is minder algemeen dan zijn partner de Koeienboleet. Na een sterke teruggang na 1970 vertoont de trend een stijgende lijn. In Europa vrij algemeen in de natuurlijke naaldbossen op arme grond.

Machiel Noordeloos, 2017 CC-BY-SA 3.0

(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)
Deze paddenstoel hebben we in de Heldense bossen enkele malen gevonden maar zeker niet elk jaar. Buiten de Heldense bossen hebben we hem nog nergens aangetroffen. Op delaatste foto zijn ook Koeienboleten te zien waarop hij parasiteerd.

Foto's Alina & Chris Billekens.

Synoniemen

Agaricus glutinosus ß roseus - Fries - Systema Mycologicum 1: 315 (1821)
Gomphus roseus - (Fries) Weinmann - Syll. Pl. Nov. 2 ([4]): 99 (1826)
Gomphidius roseus - (Fries) Fries - Epicrisis Systematis Mycologici: 319 (1838)
Gomphidius glutinosus var. roseus - (Fries) Fries - Epicrisis Systematis Mycologici: 319 (1838)
Gomphidius glutinosus var. roseus - (Fries) Rabenhorst - Deutschl. Krypt.-Fl. (Leipzig) 1: 452 (1844)
Gomphus glutinosus var. roseus - (Fries) P. Kummer - Der Führer in die Pilzkunde: 93 (1871)
Leucogomphidius roseus - (Fries) Kotlaba & Pouzar - Česká Mykol. 26 (4): 219 (1972)

Sleutel(s)

Bresinsky, A. (1965) - Exsikkatenschlüssel für die Gattung Gomphidius in Mitteleuropa (Agaricales). Mitteilungen der Botanischen Staatssammlung München 5: 125–134
DeCeuninck, L. (2020) - Veldsleutel ‘Boletales’ met macroscopische en microscopische kenmerken gebaseerd op de determinatiesleutel van Flora Agaricina Neerlandica, Vol. 7, deel Boletales (M.E. Noordeloos et al., 2018). Eigen uitgave (Xerocomus soms als Xerocomellus)
Knudsen, H. & Taylor, A. (2008) - Gomphidius. – In: Knudsen, H. & Vesterholt, J. (eds.): Funga Nordica, 153-154
Noordeloos, M.E. (2006) Hoe raak ik thuis in de Boleten 6: Sleutel tot de geslachten van de Boletales in Nederland. Coolia 49-2: 67-69

Literatuur

Arnolds, Chrispijn & Enzlin (2014) - Hoofdstuk 28b: Dennenbossen. Ecologische Atlas Paddenstoelen Drenthe 3: 571-572 (met illustratie)
Dam & Kuyper (2013) - Veldgids paddenstoelen. Plaatjeszwammen en boleten: 193
Eeden, F.W. van (1889) - Gomphidius roseus - Rooskleurige Spijkerzwam. Flora Batava 18: 1395
Gerhardt (1999) - Paddenstoelengids onderweg: 376
Læssøe & Petersen (2019) - Fungi Temperate Europe 1: 599 (foto)
Noordeloos, M.E. (2000) - Hoe raak ik thuis in Boleten - 2: Van Koeienboleet tot Krulzoom. Coolia 43-2: 75-98
Noordeloos et al. (2018) - Flora Agaricina Neerlandica 7: 204 (foto: 476)

Gomphidius roseus op internet: