Flagelloscypha libertiana

• Cyphella libertiana - Cooke - Grevillea 8 (47): 81 (1880)

• Chaetocypha libertiana - (Cooke) Kuntze - Revisio generum plantarum 2: 847 (1891)

• Lachnella libertiana - (Cooke) W.B. Cooke - Beihefte zur Sydowia 4: 73 (1961)

• Lachnella rosae - W.B. Cooke - Beihefte zur Sydowia 4: 78 (1961)

• Flagelloscypha libertiana - (Cooke) Agerer - Persoonia 10 (3): 339 (1979)

Macroscopisch is het Roze zweephaarschijfje heel vergelijkbaar met andere zweephaarschijfjes.Het betreft kleine (hoogstens 2 mm diameter), ondiepe kommetjes op een heel kort (tot vrijwel afwezig) steeltje, wit behaard op de buitenkant en met gladde, heel bleek roze-crème-kleurige binnenkant. Microscopisch karakteristiek is de aanwezigheid van twee typen haren. Een type is cilindrisch, met afgerond uiteinde, en over de gehele lengte korrelig ruw door een soort zandkorrels op het oppervlak. Van het tweede type loopt de top uit in een slanke, zweephaar-achtige draad; dit uiteinde is kaal, terwijl de rest van zo’n haar met min of meer naaldvormige kristallen (een soort prikkeldraad) bezet is. In het veld is dit natuurlijk allemaal niet te zien; microscopische controle is daarom noodzakelijk.

Nico Dam, 2018  CC-BY-SA 3.0

Het Roze zweephaarschijfje (Flagelloscypha libertiana) is om diverse redenen een beetje een buitenbeentje onder de zweephaarschijfjes, en de ecologie is daar, voor zover aan de tot nog toe bekende vondsten te beoordelen, een van. Maar schijn bedriegt, mogelijk. Alle collecties tot nog toe (maart 2018) zijn gedetermineerd door een en dezelfde mycoloog (schrijver dezes), en als die zich vergist heeft, dan verdwijnt deze soort in een klap uit Nederland (en, gezien het ontbreken van meldingen elders, zo ongeveer uit de hele wereld; een hele verantwoordelijkheid!). Karakteristiek is de groeiwijze: in zwermen in scheuren in de bast van stammen van pas afgestorven, jong gebleven struikachtige bomen, zoals kornoelje (Cornus) en hazelaar (Corylus). Vermoedelijk leidt de soort op zo’n stam een sluimerend bestaan, om na afsterven van de boom snel vruchtlichamen te vormen. Relatief veel vondsten komen uit parkachtige omgeving, waarin struikbomen zoals kornoelje en hazelaar aangeplant zijn.

Nico Dam, 2018  CC-BY-SA 3.0

• Agerer, R. (1979) - Flagelloscypha sect. Lachnelloscypha, a link between the genera Lachnella and Flagelloscypha. Persoonia. 10(3): 337-346

• Agerer, R. (1975) - Studien an cyphelloiden Basidiomyceten - Flagelloscypha. Sydowia 27: 131-266

• Cooke, W. Bridge (1961) - The Cyphellaceous Fungi. A Study in the Porotheleaceae. Beihefte zur Sydowia Annales Mycologici, Ser. II. IV. Beiheft

• Dam, N. (2012) - Bijna-nieuw Zweephaarschijfje in Nijmeegs stadspark Staddijk. Natuurtoday

• Knudsen, H. & Vesterholt, J. (2008) - Funga Nordica: 244-247

• Knudsen, H. & Vesterholt, J. (2012) - Funga Nordica: 307

• Putte, A. van der & H. Remijn (2017) - Cristella-weekend Zeeland 18-20 november 2016. Coolia 60-3: 120-128