Taphrina padi

• Taphrina pruni var. padi - Jaczewski - Karmannyi opredelitel' gribov, I. Golosumchatye: 77 (1926)

• Taphrina padi - (Jaczewski) Mix - Transactions of the Kansas Academy of Science 50 (1): 81 (1947)

Taphrina padi, Vogelkersheksenbezem, groeit alleen op de inheemse Vogelkers (Prunus padus). De schimmel tast de bloemen aan: door die infectie verdikken bloembodem, meeldraden en vruchtbeginsel zich tot een goed herkenbare gal. Deze gal bestaat uit twee delen: een ‘schoteltje’ (gevormd door de verdikte, ‘vergalde’ bloembodem en meeldraden die daarbij terug krommen) en een ‘hoorntje’ (gevormd door het vruchtbeginsel dat uitgroeit tot een 10-45 mm lange, slanke, min of meer cylindrische gal met toegespitste, uitgerekte top, vaak wat gekromd). De gehele gal kan opvallend rood gekleurd zijn. Stijl en stempel van het vruchtbeginsel blijven vrijwel altijd aanwezig en vormen het puntje op de top van de gal. Aan de buitenkant van schoteltje en hoorntje vormen zich de asci waarin zich de sporen bevinden. Bij deze gal is de aanwezigheid van de vergalde bloembodem een belangrijk kenmerk omdat deze niet afvalt (bij T. pruni vallen bloembodem en meeldraden wel af). De gallen zijn waarneembaar in de korte tijd, ongeveer 3 weken, dat Vogelkers bloeit, afhankelijk van de voorjaarstemperatuur van begin tot eind april of eind april tot half mei. Na de bloei blijven de gallen nog enkele weken aan de boom zitten, verdrogen dan vallen in z’n geheel (dus schoteltje + hoorntje) in eind mei of juni af. Ze zijn dus maar korte tijd aanwezig op de waardplant! De schimmel vormt geen eigenlijke vruchtlichamen. Vermeld de waardplant bij de opgave van de vondst en wees er zeker van dat Vogelkers (Prunus padus) niet is verward met Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina).

AnnaElise Jansen, 2025  CC-BY-SA 3.0

Alle Taphrina-soorten zijn parasitair op levende planten (biotrofe parasieten). Het grootste deel van het jaar leven ze als gisten ongezien op de waardplant waar ze geen mycelium van hyfen of draden en geen vruchtlichamen vormen; de asci zitten eenvoudigweg op de oppervlakte van de gal. De asci zijn er maar een korte periode van het jaar. In het voorjaar infecteert de schimmel de uitlopende bloeiwijzen; de plant reageert daarop met de vorming van gallen, die bij T. padi de vorm van narrentasjes hebben. In een koud en nat voorjaar kunnen de infecties massaal zijn. Er wordt van uitgegaan, dat alle Taphrina-soorten waardspecifiek zijn. Een juiste determinatie van de waardplant is dan ook van belang. De waardplant van T. padi is de inheemse Vogelkers (Prunus padus). Het is een algemene soort. Maar zijn verspreiding vormt echter maar een deel van het verspreidingsgebied van de Vogelkers, die in bijna geheel Nederland voorkomt.

AnnaElise Jansen, 2025  CC-BY-SA 3.0

• Ellis, W.N. (2016) - Plantparasieten van Europa. bladmineerders, gallen en schimmels. (genus) Taphrina

• Ellis & Ellis (1997) - Microfungi on land plants: 196

• Evans, D. (2016) - An exceptional Taphrina year in North-west Wales. Field Mycology 17: 51-54

• Grosscurt, A.C. (2020) - w observations on the flower galls of the ascomycetes Taphrina farlowii, T. padi and T. pruni on, respectively, Prunus serotina, P. padus and P. spinosa. Cecidology 35: 43-51

• Jansen, AnnaElise (NMV) (2023) - De Vogelkersheksenbezem, een mooie schimmel in struiken en bomen. webdocument op NatureToday

• Læssøe & Petersen (2019) - Fungi Temperate Europe 2: 1624  (alleen vermelding)

• Medardi (2012) - Ascomiceti d'Italia: 280

• Mix, A.J. (1947) - Some new species of Taphrina. Transactions of the Kansas Academy of Science. 50(1):77-83

• Mix, A.J. (1949) - A Monograph of the Genus Taphrina. University of Kansas Science Bulletin 33: 3-160