Taphrina johansonii

• Taphrina johansonii - Sadebeck - Jahrbuch der Hamburgischen Wissenschaftlichen Anstalten 8: 69 (1890)

• Exoascus johansonii  -(Sadebeck) Sadebeck - Berichte der Deutschen Botanischen Gesellschaft  13: 266 (1895)

• Lalaria johansonii - R.T. Moore - Mycotaxon 38: 323 (1990)

De Peppelvlag Taphrina johansonii vormt gallen op de bloemtrossen van de ratelpopulier Populus tremula. De schimmel veroorzaakt uitgroei van vruchtbeginsels, die dikker en groter worden, dus de vorm van narrentasjes hebben. De gallen zijn bleekgeel. Omdat de bloemtrossen gewoonlijk hoog in de boomkroon zitten, is het waarnemen van deze aantasting lastig. De schimmel vormt geen eigenlijke vruchtlichamen. Vermeld de naam van de waardplant (Populus-soort) bij de opgave van de vondst.  Een andere Taphrina op populier (T. rhizophora) vormt gallen op de bloemtrossen van Witte abeel (Populus alba). Het is niet zeker of het echt wel om twee aparte soorten gaat. Microscopische bestudering is noodzakelijk, omdat beide uiterlijk erg op elkaar lijken. De microscopische verschillen zijn de volgende (Mix 1949): 

T. johansonii. asci 60-145 x 12-27 µm, langwerpig, knotsvormig, aan de top afgerond, zonder steelcel, naar onder versmald tot 3-10 µm, voor ongeveer éen derde en soms de helft van de ascuslengte liggend tussen de cellen van het plantenweefsel, ascosporen 4-7 x 4-6 µm, zelden te zien omdat ze snel delen in talrijke blastosporen (4-10 x 1,5-4 µm).

T. rhizophora  asci 76-198 x 20-30 µm, lang, knotsvormig, afgerond aan top, naar onder versmald in een lange, wortelachtige, vaak gevorkte voet van 2-10 µm diameter, diep gelegem (helft ascuslengte) tussen de cellen van het plantenweefsel, ascosporen bolvormig, diameter 4 µm, blastosporen 3,5-5 µm.

AnnaElise Jansen, 2025  CC-BY-SA 3.0

Taphrina-soorten zijn parasitair op levende planten (biotrofe parasieten). Het grootste deel van het jaar leven ze als gisten ongezien op de waardplant waar ze geen mycelium van hyfen of draden en geen vruchtlichamen vormen; de asci zitten eenvoudigweg op de oppervlakte van de gal. De asci zijn er maar een korte periode van het jaar. In het voorjaar infecteert de schimmel de uitlopende bloeiwijzen; de plant reageert daarop met de vorming van gallen, die bij T. johansonii de vorm van narrentasjes hebben: het vruchtbeginsel vergroot. Er wordt van uitgegaan, dat alle Taphrina-soorten waardspecifiek zijn. Een juiste determinatie van de waardplant is dan ook van belang. Taphrina johansonii is een zeldzame soort, mogelijk omdat deze tamelijk onbekend is en vooral lastig is waar te nemen. De nu bekende verspreiding  is maar een klein deel van het verspreidingsgebied van de waardplant (Ratelpopulier) die in vrijwel geheel Nederland voorkomt.

AnnaElise Jansen, 2025  CC-BY-SA 3.0

• Breitenbach & Kränzlin (1984) - Pilze der Schweiz, 1. Ascomyceten: 128

• Ellis, W.N. (2016) Plantparasieten van Europa. bladmineerders, gallen en schimmels. [genus] Taphrina.  

• Ellis & Ellis (1997) - Microfungi on land plants: 192 

• Keizer, G. (1998) - Taphrina johansonii. Geïllustreerde Paddenstoelenencyclopedie: 35

• Læssøe & Petersen (2019) - Fungi Temperate Europe 2: 1624 (foto)

• Vries, B. de (2018) Klein spul fungi minori.

• Vuyck, L. (1911) Taphrina johansonii (op Populus tremula)- Johanson's Taphrina. Flora Batava 23: 1806-1806