close reading

variaties op gedichten van Willem Kloos

Drie trioletten met regels van Kloos als refrein:

Het oude liedje

De zee, de zee klotst voort, in eindeloze deining
De zee waarin mijn ziel zichzelf weerspiegeld ziet
De zee is als mijn ziel, in wezen en verschijning:
De zee, de zee klotst voort, in eindeloze deining,

Zij drukt zichzelven uit in duizenderlei lijning,
Maar één fatsoenlijk vers te schrijven lukt haar niet
De zee, de zee klotst voort, in eindeloze deining
De zee waarin mijn ziel zichzelf weerspiegeld ziet...

© Hendrik Jan Bosman

De boot gemist

Ik ween om bloemen in den knop gebroken
En voor den uchtend van haar bloei vergaan,
Met gouden speld in mijn revers gestoken
Ween ik om bloemen in den knop gebroken,
Heb pas toen zij verdorden lont geroken,
Na urenlang alleen voor 't altaar staan
Ik ween om bloemen in den knop gebroken
En voor den uchtend van haar bloei vergaan

© Hendrik Jan Bosman

Mens sana

Ik ben een god in 't diepst van mijn gedachten
En zit in 't binnenst van mijn ziel ten troon
Uw oordeel, MPS, kon ik verwachten
(Ik bén een god in 't diepst van mijn gedachten)
Toch moet ik dit direct met klem ontkrachten:
Ik ben geen Geest, laat staan mijn eigen Zoon,
Ik ben één God, in 't diepst van mijn gedachten,
En zit in 't binnenst van mijn ziel ten troon!

© Hendrik Jan Bosman

Drie anaclepten (alle woorden van het origineel, in andere volgorde):

Plagiaat

Leen mij van uwe woorden. 't Zit zo:
Ik ben te arm aan heldere gedachten
over en van mijn diepst en binnenst eigen.
Mijn overdierbre en uitsnikkende zelf,
't valt niet op, al ben ik in een strijd.

En als 'k soms smacht naar eindloos om mij slaan
met in een hand een trots van voor den Vloed,
joelt 't heir van wilden terug (te luid): ‘God, god...’
en donkerwilde machten heffen mijn gloed
en eigen krachten op. Glorie en kroon vergaan.

Toch vond, in 't kalme kussen van mijn troon,
ik 't een en al: gedachten en rijksgeboôn,
ten diepst van langer zege, rond en waar,
van uit uw lippen in mijn ziel gevloôn.

woordelijk naar Kloos

© Hendrik Jan Bosman

Vakantieliefde

Gij levend wezen drukt zichzelve in belustheid
En wendt en klotst nog voort in eindeloze vreugd
Mijn lust is altijd eeuwig groot naar uw verschijning,
Wijl uit mijn ziel en onbewustheid, als de zee,

En groter, groter, op de menselijke deining
Waarin ik wist: zij is geheel en al als was
Zij kent geen pijn (de ziel!) in hare zelfgerustheid
Dan is zij blij, zingt klagend duizenderlei ‘O’

Zij keert zichzelve dan weer af, en in-gelukkig
Was ik in zee mijn menselijke lijning schoon
Dan eerst vliedt zij (de ziel!) om menslijke verreining

Weerspiegeld eeuwig lied: Eerst ik, niet waar?, dan gij!
En ziet: een zee zou zee zijn, zichzelven een zichzelf
En had zich, en zou zijn: zee, een eeuwige zee

woordelijk naar Kloos

© Hendrik Jan Bosman

Bruid in de morgen

Gij kwaamt. En als mijn knop ontsluit,
En roerloos heft de zwakke fluit,
En 't kopje gloeit van harte,
Is het ontloken en ontwaakt
En in den weer, omdat
Na eeuwge smart in stillen nacht
Weer gans van liefde vloeit
Den uchtend die gij zijt

'k Ween en ik ween door,
Geblaarte voor de oogjes,
Het is weer droevig zat, gezien
Den klacht dien werd gesproken:
Ik wist 't niet zo nauw, maar ik,
Op korten bloei gedoken,
Ik heb geen woord verstaan,
Haar eer gebroken

Denkt dat eens in: om mijn donker zijn,
Om een waan, een schaduw slechts,
Om 't sluimerend vaakrige niet,
Is het vergaan en heengegaan
Dag bloemen, vogel, hemel

woordelijk naar Kloos

© Hendrik Jan Bosman

Drie parodieën, categorie 'overig':

Zo'n net

Ik vis op sprot in 't diepste van de grachten,
Maar spreid het binnenst van een wiel ten toon,
Het rijwiel zelf, een tol; daar rijst een boon,
Een ijz'ren bed, een bezem; ijd'le vrachten.

En zegt een heer der donkerblauwe machten:
‘Wat doen wij? Stop!’, bek ik terug, gewoon,
Door 't heffen van mijn hand met hengel: ‘Zoon,
Ik vis op sprot in 't diepste van de grachten.

En och, zo eindloos wacht ik al of rond
De oever hier ik aan de haak zal slaan,
Mijn fuik uitzettende, zo pas geboet,

Een sprot of zalm. Verdorie, laat me gaan!’
Hij gruwt en glipt er na een milde groet
Van tussen, daar 'k iets vang: een dode hond.

Eindeloze deining

De zee, de zee klotst voort, in eindeloze deining
De zee, waarin mijn ziel zichzelf weerspiegeld ziet
Nu ik mij buig aan dek, diep over de omheining,
Haar afsta, groen en geel, mijn doperwtjes en friet

Dichterleed

‘Ik ween om bloemen in den knop gebroken
En vóór den uchtend van haar bloei vergaan’
Heer Kloos, uw klacht is naar mijn hart gesproken
Om kinderen, te jong nog heengegaan

Maar lees ik door, ontneemt u mij die waan:
‘Ik ween om liefde die niet is ontloken,
En om mijn harte dat niet werd verstaan.’
Daar komt de brulaap uit de mouw gedoken

Geen kinderlijkjes geldt uw dichtersklacht
Geen kinderbloed dat—steeds onschuldig—vloeit
Geen jeugd, voor wie geen toekomst zich ontsluit

U liep een blauwtje. Nou? So what? Geen fluit!
Narcistisch puberaal, zo'n hart dat gloeit
Om één in eigen bed geslapen nacht

Deel inzending Literaire Prijs van Nijmegen 1995