Heren in Veen

Historicus Winsemius noteerde in zijn werk dat het Friese geslacht Galama in de 12de eeuw reeds zo zeer vooraanstaand was, dat het zelfstandig de Hollandse graaf verdreef. Zo werd ook graaf Floris III, bijgenaamd 'Het Grote Zwijn', een prooi. De graaf trok jaarlijks naar Enkhuizen om op wild te jagen in het voormalige Kreilwoud, toen nog gelegen tussen Enkhuizen en Stavoren. De familie Galama woonde aldaar op "De Hofstee" (afb. 1) en jaagde er regelmatig voor eigen voedsel. Zo kwam het op een dag dat Galo Iglo van Galama met getrainde honden tot zijn grote ergernis wéér de Graaf van Holland tegen het lijf liep. Galama verzocht de graaf en diens vrienden beleefd doch indringend om de jachtgrond te verlaten, of hij zou hem anders wel bovengemeen móeten straffen. De graaf verwonderde zich over de enorme brutaliteit van de Friese landeigenaar die hem zelfs durfde te schofferen en dreigen met sancties. Daarop raasde Galama door: 'Zo waarlijk als ik in vrijheid geboren ben, Zo zal ik deze grond altijd beschermen, En alles doen om het in vrijheid te behouden!'. En met dat laatste woord viel hij de graaf aan. Hij zou deze ook direct in de aderen in de bovenarm gedood hebben (de standaardwijze), als die niet onmiddelijk beschermd was door diens begeleiders. De graaf raakte desondanks toch gewond aan de rechterarm. Voor zover bekend is dit de enige keer geweest dat de graaf van Holland, wèl in leven bleef. Deze Friese 'dwaling' is nog eeuwen lang 'gesanctioneerd' door de Hertog van Brabant; wat een schande. In een zoveelste poging om de Friezen te onderwerpen, wordt ook Willem II, de zoon van het vette zwijn Floris III, in 1256 gedood door de Friezen, nadat hij opgejaagd met zijn paard door het ijs zakte. Zij voorkomen daarmee zijn uitgestelde reis naar Rome, om zich tot keizer te laten kronen. Het lijk wordt dan uiterst geheim begraven bij een woning in West-Friesland in de omgeving van Hoogwoud. Naar men schrijft achter de haard, opdat de lijklucht niet bemerkt zou worden. Dit zorgt voor grote commotie, vooral in het buitenland. Floris V laat zijn vader opgraven bij de woning in Hoogwoud, en neemt wraak door West-Friesland vanuit het bolwerk Medemblik volledig te annexeren. Gerard van Velsen, een hooggeboren West-Fries, protesteert uiteraard tegen de bezetting en laat op zijn beurt Floris V ombrengen in 1296. Diens stoffelijk overschot wordt tijdens een stille tocht naar Alkmaar vervoerd en aldaar zonder aanwezigen in een graftombe achterin neergezet. 

 Boerderij De Hofstede

Punt van 't Rode Klif

Dus was het in 1345 opnieuw raak met de volgende generatie. Willem IV bijgenaamd 'De Stoute Ezel' sneuvelt op 26 september 1345 bij Warns, even buiten Stavoren. Met hulp van Jan van Beaumont wenste Holland de grond buiten Stavoren te claimen, om precies te zijn - de rechteroever van de Vliestroom - bij de Punt van het Rode Klif (afb. 2). Het is cruciale grond, maar bijna niemand weet waarom. Het hele leger van Willem IV en Beaumont neemt daar ter plaatse "de ferkearde wei" en zakt daarom in het moeras. Een Friese spion in hun leger zou op het juiste moment het verkeerde pad gekozen hebben. Met primitieve wapens als hooivorken, knuppels en helmstokken gaan Friese boeren de verdrinkende invallers te lijf. De Hollandse ridders, getooid in zwaar pantser, sneuvelen, en kiezen aangedaan het hazenpad, of zakken dieper en dieper in het veen. Ook het stoffelijk overschot van Willem IV blijft diep in het moeras steken. De wens om het terug te halen naar Holland vormt aan het einde van de 14de eeuw nog aanleiding tot diverse terugkerende Hollandse veldtochten in Friesland, om dit spoorloze lijk, terug te vinden. Dat stoffelijk overschot, staat daar dus nog altijd, met het hele legertje Heren, in het Veen, te staan. Keer op keer, weer de Heeren, in het Veen; het "Heeren-Veen". Mijn kinderen en ik zijn nakomelingen van Floris V en al zijn voorouders (14 resp. 12 lijnen). Hoogstaande edelen derhalve, diepstaand begraven op de rechteroever van de Vliestroom. De geschiedenis van Friesland zal toch, wèl, bij Stavoren beginnen. Op de afbeelding (afb. 3) de graftombe van de enige graaf, die niet bij zijn Heren in het Veen begraven staat. Opdat zij rusten in vrede.

Graftombe Floris V in de
Grote Kerk te Alkmaar

© 2017 F.N. Heinsius