Fredericus Heinsius (academiedrukker)

Fredericus (Freerk, Feddrick, Fedrick, Frederik, Theodorico) Heinsius (Heyns, Hendrix, Heynsius, Heinsio) (Franeker?, ca. 1590 – Franeker?, na ca. 1634), academiedrukker en burgemeester van Franeker, was mogelijk een zoon van de hugenoot Freryck Rijkens, en dan wellicht een broer van Henrick Rijcks.

Academiedrukker of Typographus werd gewoonlijk Freerk Heins genoemd, maar is op het drukwerk altijd Fredericus Heynsius. Onderzoeker M.H.H. Engels concludeert bij een dubbele transactie op een inventarislijst 1622/'23 dat hij een zekere Feddrick Hendrix moet zijn, maar op een verkooplijst van boekverkopers is hij genoteerd als Heinsius Fredrix (Nedergerecht Franeker, Boekverkopingen, Inv.nr. 191, folio 2v). Het Latijnse Heinsius hoort bij het patroniem Hendriks, vanuit de oudere naam Heynderik. In dat geval, is hij, heel misschien de naamgenoot Frederik Hendrik, soms weleens opgeschreven als Mooi Heintje, de veronderstelde stamvader van de Friese tak van de familie van Nassau, maar waarschijnlijk is dat beslist niet. Van 1609 tot 1615 is er een studiebeurs bekend onder de naam Heinsius Frederik die in Franeker is betaald. Heinsius werd typograaf en drukte onder meer enkele Hebreeuwse werken voor Prof. Dr. Johannes Drusius. Het draait allemaal om de Bijbelvertaling; het urgente project van Prof. Daniel Heinsius. Deze zeldzame werken dateren uit 1615-1636 en worden nog altijd in enkele bibliotheken bewaard. Dan is daar zelfs nog een uitgebreide aflevering in 1957 van It Beaken waarin de man geciteerd wordt als "kerffstocken bij de praesiderende burgemeester Theodorico Heinsio". Dan is hij soms Theodorus Heyngius, een ouderling uit Amsterdam op de Synode van Dordrecht. Woonde in Franeker waar hij in 1626 bij studentikoze schermutselingen betrokken raakte. Het relaas is in het archief van de academie van Franeker bewaard (Tresoar). Hij is met andere Heinsii genoemd in het Stamboek voor den Frieschen Adel. Hij zou in 1624 van Suffridus Petrus de oudste geschiedenis van Friesland bezitten inzake het geslacht Hermana. Zijn letterkundige typografie is nauwgezet onderzocht door deskundigen (met name door enkele Joodse historici). Men wil hem doorgronden en weten of er werkelijk sprake is van authentiek academisch materiaal. In de Franeker geschiedenis van academiedrukkers is hij uiteraard ook opgenomen. Volgens een berichtje in De Navorscher 20 (p.505) woonde hij in Franeker op de Coornmarckt in "De Vergulde Drukkerije". Hij is laatstelijk in Franeker genoemd als burgemeester in 1634 als gehuwde van Geertje Idsardi. Zij is in de hypotheekboeken de weduwe van wijlen de oude burgemeester Feddrick Heijnsz en erkende een schuld aan burgemeester Olpherdus Nicolai Hindema (Hypotheekboeken Franeker, 1656, folio 56v). Werd in het najaar van 1636 nog aangesteld tot ordinaris landsdrukker. Zie hierna ook de academiedrukkers Zacharias Heinsius en Adrianus Heinsius.