ALIENACJA RODZICIELSKA I JEJ NEGATYWNE SKUTKI, A CHRZEŚCIJAŃSTWO, JUDAIZM I KORAN

Maciej Wojewódka

Alienacja rodzicielska i jej negatywne skutki mają wyraźne odniesienie do kontekstu religijnego.

Bagatelizowanie problemu, jego aprobowanie w wyniku biernej postawy lub wspomaganie utrzymywania się negatywnych stereotypów (dotyczących postaw rodzicielskich) przez wspólnoty i organizacje religijne może być jednym z istotnych czynników wpływających na laicyzowanie się ofiar alienacji rodzicielskiej i alienatorów w przypadku występowania takiej sytuacji, gdyż taka postawa wywołuje poczucie dysonansu poznawczego i niespójności pomiędzy nauczanymi treściami religijnymi, a aprobowanymi postawami oraz obniża poziom zaufania wobec ich nauczycieli, zwłaszcza gdy są oni (one) osobami duchownymi.

W rezultacie taka postawa może zwiększać skłonność do innych postaw i zachowań stojących w sprzeczności z nakazami i zakazami religijnymi, a ponadto tworzyć negatywne wzorce dla dzieci alienatorów oraz rodziców poddawanych alienacji rodzicielskiej, a także dla otoczenia społecznego.

Należy jednocześnie zaznaczyć, że skoro alienacja rodzicielska może przyczyniać się do powstawania u poddawanych jej dzieci, po osiągnięciu przez nie wieku dorosłego, problemów seksualnych i trudności w budowaniu intymnych związków, to będzie przyczyniać się do rozpadania ich małżeństw i rodzin, dziedziczenia problemu, niezależnie od faktu czy dzieje się to w sytuacji rozwodu, separacji czy nieformalnego rozpadu rodziny.

Ponadto bagatelizowanie przez wspólnoty lub organizacje religijne problemu może przyczyniać się do powstawania i utrwalania negatywnych postaw i przekonań wśród psychologów oraz osób funkcjonujących w szeroko rozumianym obszarze prawa rodzinnego i pomocy społecznej związanych z religią, w której ignoruje się problem alienacji rodzicielskiej i jej skutki. Negatywny wpływ może być tym większy im te osoby czują się bardziej związane z daną wspólnotą lub organizacją religijną.

Również szkodliwe dla wiarygodności wspólnot i organizacji religijnych może być ślepe opieranie się ich liderów, nauczycieli i związanych z nimi osób duchownych - na tych osobach, które będąc formalnymi autorytetami, wykazują jednocześnie niski lub żaden poziom wiedzy lub etyki, w odniesieniu do obszaru alienacji rodzicielskiej oraz jej negatywnych skutków, wraz z jednoczesnym lekceważeniem wskazań religii z którą są związani.

Oczywiście przywiązywanie przez te wspólnoty i organizacje wagi do problemów wynikających z alienacji rodzicielskiej może stwarzać pozytywny wpływ w tym obszarze.

Rozważając ten problem warto zwrócić uwagę na słowa Ojca Świętego Jana Pawła II oraz potomka sławnych, zamieszkałych w Polsce, cadyków - rabina profesora Abrahama Joshuy Heschela. W punkcie 47 encykliki "Dominum et Vivificantem: O Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata" Ojciec Święty Jan Paweł II pisze "Już papież Pius XII stwierdził, iż grzechem tego wieku jest utrata poczucia grzechu. Idzie ona w parze z utratą poczucia Boga", a rabin profesor Abraham Joshua Heschel w książce "Bóg szukający człowieka: Podstawy filozofii judaizmu" wskazuje, że "Bardziej hipokryzja niż herezja jest przyczyną duchowego upadku".

Przeciwko takim negatywnym sytuacjom znajdujemy wskazania zawarte w Biblii, w Torze i w Koranie.

Jednocześnie w komentarzach do Dewarim (Księgi Powtórzonego Prawa) (Sifre ad Dewarim), będących istotną częścią judaizmu znajdujemy silne twierdzenie "Nakłonić drugiego do grzechu to gorzej niż go zabić albowiem morderstwo usuwa jedynie osobę z tego świata, natomiast skłonienie do grzechu oznacza także wygnanie ze świata wiecznego".

Negatywne efekty alienacji rodzicielskiej mogą przyczyniać się także do permanentnego pozostawania dziecka w grzechu, chociaż możemy rozważać materię ciężkości tego grzechu i czy on w ogóle u dziecka występuje. Zgodnie z nauką zawartą w Katechiźmie Kościoła Katolickiego (1735) należy zwrócić uwagę czy w tej sytuacji „na skutek niewiedzy, nieuwagi, przymusu, strachu, przyzwyczajeń, nieopanowanych uczuć oraz innych czynników psychicznych i społecznych” – „poczytalność i odpowiedzialność mogą zostać zmniejszone, a nawet zniesione”.

W tej sytuacji musimy rozważyć czy postawa dziecka jest naturalna w jej zaburzeniu, czy odgrywana przez niego, aby się przypodobać osobom, od których jest ono zależne i jaki jest udział w jej formowaniu i utrzymywaniu się czynników wskazanych powyżej.

Poddawanemu alienacji rodzicielskiej i wyalienowanemu dziecku, w efekcie procesu alienacji rodzicielskiej, nastawieniu może towarzyszyć przekonanie że negatywne zachowania wobec rodzica, z którym nie mieszka nie są grzechem i że to jest prawidłowe, szczególnie wówczas gdy alienator w innych sytuacjach jest osobą religijną.

Indukowanie u dziecka, w efekcie procesu alienacji rodzicielskiej, negatywnego nastawienia go do rodzica z którym nie mieszka, skutkuje okazywaniem przez niego braku szacunku, a nawet wrogości czyli postawą która jest sprzeczna z chrześcijańskimi przykazaniami "czcij ojca swego i matkę swoją" oraz "Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu". Do analogicznego punktu widzenia judaizmu i Koranu, w tej sprawie, odnoszę się w dalszej części tekstu.

Indukowana u dziecka nienawiść i jej indukowanie stoją w sprzeczności z chrześcijańskim obowiązkiem miłości bliźniego swego jak siebie samego, o której jest mowa w Ewangeliach (Mt 19:19; Mt 22:39; Mk 12:31; Łk 10:27) oraz nakazami judaizmu, zawartymi w Księdze Kapłańskiej i w Księdze Powtórzonego Prawa (Wajikra 19:18; Dewarim 10:19), miłości członków do Przymierza i do obcego. Przykazanie miłości zawarte w Księdze Kapłańskiej jest także tłumaczone jako nakaz miłości bliźniego (względnie sąsiada, co z kolei interpretowane jest, także że chodzi o osoby będące w najbliższym otoczeniu), a w Księdze Powtórzonego Prawa jako nakaz miłości do cudzoziemca.

Ojciec Święty Jan Paweł II, w punkcie 52 encykliki "Evangelium vitae", powołując się na słowa Jezusa Chrystusa (Mt 19:16-17), wskazuje że aby osiągnąć życie wieczne należy przestrzegać przykazania, a w punkcie 54 tej Encykliki, powołując się na słowa św. Pawła, wskazuje że "wszystkie przykazania streszczają się w nakazie Miłuj bliźniego swego jak siebie samego" (Rz 13:9, por. Ga 5:14).

W punkcie 87 encykliki "Evangelium vitae" znajdujemy inne ważne słowa Ojca Świętego Jana Pawła II "Posługa miłości wobec życia powinna obejmować wszystko i wszystkich: nie może tolerować jednostronności ani dyskryminacji, ponieważ życie ludzkie jest święte i nienaruszalne w każdej swojej fazie i kondycji; jest ono dobrem niepodzielnym. Trzeba zatem "zatroszczyć się" o całe życie i o życie wszystkich. Więcej - trzeba dotrzeć jeszcze głębiej, do samych korzeni życia i miłości."

W innym miejscu tego punktu Encykliki "Evangelium vitae" możemy przeczytać "W posłudze miłości powinna nas ożywiać i wyróżniać określona postawa: musimy zatroszczyć się o bliźniego jako o osobę, którą Bóg powierzył naszej odpowiedzialności.".

Ojciec Święty Jan Paweł II naucza również, w Encyklice "Redemptor Hominis" (p. 14), że "człowiek jest drogą Kościoła - drogą, która prowadzi niejako u podstawy tych wszystkich dróg, jakimi Kościół kroczyć powinien, ponieważ człowiek - każdy bez wyjątku - został odkupiony przez Chrystusa, ponieważ z człowiekiem - każdym bez wyjątku - Chrystus jest w jakiś sposób zjednoczony, nawet gdyby człowiek nie zdawał sobie z tego sprawy"

W Księdze Kapłańskiej/Vajikra 19:17 znajdujemy zakaz żywienia nienawiści w sercu swoim do brata (w innym tłumaczeniu: "nie bierz pomsty i nie noś w sobie urazy przeciwko członkom swojego narodu"), co w Talmudzie znajduje odniesienie w słowach rabina Hillela "Co tobie niemiłe nie czyń swojemu bliźniemu (wzgl. sąsiadowi)", uważanych za złotą zasadę judaizmu (Szabat 31a), a także w traktacie "Pirke Awot" (2:16) we wskazaniu nienawiści jako jednej z trzech rzeczy, które usuwają człowieka z tego

świata.

Do aktywnego podejścia do miłości w judaiźmie odnoszę się szerzej w dalszej części mojego artykułu.

Obowiązujące zarazem w judaiźmie i w chrześcijaństwie przykazania/micwot okazywania czci i szacunku przez dziecko obojgu rodzicom znajdują się oczywiście przede wszystkim w Księdze Wyjścia (Szemot 20:12) oraz w Księdze Kapłańskiej (Wajikra 19:3).

Również dwunastowieczny, opracowany przez Mosesa Maimonidesa (znanego także jako Rambam), uważany za najbardziej oryginalny i ważny w judaiźmie, kodeks etyczno-prawny - "Mishneh Torah" zwraca wyraźnie uwagę na konieczność ich przestrzegania. Ponadto dr Philip Birnbaum, który przetłumaczył to dzieło na język angielski, zwraca uwagę, we wprowadzeniu i przypisach do "Maimonides Mishneh Torah" na znaczenie matki w życiu dziecka. Odwołując się do Księgi Przysłów, a odnosząc się do Talmudu, podkreśla że wskazuje on, że rodzice są partnerami Stwórcy w dziele stworzenia oraz że ojciec doświadcza szczególnej władzy, zwłaszcza nad małym, dzieckiem". Zaś w innym miejscu (Sota 49a) Talmud za pośrednictwem przysłowia wskazuje, że miłość ojców należy się dzieciom, które przekazują ją dalej swoim dzieciom. A działania z zakresu alienacji rodzicielskiej są destrukcyjne w tym obszarze.

Do znaczenia ojca w życiu dziecka odnosi się Ojciec Święty Jan Paweł II w 25 punkcie Adhortacji Apostolskiej "O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym Familiaris Consortio", w której możemy przeczytać m in. "Jak uczy doświadczenie, nieobecność ojca powoduje zachwianie równowagi psychicznej i moralnej oraz znaczne trudności w stosunkach rodzinnych, podobnie jak, w okolicznościach przeciwnych, przytłaczająca obecność ojca, zwłaszcza tam, gdzie występuje już zjawisko tzw."machizmu", czyli nadużywanie przewagi uprawnień męskich, które upokarzają kobietę i nie pozwalają na rozwój zdrowych stosunków rodzinnych."

Zakazy fałszywego świadectwa z punktu widzenia judaizmu w "Biblii Hebrajskiej", w tłumaczeniu Izaaka Cylkowa, brzmią "Nie dawaj przeciwko bliźniemu twemu świadectwa fałszywego" (Szemot 20:13) oraz "i nie dawaj przeciw bliźniemu Twemu świadectwa fałszywego" (Dewarim 5:17), a w "Torze Pardes Lauder", w tłumaczeniu rabina Sachy Pecarica - "nie wolno ci świadczyć przeciwko bliźniemu twemu jako świadek" (Szemot 20:13) oraz "i nie wolno ci świadczyć nadaremnie przeciwko bliźniemu swemu" (Dewarim 5:17).

Rozpatrując szersze znaczenie tego przykazania w odniesieniu do Księgi Wyjścia (Szemot), rabin Naftali Cwi Jehuda Berlin w Haamek Dawar, wskazuje także, że interpretując słowo hebrajskie lo tano będące kluczem tego przykazania oznacza jednocześnie nie wyrazisz, co dotyczy także obmawiania innych. W judaiźmie naruszenie tego przykazania może nastąpić nie tylko poprzez nieprawdziwe słowa ale także i poprzez fałszywe zachowanie, czym oczywiście są także zachowania z zakresu prowadzenia alienacji rodzicielskiej indukujące u dziecka negatywne nastawienie, przekonania i emocje wobec drugiego rodzica.

Przykazanie to zakazuje również dokonywania psychomanipulacji (która jest również częścią procesu alienacji rodzicielskiej), aby osiągnąć korzystny wyrok w efekcie postępowania sądowego.

Ta interpretacja jest dokładniej zilustrowana historią w Talmudzie (Szewuot 31a), która opisuje jak rabin odmówił tylko biernego stanięcia w sądzie obok świadka, aby zasugerować, że wierzyciel ma dwóch świadków na fakt pożyczenia pieniędzy nieuczciwemu dłużnikowi. Zgodnie z prawem aby udowodnić tą sytuację w sądzie potrzeba było dwóch świadków.

W rozdziale o szczególnych cechach nieskazitelności, będącym częścią osiemnastowiecznej najbardziej znanego i studiowanego dzieła dotyczącego żydowskiej etyki "Ścieżka sprawiedliwych: Mesilat Jeszarim", jej autor rabi Mosze Chajim Luzatto (znany także jako Ramchal) powołuje się m. in na poniższe twierdzenia:

* "Oddal się od wszelkiego kłamstwa" (Szemot/Kięga Wyjścia 23:7)

* "Obrzydliwością dla Boga są kłamliwe wargi" (Miszle/Księga Przysłów 12:22)

* "Sprawiedliwy nienawidzi fałszu" ((Miszle/Księga Przysłów 13:5)

* "Niech człowiek rozmawia z drugim w prawdzie" (Zacharija/Księga Zachariasza 8:16)

Do omawianej sytuacji wyraźnie odnoszą się także słowa z Ewangelii wg św. Mateusza.

* Mt 18:6 - "Lecz kto by się stał powodem grzechu dla jednego z tych małych, którzy wierzą we mnie, temu byłoby lepiej kamień młyński zawiesić u szyi i utopić go w głębi morza."

* Mt 18:7 - "Biada światu z powodu zgorszeń. Muszą wprawdzie przyjść zgorszenia lecz biada człowiekowi przez którego dokonuje się zgorszenie."

* Mt 18:10 - "Strzeżcie się, abyście nie gardzili żadnym z tych małych, albowiem powiadam wam: aniołowie ich w niebie wpatrują się zawsze w oblicze ojca mojego, który jest w niebie."

* Mt 5:8 - "Błogosławieni czystego serca albowiem oni Boga oglądać będą."

Powyższe cytaty pochodzą z Biblii Tysiąclecia. Natomiast zgodnie z tekstem przekładu ekumenicznego "Nowego Testamentu i Psalmów", wydanego przez Komitet Krajowy Towarzystwa Biblijnego w Polsce, w skład którego wchodzi jedenaście kościołów, reprezentowanych przez swoich oficjalnych przedstawicieli: Kościoła Rzymskokatolickiego, Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, Kościoła Polskokatolickiego, Starokatolickiego Kościoła Mariawitów, Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, Kościoła Zborów Chrystusowych i Kościoła Zielonoświątkowego wspomniane słowa - z Ewangelii wg św. Mateusza, brzmią następująco:

Mt 18:6 - "Jeśli zaś ktoś zgorszyłby jednego z tych najmniejszych, którzy wierzą we mnie byłoby lepiej dla niego aby zawieszono mu u szyi kamień młyński i wrzucono go w morską głębinę."

Mt 18:7 - "Biada światu z powodu zgorszeń. Zgorszenia wprawdzie muszą przyjść. ale biada człowiekowi przez którego przychodzi zgorszenie."

Mt 18:10 - "Pamiętajcie abyście nie gardzili żadnym z tych najmniejszych, którzy wierzą we mnie. Mówię wam albowiem, że ich aniołowie w niebie nieustannie oglądają oblicze ojca mojego, który jest w niebie."

Mt 5:8 - "Błogosławieni czystego serca albowiem oni Boga oglądać będą."

Analogiczne przestrogi do zawartych w akapicie 18:6 Ewangelii wg. św. Mateusza znajdziemy w Ewangelii wg św. Marka (Mk 9:42) oraz w Ewangelii wg. św. Łukasza (Łk 17:2), w obu przekładach.

Rozważając z kolei przyczyny zachowań z zakresu alienacji rodzicielskiej możemy znaleźć przestrogę zawartą w liście św. Pawła do Galatów (Galacjan), w którym wskazuje on m. in. nienawiść, zawiść, zazdrość, wzburzenie (gniew), wśród innych uczynków ciała, uniemożliwiających zobaczenie Królestwa Bożego (Ga 5:19-21). Te emocje można znaleźć również wśród czynników prowadzących do procesu alienacji rodzicielskiej. Św. Paweł przeciwstawia im owoce ducha, którymi są miłość, radość, dobroć, wierność, łagodność i opanowanie.

Ojciec Święty Benedykt XVI 30 września 2010 roku w "Posynodalnej Adhortacji Apostolskiej Verbum Domini" o Słowie Bożym w życiu i Misji Kościoła, skierowanej do biskupów, duchowieństwa, osób konsekrowanych oraz wiernych świeckich podkreśla, że "ponowne odkrycie Słowa Bożego ma centralne znaczenie w życiu chrześcijan".

Benedykt XVI wskazuje także w tej adhortacji: "Do nas odnosi się to, co św. Hieronim pisał do kapłana Nepocjana: "Czytaj często Boskie Pisma; co więcej, nie wypuszczaj nigdy świętej Księgi z Twoich rąk. Naucz się tutaj tego, czego powinieneś nauczać". Biorąc przykład z wielkiego świętego, który poświęcił życie studiowaniu Biblii i dał Kościołowi jej przekład łaciński zwany Wulgatą oraz z wszystkich świętych, których życie duchowe było skupione wokół spotkania z Chrystusem, na nowo starajmy się zgłębiać Słowo, które Bóg dał Kościołowi."

Poniżej przedstawiam odniesienia do Katechizmu Kościoła Katolickiego.

Kościół Katolicki, w Katechiźmie opracowanym po II Soborze Watykańskim, wskazuje cnoty kardynalne jakimi są roztropność, sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie (1805) oraz że "cnoty moralne zdobywa się wysiłkami człowieka" i że "są one owocami i zalążkami czynów moralnie dobrych, uzdolniają one wszystkie władze człowieka by doszedł do zjednoczenia z miłością Bożą." (1804).

Katechizm Kościoła Katolickiego wskazuje także, że "Chrystus umarł z miłości dla nas gdy byliśmy jeszcze nieprzyjaciółmi (Rz 5:10). Pan prosi nas byśmy jak On miłowali nawet naszych nieprzyjaciół, stali się bliźnimi dla najbardziej oddalonych, miłowali dzieci i ubogich jak on sam" (1825).

Jako przeciwieństwo takiej sytuacji występują w Katechiźmie wskazania grzechów głównych, które są przyczyną innych grzechów (1866).

Z punktu widzenia przyczyn alienacji rodzicielskiej warto tutaj zwrócić uwagę na pychę (np. postawa drugi rodzic jest gorszym rodzicem), chciwość, zazdrość i gniew, które mogą być silnym motorem prowadzącym do zemsty na drugim rodzicu z wykorzystaniem dziecka jako narzędzia.

Rozważając powstawanie grzechu warto zwrócić uwagę, że ciężkimi grzechami są grzechy przeciwko dziesięciu przykazaniom (1858). Jednocześnie Katechizm podkreśla, że "Grzech jest czynem osobistym; co więcej ponosimy odpowiedzialność za grzechy popełniane przez innych, gdy w nich współdziałamy:

- uczestnicząc w nich bezpośrednio i dobrowolnie,

- wskazując, zalecając, pochwalając lub aprobując,

- nie wyjawiając ich lub nie przeszkadzając im mimo, że jesteśmy do tego zobowiązani (1868).

Te treści rozciągają odpowiedzialność za powstawanie grzechów nie tylko na samych alienatorów ale także na osoby z ich otoczenia oraz na sędziów rodzinnych, biegłych i kuratorów sądowych oraz inne osoby (np. dyrektorów szkół i nauczycieli, którzy wspomagają bądź tolerują zachowania z zakresu alienacji rodzicielskiej.

Powinno się tutaj zwrócić uwagę na poniższe wskazania:

1. "Poszanowanie osoby ludzkiej przejawia się w poszanowaniu zasady "Poszczególni ludzie powinni uważać swojego bliźniego za drugiego samego siebie, zwracając przede wszystkim uwagę na zachowanie, jego życie i środki do jego prowadzenia..." (1931, Sobór Watykański II konst. Gaudium et spes, 27)

2. "Rodzice powinni uważać swoje dzieci za dzieci Boże i szanować je jako osoby ludzkie. Wychowują oni swoje dzieci do wypełniania Prawa Bożego wskazując samych siebie jako posłusznych woli ojca niebieskiego. (2222)

Kończąc rozważania nad problemem alienacji rodzicielskiej w kontekście wskazań Katechizmu Kościoła Katolickiego należy przyjrzeć się, w szerszym kontekście, siódmemu przykazaniu - Nie kradnij. Otóż w Katechiźmie znajdujemy jako jedno z rozwinięć jego interpretacji wskazanie "Siódme przykazanie zakazuje czynów czy przedsięwzięć, które do jakiejkolwiek przyczyny - egoistycznej czy ideologicznej, handlowej czy totalitarnej prowadzą do zniewolenia ludzi... (2414). A alienacja rodzicielska i jej efekty stanowią bez wątpienie formę zniewolenia psychicznego dziecka.

Z kolei wśród 613 przykazań judaizmu (mitzwot), zawartych w Torze, znajdują się nakazy miłości do członków Przymierza (z Bogiem) /bliźniego/sąsiada i do obcego/cudzoziemca, okazywania czci dla rodziców i uznawania ich autorytetu, sprawiedliwego sądzenia, bezstronności podczas postępowania sądowego, dokładnego przesłuchiwania świadków oraz zakazy żywienia w sercu nienawiści i urazy, czynienia zła w mowie, składania fałszywego świadectwa, szerzenia oszczerstw, opierania się podczas procesu na zeznaniach jednego świadka, wydawania niegodziwych postanowień i wyroków sądowych, a także dokonywania zemsty oraz podnoszenia ręki na rodziców.

Tak jak już podkreśliłem wcześniej, odnosząc się do Dekalogu, oczywiście opowiadanie dziecku nieprawdziwych informacji o drugim rodzicu jest sprzeczne z tymi przykazaniami, a niszczenie więzi dziecka z drugim rodzicem poprzez izolowanie go od niego, zastraszanie go, indukowanie u niego negatywnych emocji, postaw i przekonań wobec drugiego rodzica lub prowokowanie konfliktu z drugim rodzicem w obecności dziecka i wciąganie dziecka w ten konflikt to także przedmiotowe traktowanie dziecka, stanowiące naruszenie przykazania miłości do niego. Należy dodać, że nakaz sprawiedliwego sądzenia nakłada na sędziów jednocześnie nakaz rzetelnego rozpoznania tego problemu i wydania adekwatnych w tej sprawie postanowień, w tej sytuacji chroniących ofiary przemocy oraz zabezpieczających w życiu dziecka cieszenia się stała i nieskrępowaną obecnością w życiu dziecka obojga rodziców, oczywiście o ile nie ma przeciwko temu obiektywnych przeciwwskazań.

W Księdze Zachariasza/Zacharja (Za 8:16) znajdujemy takie słowa, odnoszące się do tego problemu - "Bądźcie prawdomówni wobec bliźnich, w bramach waszych ogłaszajcie wyroki sprawiedliwe zapewniające zgodę" / "Prawdę i pokojowy wyrok wydawajcie w Waszych bramach".

Wśród ośmiu błogosławieństw otwierających Kazanie na Górze, wygłoszone przez Jezusa, znajdujemy w Ewangelii wg. św. Mateusza m. in. wers "Błogosławieni pokój, czyniący albowiem oni synami Bożymi nazwani będą" (Mt 5:9, tłumaczenie ekumeniczne), a w Talmudzie "Dzięki trzem rzeczom istnieje świat: dzięki prawdzie, sprawiedliwości i pokojowi. Jest bowiem powiedziane ogłaszajcie wyroki sprawiedliwe i zachowujcie pokój".

A wyroki, bądź postanowienia sądowe utrzymujące system ograniczonych kontaktów pomiędzy dzieckiem, a drugim rodzicem i nakładające na niego obowiązek alimentacyjny prowadzą niejednokrotnie do permanentnego stosowania przemocy emocjonalnej, jaką jest alienacja rodzicielska, bądź konfliktu pomiędzy rodzicami przed, w trakcie i po ogłoszeniu tych wyroków na linii kontakty z dzieckiem - alimenty. Ponadto dziecko wychowujące się tylko z jednym rodzicem jest bardziej podatne na wykazywanie agresji.

Obowiązek takiej konstrukcji prawa, aby wypełnianie przykazań stało się regułą m. in poprzez prawidłową konstrukcję prawa rodzinnego, aby i po rozwodzie dziecko miało nieskrępowany dostęp do miłości i obecności obojga rodziców, a rodzice mogli prawidłowo wywiązywać się z nałożonych na nich obowiązków i korzystać ze swoich uprawnień oraz tworzenia minimalizujących skutki rozpadu rodziny systemów edukacyjnych, terapeutycznych i pomocowych, a także działań prowadzonych w tym kierunku, jest zbieżny z duchem judaizmu i będącym jednym z filarów tej religii nakazem dla Żydów naprawienia świata poprzez Królestwo Wszechmocnego (L’takken olam b’malkut Szaddaj), gdyż wspomaga stwarzanie warunków dla etycznego postępowania wobec siebie nawzajem, co jest jednym z głównych oczekiwań Boga od ludzi.

Taka postawa wiąże się z faktem, że oczekiwane przez Boga etyczne czynienie dobra wymaga aktywności i poświęcenia, do czego odniesienie możemy znaleźć m. in. w Psalmie Dawidowym, zawartym w Księdze Psalmów - ."..Ten kto postępuje bez skazy dokonuje czynów sprawiedliwych.." (Księga Psalmów/Tehilim 15:2), wspólnego zarówno dla judaizmu, jak i dla chrześcijaństwa, a talmudyczna rada, którą można odnieść i do powyższych rozważań głosi - "Kto jest mądry? - Ten kto przewiduje przyszłe konsekwencje swoich działań".

Zaś inny Psalm głosi "...szczęśliwi, którzy strzegą przykazań, w każdym czasie czynią to co sprawiedliwe..." (Księga Psalmów/Tehilim 106:3).

Realizacja przykazania miłości przez członków władz ustawodawczych, wykonawczych i sądowniczych, będących wyznawcami chrześcijaństwa i judaizmu, powinna polegać m. in. na docenieniu i akceptacji faktu, że dzieci do prawidłowego rozwoju potrzebują zrównoważonej obecności w swoim życiu obojga rodziców.

Tutaj należy zaznaczyć, że większość chrześcijaństwa, w tym Kościół Katolicki, nie uznaje rozwodów chociaż dopuszcza możliwość prawnej separacji pomiędzy małżonkami. Jednak takie stanowisko nie jest jednocześnie równoważne ze zgodą na bagatelizowanie problemów dzieci z rozbitych rodzin, a w realiach funkcjonowania państwa świeckiego rozwody są faktem prawnym, w tym wśród katolików i innych chrześcijan.

Ważne odniesienie do przykazania (micwy) miłości przedstawia również współczesny rabin - dr Sacha Pecaric, we wstępie do polskiego tłumaczenia traktatu "Pirke Awot: Sentencje ojców", wskazując że miłość do bliźniego, w perspektywie rozumienia Tory, zawiera w sobie nie tylko odniesienie do bliskości ale i także do braterstwa, pomimo inności, a kochanie bliźniego ma dwa poziomy- miszpatim czyli nieczynienie drugiemu tego co Tobie niemiłe oraz chukim czyli aktywne kochanie.

Jednakże w różnych odmianach judaizmu podejście do Tory i przykazań jest różne. Poniżej odnoszę się do ich aspektów w kontekście rozważanego tutaj problemu.

Judaizm ortodoksyjny uważa, że całość Tory włącznie z Talmudem została objawiona przez Boga i jest obowiązująca, przykazania i halacha (prawo oparte na religii) są podstawową częścią judaizmu, a Żydzi zostali wybrani przez Boga, aby przestrzegać przykazań i szerzyć słowo boże. Wszystkie przykazania (micwot) uważane są za jednakowo ważne.

Judaizm reformowany (postępowy) uważa, że judaizm jest rozwijającą się religią, że tylko etyczne przykazania zostały przekazane przez Boga, a sposób ich przestrzegania zależy od indywidualnego podejścia i należy go konfrontować z własnym sumieniem lub korzystać z pomocy przewodników, a prowadzenie działań społecznych, w zakresie troszczenia się o innych, szczególnie w duchu izraelskich proroków - to serce przesłania głoszonego przez judaizm i jest obowiązkiem każdego Żyda. Zakłada także, że misją Żydów jest szerzenie monoteizmu, dzielenie się ze światem etycznymi ideami judaizmu oraz odpowiedzialność za uczenie sprawiedliwości, wolności, duchowości i moralności, a nowoczesne idee naukowe nie stoją w sprzeczności z judaizmem. Twierdzi także, że takie przykazania jak "kochaj bliźniego (sąsiada) swego" i dziesięć przykazań zostały nakazane ludziom przez Boga na zawsze.

Judaizm konserwatywny uważa, że judaizm to zmieniająca się cywilizacja religijna. Tora jest uznawana ale nie w dosłownej interpretacji, przykazania powinny być przestrzegane, a halacha powinna być ciągle reinterpretowana w świetle zmieniających się etycznych, społecznych i ekonomicznych potrzeb. Prowadzenie działań społecznych na rzecz praw obywatelskich i człowieka są ważne. Bardzo ważne jest prowadzenie moralnego, etycznego i uczciwego życia i ponoszenia w nim tych standardów.

Judaizm rekonstrukcjonistyczny uważa, że judaizm jest zmieniająca się cywilizacją religijną, Tora nie została objawiona przez Boga lecz jest rezultatem poszukiwania Boga w naszym świecie, żydowskie wartości muszą być na nowo zinterpretowane, aby móc pomóc przetrwać społeczności żydowskiej, idee religijne i etyczne zmieniają się, a państwo Izrael, jako światowe centrum duchowe Żydów ma go wzbogacać o nowe religijne i etyczne inspiracje. Działania społeczne są sercem judaizmu i obowiązują wszystkich, a religijne zasady i wierzenia powinny zostać przekształcone w działania moralne i etyczne na rzecz społeczności.

Mistycyzm żydowski - to różne grupy osób uważające, że Boga można poznać na drodze wewnętrznych doświadczeń i osobistych spotkań. Jeden z najbardziej znanych i poważanych nauczycieli mistycyzmu, wykładowca na konserwatywnym Jewish Theological Seminary w Nowym Jorku, którego nauki wpłynęły na wszystkie nurty judaizmu - profesor Abraham Joshua Heschel wskazywał, że automatyczne wypełnianie przykazań bez wkładania w to duszy i serca nie jest wystarczające. Należy być przede wszystkim świętym człowiekiem, rozwijając wewnętrznego ducha (kavanah) i sposób myślenia, a także przykazania i halachę. Heschel nie tylko podkreślał, że złem jest nie troszczyć się o los innych ludzi ale także sam dawał przykład właściwego postępowania np. biorąc udział w marszach organizowanych przez Martina Luthera Kinga jr przeciwko dyskryminacji Murzynów w Stanach Zjednoczonych, czy będąc doradcą Kościoła Katolickiego w sprawie dialogu z judaizmem.

Rabin Mosze Kordowero (Ramak), w szesnastowiecznej rozprawie "Palma Dewory", która łącząc kabałę z nauką etyki wyznaczyła drogę mistycyzmu żydowskiego na następne wieki wskazywał, że aby zaczepić w sobie atrybut korony Keter, symbolizujący najwyższą Boską wolę - usta człowieka powinny wyrażać tylko dobro i unikać podłych słów, wściekłości i gniewu, a sam człowiek powinien nawyknąć do kochania bliźnich, nawet tych niegodziwych, jakby byli jego braćmi. Nauczał w tej rozprawie także, że zaszczepianie innego atrybutu boskości Chesed, poprzez wyświadczanie dobra Bogu następuje e w efekcie wykonywania dla Niego odpowiednich aktów wtajemniczających do bezpośredniej miłości Stwórcy np. poprzez wprowadzanie pokoju pomiędzy człowiekiem, a jego bliźnim.

Chasydyzm - Tutaj również występują różne grupy. Najbardziej z nich znana to Chabad Lubawicz, która podkreśla konieczność okazywania odpowiedzialności i żywienia miłości wobec każdego Żyda. Podkreśla także wyjątkowość misji każdego Stworzonego.

Judaizm humanistyczny (świecki) - to nieteistyczna forma judaizmu, opierająca się na rozumowym poszukiwaniu prawdy, opartym na kulturalnym i historycznym doświadczeniu narodu żydowskiego.

Nawiązując do świętego dla wszystkich muzułmanów Koranu znajdziemy w nim takie wskazania, odnoszące się również pośrednio do działań i negatywnych efektów z zakresu alienacji rodzicielskiej:

* nakaz okazywania dobroci rodzicom i bliskim krewnym (2:83, 4 :36)

* nakaz sprawiedliwości, dobroczynności i szczodrobliwości wobec bliskich krewnych (16:90)

* nakaz bycia dobrym dla swoich rodziców (6:151 , 17:23 , 46:15)

* nakaz odsuwania od siebie złych czynów (41:34)

* zakaz wzajemnego zniesławiania się i obrzucania wyzwiskami (49:11)

* zakaz obmawiania się w nieobecności (49:12)

* nakaz trzymania się sprawiedliwość i zakaz pójścia za namiętnością, aby nie naruszyć sprawiedliwości (4:135)

* nakaz trzymania się przebaczenia (7:199)

* przyjaźni pomiędzy wierzącymi mężczyznami i kobietami (9:71)

* zakaz zabijania inaczej niż zgodnie z prawem (6:151)

Oczywiście zakaz zabijania (lub mordowania) występuje również w chrześcijaństwie i judaiźmie (przykazania), a odniesienie do alienacji rodzicielskiej znajduje on wtedy, gdy proces alienacji rodzicielskiej przyczynia się do popełnienia samobójstwa przez poddawane alienacji rodzicielskiej dziecko lub rodzica.

Należy tutaj zaznaczyć, że o ile w przedwojennym polskim tłumaczeniu Biblii hebrajskiej przez Izaaka Cylkowa, szóste przykazanie, zawarte w Dekalogu znajdujące się w Księdze Wyjścia (Szemot) i w Księdze Powtórzonego Prawa (Dewarim), brzmi "nie zabijaj", a ósme "nie kradnij", to obecnym wydaniu Tory Pardes Lauder, w tłumaczeniu rabina Sachy Pecarica, zgodnej z tradycją interpretacyjną, odpowiednio - Szemot: "Nie wolno ci mordować", "Nie wolno Ci porywać (człowieka)"; Dewarim: "Nie wolno ci mordować", "i nie wolno ci porywać (człowieka)".

Interpretacja wskazuje, że pierwotnym przykazaniem było nie kradnij, które na skutek tego, że znajdowało się za dwoma przykazaniami, za które groziła kara śmierci zostało zinterpretowane, że chodzi o kradzież za którą także grozi kara śmierci czyli o porwanie (człowieka), oraz że nie każde zabójstwo było zakazane, jak na przykład orzeczenie i wykonanie kary śmierci czy zabójstwo napastnika (w obronie własnej).

Można się spotkać także z wyjaśnieniem, że to Talmud zmienił przykazania nie morduj i nie porywaj na nie zabijaj i nie kradnij.

Jednocześnie należy podkreślić, że ortodoksyjny judaizm uważa, że Tora pisana i Tora niepisana (Talmud) zostały objawione jednocześnie (chociaż druga z nich, w postaci miszny i gemary) zostały spisane w późniejszym okresie.

Dekalog wchodzi w skład 613 przykazań judaizmu.

Powyższe wskazania mają nie tylko znaczenie religijne ale także i szerokie reperkusje społeczne, niezależnie od wyznawanej religii czy pochodzenia etnicznego.

A oto propozycja krótkiej modlitwy, do swobodnego wykorzystania, w intencji poddawanych alienacji rodzicielskiej dzieci i rodziców, oraz osób dokonujących alienacji rodzicielskiej i zajmujących się pomocą w rozwiązywaniu problemów rodzinnych:

- Aby poddawane alienacji rodzicielskiej dzieci przezwyciężyły wynikające z niej problemy i znalazły dobrą drogę w życiu

Prosimy o to, wysłuchaj Boże tych którzy Ci ufają

- Aby poddawanych alienacji rodzicielskiej rodziców nie opuszczała roztropność, cierpliwość, życzliwość i miłość do swoich dzieci

Prosimy o to, wysłuchaj Boże tych którzy Ci ufają

- Aby osoby stosujące alienację rodzicielską uświadomiły sobie, że źle postępują i zaprzestały przemocy emocjonalnej prowadzącej do wykluczenia z życia dziecka drugiego rodzica

Prosimy o to, wysłuchaj Boże tych którzy Ci ufają

- Aby osoby zajmujące się pomocą w rozwiązywaniu problemów rodzinnych kierowały się uczciwością i rzeczywistym dobrem dziecka

Prosimy o to, wysłuchaj Boże tych którzy Ci ufają

Literatura:

1. A list of 613 Mitzwot (Commandments), Judaism 101

http://www.jewfaq.org/613.htm

2. Ackerman M. A. "Clinician's Guide to Child Custody Evaluations, 3rd ed., Wiley

3. Adamski Michał OP "W co wierzą Żydzi"

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/IR/wiar_zyd.html

4. "A List of the 613 Mitzvot (Commandments)", Judaizm 101 http://www.jewfaq.org/613.htm

5. Benedykt XVI "Posynodalna Adhortacja Apostolska Verbum Domini Ojca Świętego Benedykta XVI do biskupów i do duchowieństwa, do osób konsekrowanych i wiernych świeckich o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła", Watykan 2010

http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/apost_exhortations/documents/hf_ben-xvi_exh_20100930_verbum-domini_pl.pdf

6. "Biblia hebrajska o etycznym postępowaniu", The 614th Commandment Society

http://www.the614thcs.com/40.1158.0.0.1.0.phtml

7. "Biblia hebrajska" w tłumaczeniu Izaaka Cylkowa

http://pardes.pl/pliki_gratis.html

8. "Biblia Tysiąclecia", Wydawnictwo Pallotinum, Poznań

http://www.biblia.pl/

9. Bielawski J. "Islam", PIW, Warszawa

10. "Chabad Lubawicz: Hiistoria, filozofia, cele"

http://www.chabad.org.pl/templates/articlecco_cdo/aid/621320/jewish/Chabad-Lubawicz.htm

11. Centrum Edukacyjne Kultury Żydowskiej w Warszawie "Nurty judazimu", Portal Społeczności Żydowskiej http://www.jewish.org.pl/index.php/pl/historia-mainmenu-66/48-nurty-judaizmu.html

12. Cohen A. "Talmud" , Wydawnictwo Cyklady, Warszawa

13. "Dekalog. pl" czyli 10 przykazań judaizmu i chrześcijaństwa

14. Douglas Darnall "The Parental Alienation Directory", Psycare inc.

http://www.parentalalienation.org/articles/index.html

15. "Fałszywe świadectwo", The 614th Commandment Society

http://www.the614thcs.com/23.1528.0.0.1.0.phtml

16. Forum Alienacja rodzicielska

http://www.goldenline.pl/forum/alienacja-rodzicielska

17. Heschel A. J ""Bóg szukający człowieka: Podstawy filozofii judaizmu" ("God in Search of Man: A Philosophy of Judaism"), Wydawnictwo Espirit s.c. Kraków, 2007

18. International Federation for Secular and Humanistic Judaism "Mission& Philosophy"

http://www.ifshj.net/id1.html

19. Jan Paweł II "Adhortacja Apostolskiej Ojca Świętego Jana Pawła II "O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym Familiaris Consortio", Watykan 1981

http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_19811122_familiaris-consortio_pl.html

20. Jan Paweł II Encyklika "Dominum et Vivificantem: O Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata", Opoka. Labolatorium Wiary i Kultury2

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/dominum_1.html

21. Jan Paweł II "Encyklika Evangelium vitae", Opoka. Labolatorium Wiary i Kultury2

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/evangelium_3.html#m23

22. Jan Paweł II Encyklika "Redemptor Hominis", Opoka Czytelnia

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/r_hominis.html#m1

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/evangelium_3.html#m23

23. "Jezus - Izrael -Żydzi" http://www.jezus-izrael-zydzi.pl/htm/ksiazki/powrotdokorzenid.pdf

24. "Jeżeli rodzice nie szanują dzieci", The 614th Commandment Society

http://www.the614thcs.com/40.203.0.0.1.0.phtml

25. Karpińska B. "Osiem błogoslawieństw - drogowskazy na drodze nawrócenia", Opoka

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TS/8blogoslawienstw_drogow.html

26. "Katechizm Kościoła Katolickiego" http://www.katechizm.opoka.org.pl/

27. "Koran w przekładzie J. Bielawskiego", Warszawa http://www.poznajkoran.pl

28. Kordowero M. "Palma Dewory", Stowarzyszenie Pardes, Kraków 2007

29. "Love and Brotherhood", Judaism 101

http://www.jewfaq.org/brother.htm

30. Luzatto M. C. "Ścieżka sprawiedliwych: Mesilat Jeszarim", Stowarzyszenie Pardes, Ronald S. Lauder Foundation (Fundacja Ronalda S. Laudera), Kraków2005

31. "Maimonides' Mishneh Torah (Yad Hazakah)", z wprowadzeniem i przypisami dr Philipa Birnbauma, Hebrew Publishing Company, New York 1967

32. Materiały ze strony internetowej: http://www.parental-alienation-awareness.com/awarness-articles.asp

33. "Nie kradnij czy nie porywaj" , The 614th Commandment Society

http://www.the614thcs.com/40.1264.0.0.1.0.phtml

34. "Nie zabijaj" - skąd ten błąd?", The 614th Commandment Society, http://www.the614thcs.com/40.1331.0.0.1.0.phtml

35. "Nowy Testament i Psalmy. Przekład Ekumeniczny", Towarzystwo Biblijne w Polsce, Warszawa

http://www.the614thcs.com/40.1130.0.0.1.0.phtml

36. Panuś. T. "Promieniowanie ojcostwa czyli myśl Jana Pawła II na temat ojcostwa", Referat z konferencji Dziecko wobec wartości, Kraków 29.11.2009

http://www.przedszkole-karmel.pl/Data.aspx?Type=dlarodzicow&ID=81&Col=7F85FF#_ftn15

37. "Pirke Avot: Sentencje ojców", w tlumaczeniu Sachy Pecarica i Ewy Gordon, Stowarzyszenie Pardes, Ronald S. Lauder Foundation (Fundacja Ronalda S. Laudera), Kraków

38. Rosental G. S. "The Many Faces of Judaism: Orthodox, Conservative, Reconstructionist & Reform", Behrman House inc., West Orange, 1978

39. Soncino Babilonian Talmud http://www.halakhah.com/

40. The Torah (Text), American - Israeli Cooperative Enterprise, Jewish Virtual Library http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/Torah.html

41. The 614th Commandment Society http://www.the614thcs.com/judaizm.phtml

42. "Tikkun Olam", The 614th Commandment Society

http://www.the614thcs.com/40.1130.0.0.1.0.phtml

Prawa autorskie zastrzeżone 2007 - 2012 Maciej Wojewódka