Caminus Stellarum: el camino de Santiago en Latín
F. Lillo Redonet, Caminus stellarum. El Camino de Santiago en Latín, Madrid, Ediciones Clásicas, 1999. Colección Nuevos textos para la enseñanza del Latín y el Griego. 78 pp.
Este libro recoge una selección de textos en latín relacionados con Santiago y su Camino. Los textos reflejan la vida de Santiago apóstol, su pasión y muerte, su traslado a Santiago de Compostela, el hallazgo de su sepulcro, los caminos de peregrinación, los peligros de los peregrinos, la ciudad de Compostela y varios temas más que dan una idea cabal del Camino de Santiago en la Edad Media. Los textos pertenecen a los
Ejemplos:
a) Los peligros de los ríos de agua envenenada (Codex Calixtinus V, VI)
El capítulo VI del libro V del Códice Calixtino presenta una larga lista de ríos de agua envenenada y de ríos de agua potable de la que seleccionamos algunos ríos de agua no potable y la razón última de incluir esta lista en la Guía del peregrino.
Vocabula selecta
|
Ad locum qui dicitur Lorca, in orientali parte, decurrit flumen quod dicitur Riuus Salatus. Ibi os et equum tuum obserua ne bibant, quia flumen letiferum est. (....) Ad uillam que dicitur Turres in terra scilicet Nauarrorum decurrit flumen letiferum iumentis et hominibus bibentibus illud. (...) Idcirco hec flumina sic descripsi, ut peregrini ad sanctum Iacobum proficiscentes euitare studeant ad bibendum que sunt letifera et eligere ualeant que sunt sana sibi et iumentis.
b) Comerciantes aprovechados (Codex Calixtinus I, XVII)
He aquí algunos de los procedimientos de los comerciantes que se aprovechaban de los peregrinos.
Vocabula selecta
|
Alii pisces uel coctam carnem triduanam uel biduanam uendunt, unde peregrini egrotantur.
Alius subdolas habet uini et auene mensuras, foris immanissimas intus modicas et angustas, parum scilicet cauas, quas uulgus uocat marsicias.
Alius dum uinum de tunella trait, aquam in uase fraudulenter si potest mittit.
Alii promittunt illis obtimos lectos et impendunt malos.
Similiter lapides non preciosos scilicet similis preciosissimis lapidibus quos contra factos uocant, pro preciosissimis ignorantibus uendit.
Et quid de illis dicam, qui superuenientibus multitudinibus peregrinorum plenius, panem et uinum et auenam et fructum et caseum et carnem et aues carius uendunt? Omnis iniquitas et omnis fraus habundant in sanctorum itineribus.
c) Cambistas, ladrones callejeros y falsos mendigos (Codex Calixtinus I, XVII)
Los cambistas y los "carteristas" aprovechaban la ocasión.
Vocabula selecta
|
Alii enim falsas monetas illis1 cambiunt; alii dum cambiunt nummos furantur, alii uel corrigiam, uel zonam, uel cingulum, uel cirotecas, uel ceram, uel aliquid illis uendere assimulant, fingentes se illis paruo precio dare. Et dum quis2 illorum peregrino ostendit ea, et peregrinus dat illi nummos, ipse fur bonos eiusdem peregrini nummos in manica sua reponit, et falsos suos illi tribuit (...).
Alii surdi uel muti, quamuis non sint, similiter se esse assimilant. Alii brachium uel pedem latrocinio olim abscisum, beluino sanguine similiter intingunt, quasi altera egritudine illum perdidissent, et transeuntibus ostendunt.
1. illis se refiere a los peregrinos.
2. quis = aliquis.
d) La simbología de la concha peregrino (Codex Calixtinus I, XVII)
Se describe el aspecto de las conchas que los peregrinos traen a su regreso de Compostela que por dentro se asemejan a las ostras y por fuera parece como si llevasen esculpidos dedos de una mano. Los peregrinos las fijaban casi siempre en sus zurrones, en el sombrero o en el abrigo.
Vocabula selecta |
-
P
Iacobus, -i: Santiago
Ueras: otro de los nombres de las conchas. También se les llamaba "veneras", relacionadas con la diosa Venus. Tanto de "ueras" como de "veneras" derivaría la palabara "vieira"
Clipeus, -i: coraza
Testa, -ae: tejuela, concha
In effigie: con apariencia de
Ostree = ostreae
Ostrea, -ae: ostra
Capa, -ae: capa
Ad propria: a su casa
Exultacione = exultatione
Non absque re: no sin fundamento
Orator, -oris: peregrino
Crusilla, -ae: concha de peregrino, vieira
Clipeus, -i: coraza, caparazón
Piscis, -is: molusco
Precepta = praecepta
Praeceptum, -i: precepto
Proximus, -i: prójimo
Uere=uerae
Portitor, -oris: portador
Sunt igitur pisces quidam in beati Iacobi mari, quos uulgus ueras uocat, habentes duos clipeos ex utraque parte, inter quos, uelut inter duas testas, piscis in effigie ostree latet. Qua scilicet testa uelut digiti manus sculpuntur. (...) Peregrini a beati Iacobi liminibus redientes in capis suis consuunt1 et ad decus apostoli et memoriam eius, in signum tanti itineris ad propria deferunt cum magna exultacione.
1. El objeto directo no expreso de consuunt son las conchas de peregrino.
Similiter non absque re oratores a sancti Iacobi liminibus reuertentes crusillas gerunt. Per duos igitur clipeos quibus piscis ex utraque parte munitur, duo caritatis precepta designantur (...), id est Deum super omnia diligere et proximum suum sicut seipsum amare. (...) Clipei uero qui in modum digitorum aptantur, opera bona, in quibus eiusdem uere portitor perseuerare debet, designantur. Et pulcre per digitos opera bona designantur, quia per illos operamur cum aliquid facimus.