Ngày đăng 22/7/2024

1. Căn nguyên thường gặp

Những nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Streptococcus pneumoniae;

• Mycoplasma pneumoniae;

• Chlamydophila pneumoniae;

• Haemophilus influenzae;

• Virus hô hấp.

2. Yếu tố nguy cơ nhiễm các tác nhân viêm phổi

2.1. Streptococcus pneumoniae

• Tuổi, giới tính: giới Nam, tuổi < 2 tuổi hoặc > 65 tuổi.

• Thói quen sinh hoạt: nghiện rượu, hút thuốc lá.

• Bệnh đồng mắc: bệnh gan mạn, bệnh thận mạn, suy tim ứ huyết, suy dinh dưỡng, bệnh tâm thần, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, suy giảm miễn dịch, nhiễm HIV, ghép tạng.

2.2. Haemophilus influenzae

• Bệnh phổi mạn tính.

• Bệnh ác tính.

• Nhiễm HIV.

• Nghiện rượu.

• Hút thuốc lá.

2.3. Staphylococcus aureus (MSSA)

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi, bệnh xơ nang.

• Bệnh nội khoa mạn tính: đái tháo đường, suy thận.

• Nhiễm virus: Influenza, sởi.

• Tiêm chích, thuyên tắc huyết khối nhiễm trùng trong viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

2.3. Staphylococcus aureus kháng Methicillin (MRSA)

• Tiền sử nhiễm MRSA.

• Nằm viện và dùng kháng sinh tĩnh mạch trong vòng 90 ngày.

2.4. Klebsiella pneumoniae

• Điều trị tại khoa điều trị tích cực, đặt nội khí quản.

• Nguy cơ hít sặc dịch từ đường tiêu hóa: tai biến mạch não, động kinh, gây mê.

• Nghiện rượu.

• Bệnh phổi mạn tính, đái tháo đường.

• Sử dụng kháng sinh trước đó.

2.5. Pseudomonas aeruginosa

• Bệnh phổi cấu trúc như bệnh xơ nang, giãn phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nặng (FEV1 < 30%).

• Tiền sử nhiễm Pseudomonas aeruginosa.

• Nằm viện và sử dụng kháng sinh tĩnh mạch trong vòng 90 ngày.

3. Kháng sinh kinh nghiệm

2.1. Bệnh nhân < 65 tuổi, không có bệnh đi kèm, không dùng kháng sinh trong 3 tháng trước hay không có các yếu tố nguy cơ bệnh mắc mầm bệnh kháng kháng sinh.

• Amoxicillin 1g x 3 lần/ngày hoặc,

• Doxycyclin 100mg x 2 lần/ngày hoặc,

• Azithromycin 500mg ngày đầu, sau đó 250mg ở những ngày tiếp theo hoặc,

• Clarithromycin 500mg x 2 lần/ngày hoặc viên phóng thích chậm 1g x 1 lần/ngày.

• Nếu nhiều khả năng nhiễm Haemophilus influenzae  nên dùng betalactam + chất ức chế betalactamse đường uống như Amoxicillin-clavulanat 500/125mg x 3 lần/ngày hoặc 875/125mg x 2 lần/ngày. 

• Hạn chế sử dụng nhóm kháng sinh quinolon trên các đối tượng người bệnh này ngoại trừ người bệnh dị ứng với betalactam hay macrolid.

2.2. Bệnh nhân > 65 tuổi, có bệnh đồng mắc (bệnh tim, bệnh phổi, bệnh gan, bệnh thận mạn tính, đái tháo đường, nghiện rượu, ung thư), suy giảm miễn dịch, đã dùng kháng sinh từ 3 tháng trước hoặc nguy cơ Streptococcus pneumoniae kháng thuốc hoặc trong vùng dịch tễ Streptococcus pneumoniae kháng macrolid cao (MIC từ 16 microgam/mL)

• Những căn nguyên cần lưu ý thêm bên cạnh các căn nguyên thường gặp: PRSP, Haemophilus influenzae, Mycoplasma carrtahalis (thường sinh men betalactamase), Staphylococcus aureus, vi khuẩn gram âm đường ruột, vi khuẩn không điển hình, virus hô hấp.

• Amoxicillin-clavulanat 500/125mg x 3 lần/ngày hoặc 875/125mg x 2 lần/ngày phối hợp với macrolid/Doxycyclin hoặc,

• Quinolon hô hấp đơn trị như Moxifloxacin 400mg x 1 lần/ngày.

• Bổ sung thêm thuốc kháng virus như Oseltamivir cho những người bệnh có kết quả dương tính với cúm, không phụ thuộc vào thời gian bệnh trước khi chẩn đoán.

• Những bệnh nhân này nếu toàn trạng suy kiệt, X-quang ngực có những tổn thương nặng (thâm nhiễm > 1 thuỳ, tổn thương hoại tử, tổn thương tiến triển trong 48-72 giờ) thì nên cho bệnh nhân nhập viện điều trị nội trú với kháng sinh đường tĩnh mạch, mặc dù thang điểm PSI hay CURB-65 chưa đủ tiêu chuẩn nhập viện.

Tài liệu tham khảo: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm phổi mắc phải cộng đồng ở người lớn (Bản cập nhật năm 2024) - Hội Hô hấp Việt Nam