MN 74
British Library MS Egerton Charter 97
A copy of a sequence of contracts made in 1512.
TEXT
[Preamble]
1. In Dei Nomine. Amen. Ac so sis coip cairti Conachubhair meic Taidg I Miadchain .i. mar
2. thug se geall air in da fhearaonn so .i. ceathruma mir Ghuirt na hAgaillsi dferann Aird
3. na gailleach. et cheathrumha mir cloinnne Con Mara. agus is amhlaidh ata in choip seo scribhfa .i. focul
4. re focul agus isi teannga ana fuil in chairt fein scribhfa .i. an nGaedhlig amail mar ata in choip so.
[Conchubhar Ó Miadhacháin & Mathghamhain mac M’Leachlainn]
5. Ac so fiacha Conachubuir meic Taidhg I Mhiadhcain air cheathrumha mir Guirt na hAgaillsi dferann na gailleach
6. .i. air chuid Mhathamhna mheic Mhleaclainn. se ba deg do tseabuidhchaibh no dathgamhnachaibh. agus capoll ada mbha.
7. agus in da bha sin ina seachbhuidhchaibh no ina ndhathgamhnaca agus fiche sgilling dairgead agus is e connnradh Conachubhair
8. I Mhíadhchain eir in ferann sin gan air neart a fhuasgula ach La Bealltoine agus in Bealltoinne nac fuosluigtur bliadhain
9. on Bhealltoine sin air in ngeall sin. et gan comus a fhuoslaicthi ac aonneach ach ag Mathamhain no ag a mac agus gan
10. comus a cur an nngeall re barr gill na a cur an nngeall daen neach ele ach do Conachubur no da shliacht. ET isiad
11. so Slana re comall in connnartha so .i. Dia ar tus agus mera Luminigh cibe bhus mera a cathir Luminigh
12. a hucht in righ. Et ceathrar mac Torreghealbaigh I Bhrien agus a sliacht. Et sliacht tShida Chaim mhe Con Mara agus
13. isiad sin a slana re comall gaca connnartha da fhuil annso agus is iad fiadhain laithreach in connnartha so agus
14. gac aon connnartha da fhuil anso .i. mac in Ghilla Dhuibh. agus Muraca mac Cisog. agus Taidhg mac Sida. agus Mathamhain
15. mac Taidhg meic Cisog. agus Donnacha mac Ruidri I Mhiadhchain agus Mleachclainn mac Lochclainn agus moran ele maille riu
[Conchubhar Ó Miadhacháin & Clann Chon Mara]
16. Ac so connnradh Conchubuir meic Taidg I Miadhchain re Donnachadh mac Con Mara agus re Aedh mac Con Mara
17. meic Mhleachclainn .i. seacht mbha seasga do tsheacbhuichaib no dathgamhnacha agus fiche sgilling dairgead agus
18. ise ferann fuair Conachubur O Miadhchain a nngeall ris so .i. ceathruma mir cloinne Con Mara agus a fuosgaladh
19. am fheil Breanainn agus an feil Breanainn nac deantur in fuasgalad sin. bliadhain on fheil Breanainn soin air in nngeall aris
20. Et gan air comus in ferann so do cur a nngeall na a reic re neacch ele air bith ach re Conachubur O Miadhchain no re
21. na thsliacht. agus isiat a slana re comall na gonnarthaidhe sin adubhramair. na slana sin adubramair thsúas
22. [o] chiena annsa ced chairt. Et isiad fiadhain in connnartha so na fiadain adubhramair tshuas
[An bhithdílse]
23. Ac So coip na reles .i. na bith disli . focul re focul. amail mar ata annsa teannreles
24. ata ag Conachubur O Miadhcain scribhfa a nnGaedhlig
25. Ase seo connradh Conachubhair I Mhiadhcain agus cloinne Con Mara meic Mleacclainn re chele. agus meic Matamna meic
26. Lochclainn .i. ceathrumha mhír cloinne Con Mara aige et ceathrumha mír Ghuirt na hAgaillsi [dArd] na gailleach
27. a mbithdhisle sin ac Conachubhur O Mhiadhcain [agus ag] a tshliacht ina dhiaigh Et ataid da bliadhain deg air [xx cancelled?] o ceannaig
28. Conachubhur O Miadhchain an bith disli sin agus tug Conachubur O Miadhchain mead arithi air in mbith[disle] seo agus
29. isi ais in Tidhgurna in tan tugadh so amach .i. mili bliadhan agus cuig cead agus da bliadhain deg nísa mho agus isiad slana
30. re comhall in connnartha so .i. Dia ar tus agus ceathrar mac Torredhealbaigh I Brien. Conachubur O Brien agus Donnachadh agus
31. Murachadh O Brien agus Taidhg O Brien. Et sliacht tShida Chaim Mhe Con Mara agus isiad fiadain in connnartha so .i.
32. dis mac Uilliam meic Murachaidh .i. Ruidri agus Seaan agus Murachadh mac Cisóg agus Taidhg O Miadhchain agus go leor maille riu
NORMALISED TEXT
In Dei Nomine. Amen. Ag so síos cóip chairte Conchubhair mheic Thaidhg Í Mhiadhcháin .i. mar thug sé geall ar an dá fhearann-so .i. ceathrumha mhír Ghuirt na hAgaillsi d’fhearann Aird na gCailleach, agus ceathrumha mhír chloinne Con Mara. Agus is amhlaidh atá an chóip seo scríobhtha .i. focal re focal. Agus is í teanga ina bhfuil an chairt féin .i. i nGhaoidheilg amhail mar atá an chóip so.
Ag so fiacha Conchubhair mheic Thaidhg Í Mhiadhcháin ar cheathrumha mhír Ghuirt na hAgaillsi d’ferann [Aird] na gCailleach .i. ar chuid Mhathghamhna mheic Mh’leachlainn. Sé ba déag do sheabhaidhchibh nó dathgamhnachaibh agus capoll a dhá mba, agus in dá bhó sin ina seachbhuidhchibh no ina n-athghamhnacha agus fiche sgilling d’airgead.
Agus is é conradh Conchubhair Í Mhiadhcháin ar an fhearann sin gan ar neart a fhuasgala ach Lá Bealtaine, agus an Bealtaine nach fuaslaightear, bliadhain on Bhealtaine sin ar an ngeall sin, agus gan comus a fhuasglaithe ag aoinneach ach ag Mathghamhain nó ag a mhac agus gan chomus a cur i ngeall re barr gill, nó a cur i ngeall d’aoinneach eile ach do Chonchubhar nó dá shliocht.
ET is iad so slána re comhall an chonartha-so .i. Dia ar tús, agus méara Luimnigh, cibé bhus méara i gcathair Luminigh a hucht an Ríogh. Et ceathrar mac Toirrdhealbhaigh Í Bhriain agus a shliocht. Et sliocht Shíoda Caim mheic Con Mara. Agus is iad sin a slána re comhall gacha connartha dá bhfuil annso.
Agus is iad fiadhain láithreach an chonnartha-so agus gach aon chonnartha dá bhfuil anso .i. mac an Ghiolla Dhuibh, agus Murchadh mac Císóg, agus Tadhg mac Síoda, agus Mathghamhain mac Taidhg meic Císóg, agus Donnchadh mac Ruaidhrí Í Mhiadhcháin agus M’leachlainn mac Lochlainn, agus morán eile maille riú.
Ag so conradh Conchubhuir mheic Thaidhg Í Mhiadhcháin re Donnchadh mac Con Mara agus re Aodh mac Con Mara meic Mh’leachlainn .i. seacht mba seasga do sheabhaidhchibh nó d’athghamhnacha, agus fiche sgilling d’airgead. Agus is é fearann fuair Conchubhar Ó Miadhcháin i ngeall ris so .i. ceathrumha mír cloinne Con Mara agus a fuasgaladh um Fhéil’ Bhréanainn, agus an Fhéil’ Bhréanainn nach déantar an fuasgaladh sin, bliadhain ón Fhéil’ Bhréanainn soin ar an ngeall arís. Et gan ar comas an fearann so do chur a ngeall ná a reic re neach eile air bith ach re Conchubhar Ó Miadhcháin nó rena shliocht.
Agus is iad a slána re comhall na gconnarthaidhe sin adubhramair, na slána sin adubhramair thuas [ó] chiana annsa chéad chairt. Et is iad fiadhain an chonnartha-so na fiadhain adubhramar thuas.
Ag so cóip na reiléas .i. na bithdílse, focal re focal, amhail mar atá annsa tsean-reiléas atá ag Conachubur O Miadhchain scríobhtha i nGaoidheilg.
Is é seo conradh Conchubhair Í Mhiadhcháin agus cloinne Con Mara meic M’leachlainn re chéile, agus meic Mhatghamhna meic Lochlainn .i. ceathrumha mhír chloinne Con Mara aige et ceathrumha mhír Ghuirt na hAgaillsi [dAird] na gCailleach: a mbithdhílse sin ag Conchubhar O Miadhachain [agus ag] a shliocht ina dhiaigh. Et atáid dá bhliadhain déag ó cheannaigh Conchubhar Ó Miadhcháin an bhithdhílse sin, agus tug Conchubhar Ó Miadhcháin méad áirithi ar an mbithdhílse seo.
Agus is í aois an Tighearna an tan tugadh so amach .i. míle bliadhan agus cúig céad agus dá bhliadhain déag níosa mhó. Agus is iad slána re comhall an chonartha so .i. Dia ar tús, agus ceathrar mac Toirdhealbaigh Í Bhriain: Conchubhar Ó Briain agus Donnchadh agus Murchadh Ó Briain agus Tadhg Ó Briain; et sliocht Shíoda Chaim mheic Con Mara.
Agus is iad fiadhain an chonnnartha so .i. dís mhac Uilliam meic Mhurchaidh (.i. Ruaidhrí agus Seaán) agus Murachadh Mac Císóg, agus Tadhg Ó Miadhacháin, agus go leór maille riú.
TRANSLATION
In the name of God. Amen.
Here below is a copy of the deed of Conchubhar son of Tadhg Ó Miadhacháin i.e. how he gave security for these two pieces of land: the quarter part of Gort na hAgaillse of the land of Aird na gCailleach and the quarter part of the sons of Cú Mara. And this copy is written word for word and the language in which the deed itself is written is Irish as is this copy.
[Conchubhar Ó Miadhacháin and Mathghamhain mac M’Leachlainn]
These are what are owed to Conchubhar son of Tadhg Ó Miadhacháin on the quarter part of Gort na hAgaillse of the land of [Aird] na gCailleach i.e. on the share of Mathghamhain son of Maoileachlainn: sixteen cows, either heifers or dry cows and a horse equivalent to two cows, and those two cows to be either heifers or dry cows, and 20 silver shillings. And Conchubhar Ó Miadhacháin’s agreement concerning that land is that it cannot be redeemed except on May Day, and every May Day that it is not redeemed a further year from that May Day is added to that pledge; and nobody save Mathghamhain or his son has the power to redeem it, and that it cannot be pledged for an additional security nor pledged to anyone but to Conchubhar or his descendants.
And these are the sureties for the fulfilment of this agreement, i.e. God in the first place; and the mayor of Limerick, whoever will be Mayor of Limerick City on behalf of the king; and the four sons of Toirdhealbhach Ó Briain and their sept; and the sept of Síoda Cam Mac Con Mara: and they are their sureties for the fulfilment of every agreement here.
And the witnesses present to this agreement and to every agreement here are the son of An Gilla Dubh, and Murchadh Mac Cíosóg, and Tadhg son of Síoda; and Mathghamhain son of Tadhg Mac Cíosóg; and Donnchadh son of Ruaidhrí Ó Miadhacháin; and Maoileachlainn son of Lochlainn, and many others with them.
[Conchubhar Ó Miadhacháin and the sons of Cú Mara]
This is the agreement of Conchubhar son of Tadhg Ó Miadhacháin with Donnchadh son of Cú Mara and with Aodh son of Cú Mara son of Maoileachlainn i.e. seven dry cows i.e. either heifers or cows allowed to go dry and 20 silver shillings. And the land that Conchubhar Ó Miadhacháin received as pledge for this is the quarter part of the sons of Cú Mara to be redeemed at the Feast of St Brendan, and any Feast of St Brendan that the redemption is not effected the pledge is to be extended for a further year from that Feast of St Brendan, and this land cannot be pledged or sold to anyone but to Conchubhar Ó Miadhacháin or his descendants.
And the sureties for the fulfilment of those aforesaid agreements are the sureties we have mentioned just now in the first document. And the witnesses to this agreement are the witnesses we have mentioned above.
[The fee simple]
Here is a copy of the release i.e. of the fee simple, word for word as it is in the original release written in Irish that Conchubhar Ó Miadhacháin has.
This is the agreement of Conchubhar Ó Miadhacháin and the sons of Cú Mara son of Maoileachlainn, and of the son of Mathghamhain son of Lochlainn [recte Maoileachlainn] with one another i.e. he has possession of the quarter part of the sons of Cú Mara and of the quarter part of Gort na hAgaillse of Aird na gCailleach. Conchubhar Ó Miadhacháin and his descendants after him have the fee simple thereof, and 32 [or 12?] years have passed since Conchubhar Ó Miadhacháin bought that fee simple. And Conchubhar Ó Miadhacháin gave good consideration for this fee simple, and the year of the Lord when this was issued was 1512. And the sureties for the fulfilment of this agreement are God in the first place; and the four sons of Toirdhealbhach Ó Briain i.e. Conchubhar Ó Briain and Donnchad and Murchadh Ó Briain and Tadhg Ó Briain; and the descendants of Síoda Cam Mac Con Mara. And the witnesses to this agreement are the two sons of Uilliam son of Murchaidh i.e. Ruaidhrí and Seaán, and Murchadh Mac Cíosóg, and Tadhg Ó Miadhacháin and many with them.
NOTES
2-3. Gort na hEaglaise unident.
Aird na gailleach = Knock al. Cnoc Aird na gCailleach, par. St Munchin's, bar. North Liberties, Limerick
4. isi teannga ana fuil in chairt fein scribhfa .i. an nGaedhlig. This makes the point that the document is not a translation.
6. dathgamhnachaibh see D3.3, D12.4
6. adha mbha literally ‘a horse of two cows’, that is, a horse valued at the equivalent of two cows.
11. slana re comall cf. slána comhaill D11.25, 34
11. mera cf méire D11.26; méra IGT ii.2.
12. sliacht tShida Chaim mhe Con Mara of Rossroe (between Limerick and Quin) KN. (The sliocht replaced the fine (c. 1400) as the corporate lineage group.)
12. Torreghealbaigh I Bhrien This is Toirdhealbhach Donn Ó Briain (†1528), King of Thomond.
14. in Ghilla Dhuibh Toirdhealbhach (An Giolla Dubh) Ó Briain (†1498), predecessor of Toirdhealbhach Donn as King of Thomond.
15. agus moran ele maille riu A calque on ‘cum multis alios’; implying that this settlement was concluded in a public assembly.
16. Donnachadh mac Con Mara . . . Aedh mac Con Mara These are ‘clann Chon Mara’ mentioned line 3 above and line 25 below.
19. feil Breanainn 16 May
23. relés. Not in DIL. OED (s.v. release): I. Senses relating to remitting or revoking. Now chiefly Law. 1. The action or an act of conveying or making over an interest in property (e.g. a life interest or other limited interest under a will or settlement) to another; the legal process of transferring property from one owner to another. Also concr.: a deed or document effecting this.
29. tugadh . . . amach see D10.17
30–31. Torredhealbaigh I Brien, already mentioned line 12.
Conachubur O Brien Conchubhar Ó Briain, king of Thomond (d. 1540)
Donnachadh Tánaiste of Thomond, 2nd Earl of Thomond (d. 1553)
Murachadh O Brien Murchadh Ó Briain, 1st Earl of Thomond (d. 1551)
Taidhg O Brien Tadhg Ó Briain killed 1523