DEED 22
TCD MS 1430, pp 38–42 (Eugene O’Curry): original does not survive.
Land transfer, dated 1611, from Toirdhealbhach Mac Mathghamhna of Clonderlaw, Co. Clare, to Seaán Ó Giolla Sheanáin. In style and language this deed reflects the influence of English law. A comparable deed of 1621, also involving Toirdhealbhach Mac Mathghamhna, survives in the Inchiquin archive: Mac Niocaill, 'Documents from the Inchiquin archives', number VII.
MN 68
TEXT
1. Biodh a fhios ag gach aon leighfes
2. acus eisdfes an sgiphinn [sic] so go bfuilimsi
3. Toirrdhealbhach mac Taidhg Mic Mathghamhna,
4. alias Toirrdhealbhach Ruadh ó Cluain idir Dhá
5. Lá. a mbarúntacht na Cluana idir Dhá Lá
6. remráite a gcuntao an Chláir, duine
7. uasal, admhálach foillsighthech go ttugas
8. agus go ttabhruim uam féin. om oidhri acus
9. om siginoidri, leth Muighe Lacha a bporrais-
10. de Chille Rois a mbarúntacht Chluana
11. ider Dhá Lá. acus a gcuntao an Chláir do
12. Seán mac Taidhg hI Gillashenain ó Chill
13. Tilang is in mbarúntacht gcédna acus
14. is in gcuntao gcédna, duine uasal, da
15. oidhri acus da siginoidri acus da seicedúiribh
16. disli go cenn mbliadhna acus fithche on
17. tSamhain ina baois don tigearna .1611.
18. Acus tar eisi na nuimre bliadhan sin do
19. chaithemh go fetth a fuasgailte, ar deich
20. bpuntuip dairgead choronta na Saxan do
[p. 39]
21. mital maith acus dairgead ghlan. IS
22. amhlaidh thugas acus do bheirim, an Toirr-
23. dhealbhach rémráite an leth iartharach sin do
24. Mhuigh Lacha uaim, uaim féin, om oidrí acus
25. om siginoidri, acus om seiciduir don tSeán
26. rémraite, dá oidrigiph acus da siginoidrigiph
27. acus da shecedúiriph ideir fhér acus ithir, ideir
28. chre acus choill. idir riasg acus mhóin acus
29. milleach, idir muilend acus abhallghort, idir
30. aitiughadh acus fhoirgneamh, imoalle re gach
31. uile shochur da bhfuil acus dá rub éidir do
32. beith ag coimlenmain na talman sin thuas-
33. ana go feadh na bliadhna acus fithche thuas-
34. ana do chaitheamh, agus da eisi sin go feadh a
35. fuasgailti ar na deich bpunntuiph thuasana.
36. acus tar eisi na bliadhna acus fithche do chaith-
37. eamh go fuasgladh an feruinn sin .i. leatha
38. Muighe Lacha. Acus tar éisi na ndeich
39. bpunt tuasana do dhíol don Toirrdhealbhach
40. remraiti, dá oidri no da siginoidri, no da
[p. 40]
41. athturnao ris in Sean Ó Gillashenáin thua-
42. sana, re na oighrighiph no re na sighinoidhrigh-
43. iph, go madh ceadaightheach acus go madh dligh-
44. theach don Toirrdhealbhach Mac Mathghamhna
45. thuasana dol asdeach a seilbh an leatha sin
46. Muighe Lacha, acus a connmáil acus a beith
47. aige choidhche acus go sioruidhe, cómh imlán
48. acus do bí roimhe riamh. Acus asiatt
49. teoruinntidhe an leatha iartharuighe sin do
50. Muigh Lacha .i. Baile Mic Droighnein don
51. taoibh thiar, acus an leath oile do Muigh
52. Lacha don taoibh thoir. acus Cill Cerbuill
53. don taoiph tuaidh. acus Dún na gCorrog
54. don taoiph thes. Acus do nimsi Toirrdel-
55. bhach Mac Mathghamhna rémráite báille seilbhe
56. do Criomhthann Mac Cruitín chum seilbhe sith-
57. óilte do thabhairt don tSeán tuasana is
58. in ttrian cethraman sin da ngoirthear
59. an leath iartharach do Muigh Lacha.
60. Mar an gceadna admuimsi
[p. 41]
61. Toirrdhelbhach Mac Mathghamhna go bhfhuil
62. dualach oram fein, ar moidhri agus armo
63. siginodri an ferann sin do shesam acus
64. do chothugadh a naghaidh gach uile dhuine
65. acus dhaoine ar na coingealla tuasana
66. don tSeán tuasana da oidrí acus da
67. siginoidri, acus go bhfhuil oram dol do chor
68. an sgriphinn so a bhfhoirm dligedh rí Saxan,
69. mar oirdeochas comairleach dligedh an tSeáin
70. sin tuasana. Acus mar dheimniughadh ar
71. ar gach coingheall dip sin do bheith seasmhach.
72. acus ar a beith dualach oramsa an Seán
73. Ó Gillasenain tuasana. sealbh síthóilte
74. do tabhairt don Toirrdelbhach remraite
75. is in Muigh Lacha thuasana ar gcaitheamh
76. na nuimhre bliadhan remraite go fuasgladh
77. acus [iar above] nglacadh an fhuasgailte iarsin do
78. chuires mo lamh acus mo shéla chum an sgribinn
79. so acus cum an dentur so bhenas re Toirrdel-
80. bhach Mac Mathghamhna acus bhias ar a
[p. 42]
81. láimh. A gCluain ideir Dá Lá an naomadh
82. lá deg do Iulius in Anno 1611.
83. John Gilinain
[O’Curry: The following is on the back of the parchment.]
84. ISiat do bhí do lathair leagtha acus
85. fritail an dentúir so o focul go focul
86. acus do lathair an Toirrdhealbhuigh asdoigh
87. do chur a laimhe agus a shela chuige, na
88. persoin do chuirfeas a lamha inar ndiaidh.
89. ISiat do bhi do láthair seilbhe síthóilte do
90. thabhairt don Criomthan asdoigh, mar do gealladh
91. don tSeán O Ghillasináin asdoigh is an leth iartharach
92. don Muigh Lacha asdoigh na persoin chuirfes a
93. lámha inar ndiaidh.
[O’Curry: No names of witnesses follow.]
NORMALIZED TEXT
Bíodh a fhios ag gach aon léighfeas agus éisdfeas an sgríbheann-so go bhfuilimsi, Toirrdhealbhach mac Taidhg Mheic Mhathghamhna, alias Toirrdhealbhach Ruadh, ó Chluain idir Dhá Lá, i mbarúntacht na Cluana idir Dhá Lá réamhráite, a gcuntae an Chláir, duine uasal, admhálach foillsightheach go dtugas agus go dtabhraim uam féin, óm oighri agus óm shighinoighri, leath Muighe Lacha i bporáisde Chille Rois, i mbarúntacht Chluana idir Dhá Lá, agus a gcuntae an Chláir, do Sheaán mac Taidhg Í Ghiolla Sheanáin, ó Chill tSíolainn isan mbarúntacht gcéadna agus isan gcuntae gcéadna, duine uasal, dá oighri agus dá shighinoighri agus dá sheiceadúiribh dílsi, go ceann mbliadhna agus fithche ón tSamhain inab aois don Tighearna .1611., agus tar éisi na nuimhre bliadhan-sin do chaitheamh, go feadh a fhuasgailte ar deich bpuntuibh d’airgead choronta na Saxan, do mhiotal mhaith agus d’airgead ghlan.
IS amhlaidh thugas agus do-bheirim, an Toirrdhealbhach réamhráite, an leath iartharach sin do Mhuigh Lacha uaim, uaim féin, óm oidri agus óm shighinoidri, agus óm sheicidúir, don tSeaán réamhráite, dá oidhribh agus dá shighinoidhribh agus dá sheiceadúiriph idir fhéar agus ithir, idir chré agus choill, idir riasg agus mhóin agus mínleach, idir mhuileann agus abhallghort, idir áitiughadh agus fhoirgneamh, imaille re gach uile shochur dá bhfuil agus dárub éidir do bheith ag coimhleanmhain na talmhan-soin thuasana go feadh na bliadhna agus fithche thuasana do chaitheamh, agus dá éisi-sin go feadh a fuasgailti ar na deich bpunntuibh thuasana, agus tar éisi na bliadhna agus fithche do chaitheamh go fuasgladh an fhearuinn-sin .i. leatha Muighe Lacha.
Agus tar éisi na ndeich bpunt tuasana do dhíol don Toirrdhealbhach reamhráiti, dá oidhri nó dá shighinoidhri, nó dá aturnae, risin Seaán Ó Giolla Sheanáin thuasana, rena oighrighibh nó rena shighinoidhribh, go madh ceadaightheach agus go madh dlightheach don Toirrdhealbhach Mac Mathghamhna thuasana dol isdeach i seilbh an leatha-sin Muighe Lacha, agus a chonnmáil agus a bheith aige choidhche agus go síoruidhe, comhiomlán agus do bhí roimhe riamh.
Agus is iad teorainntidhe an leatha iartharaighe sin de Mhuigh Lacha .i. Baile Meic Dhroighnéin don taoibh thiar, agus an leath oile de Mhuigh Lacha don taoibh thoir, agus Cill Chearbhuill don taoibh tuaidh, agus Dún na gCorróg don taoibh theas. Agus do-nímsi, Toirrdhealbhach Mac Mathghamhna réamhráite, báille seilbhe de Chriomhthann Mac Cruitín, chum seilbhe síothóilte do thabhairt don tSeaán tuasana isan dtrian ceathramhan-sin dá ngoirthear an leath iartharach de Mhuigh Lacha.
Mar an gceadna admhaimsi, Toirrdhealbhach Mac Mathghamhna, go bhfuil d’ualach oram féin, ar m’oidhri agus ar mo shighinoidhri, an fearann-sin do sheasamh agus do chothughadh i n-aghaidh gach uile dhuine agus dhaoine ar na coinghealla tuasana don tSeaán tuasana, dá oidhri agus da sighinoidhri, agus go bhfhuil oram dol do chor an sgríbhinn-so a bhfhoirm dhligheadh Rí Saxan, mar oirdeóchas comhairleach dligheadh an tSeaáin-sin tuasana.
Agus mar dheimhniughadh ar gach coingheall díbh sin do bheith seasmhach, agus ar a bheith d’ualach oramsa, an Seaán Ó Giolla Seanáin tuasana, sealbh shíothóilte do thabhairt don Toirrdhealbhach reamhráite isan Muigh Lacha thuasana ar gcaitheamh na nuimhre bliadhan reamhráite go fuasgladh, agus iar nglacadh an fhuasgailte iar sin, do chuireas mo lámh agus mo shéala chum an sgríbhinn so agus chum an deantúir-so bheanas re Toirrdhealbhach Mac Mathghamhna agus bhias ar a láimh.
I gCluain idir Dá Lá an naomhadh lá déag do Iulius in Anno 1611.
John Gilinain
Is iad do bhí do láthair léaghtha agus friotail an deantúir-so, ó fhocul go focul, agus do láthair an Toirdhealbhuigh asdoigh do chur a láimhe agus a shéala chuige, na pearsain do chuirfeas a lámha inár ndiaidh.
Is iad do bhí do láthair seilbhe síothóilte do thabhairt don Chriomthann asdoigh mar do gealladh don tSeaán Ó Ghiolal Sionáin asdoigh isan leath iartharach don Mhuigh Lacha asdoigh na pearsoin chuirfeas a lámha inár ndiaidh.
TRANSLATION
Let all know who shall read or hear this document that I, Toirdhealbhach mac Taidhg Mheic Mhathghamhna, alias Toirdhealbhach Ruadh, from Cluain Idir Dhá Lá, in the barony of Cluain Idir Dhá Lá aforementioned, in county Clare, gentleman, acknowledge and make known that I have given and that I grant from myself, from my heir and from my assign, half of Magh Lacha – in the parish of Cill Rois in the barony of Cluain Idir Dhá Lá and in the county of Clare – to Seaán son of Tadhg Ó Giolla Sheanáin from Cill Tilang in the same barony and in the same county, gentleman, to his heir and to his assign and to his legitimate executors for twenty-one years from Samhain when the age of the Lord was 1611, and after that number of years shall be completed until its redemption for 10 pounds of current English money of good metal and pure silver.
Thus have I, the aforementioned Toirdhealbhach, given and do grant that western half of Magh Lacha from myself, and from my heir and from my assign and from my executors to the aforementioned Seaán, to his heirs and to his assigns and to his executors, both grazing and arable land, earth and timber, marsh and bogland and pastureland, both mill and orchard, residence and building, together with every single profit which is and which may belong to that land above mentioned until the abovementioned 21 years is expired, and after that until it is redeemed for the ten pounds abovementioned and after the expiry of the 21 years until the redemption of that land i.e. half of Magh Lacha.
And when the 10 pounds abovementioned have been paid by the Toirdhealbhach abovementioned, by his heirs or by his assigns or by his attorney, to the Seaán Ó Giolla Sheanáin abovementioned, or to his heirs or to his assigns, that it be permissible and legal for the Toirdhealbhach Mac Mathghamna abovementioned to enter into possession of that half of Magh Lacha, and to retain it and to hold it henceforth and in perpetuity, as fully as it had been ever previously.
And the bounds of that western half of Magh Lacha [are] Baile Mic Droighnéin on the west, and the other half of Magh Lacha on the east, and Ceall Chearbhaill to the north and Dún na gCorróg to the south.
And I, Toirdhealbhach Mac Mathghamhna aforementioned appoint Criomhthann Mac Cruitín as a ‘bailiff of possession’ to give peaceful possession to the Seaán abovementioned in that third of a quarter called the western half of Magh Lacha.
Likewise I, Toirdhealbhach Mac Mathghamhna accept that the obligation rests on me, on my heirs and on my assigns, to defend and maintain that land against every person and persons on the above conditions on behalf of the above Seaán, [and] of his heirs and assigns, and that it is my obligation to proceed to put this document in the form of the law of the King of England, as the legal counsellor of that abovenamed Seaán shall ordain.
And as confirmation of every one of those conditions being binding, and of it being an obligation on me, the abovenamed Seaán Ó Giolla Sheanáin, to give peacable possession to the aforementioned Toirdhealbhach in Magh Lacha abovementioned after the expiry of the number of years aforementioned until redemption, and having accepted the redemption afterwards, I have put my hand and seal to this document and to this indenture, which applies to Toirdhealbhach Mac Mathghamna and which he shall possess.
In Cluain Idir Dhá Lá, the 19th day of July in the year 1611.
John Gilinain.
Those were present at the reading and recital of this indenture word for word, and who were present when Toirdhealbhach, [mentioned] within, put his hand and seal to it, the persons who will sign below.
Those who were present when peaceful possession in the western half of Magh Lacha [mentioned] within, was given to Criomhthann [mentioned] within, as was promised to Seán Ó Giolla Seanáin [mentioned] within, are the people who will sign below.
NOTES
9. siginoidri (also lines 15, 26, 40, 42, 63) 'assign, assignee' a word also found in Inchiquin VII in the phrases 'om oigre ocus om sighineighre', 'da oighre ocus da sighinoighre', and 'ga oigre ocus ga sighineigre ocus ga seicidúir'. The use of the dative plural in lines 26 and 42 suggests that elsewhere the singular is intended.
Variant terms occur in another deed, Inchiquin II (dated 1592): 'om/da shingnibh ocus om/da sheinshignibh' which Mac Niocaill translated 'the assigns and the assigns of my assigns'.